internationaal strafrecht

De burgerlijke rechter is bij de beoordeling van een uitleveringsverbod niet gebonden aan het oordeel van de uitleveringsrechter over een dreigende schending van fundamentele rechten. De rechter voert een volledige, zelfstandige toetsing uit van de beslissing van de minister.

De Hoge Raad oordeelt dat artikel 63 Sr (meerdaadse samenloop na eerdere veroordeling) niet van toepassing is in een WOTS-procedure. Het omzetten van een buitenlandse straf is geen nieuwe 'schuldigverklaring' in de zin van dat artikel, maar het in de plaats stellen van een sanctie.

De Hoge Raad oordeelt dat een opgeëiste persoon hoger beroep kan instellen tegen de afwijzing van een schorsingsverzoek van de uitleveringsdetentie. Ondanks een tekstueel gebrek in de Uitleveringswet, blijkt uit de wetsgeschiedenis dat de wetgever deze beroepsmogelijkheid, conform artikel 87 lid 2 Sv, heeft beoogd.

In een uitleveringszaak waar het proces-verbaal van een zitting ontbreekt, kan de Hoge Raad de feitenrechter in bijzondere gevallen verzoeken dit alsnog op te maken. Dit is mogelijk wanneer de eerdere verweren bekend zijn en de zitting een beperkt doel had, zoals in dit tussenarrest.

Uitlevering aan de VS is toelaatbaar voor een drugsdelict op een Venezolaans schip. De Nederlandse rechtsmachtvoorwaarde (art. 2 lid 3 Uitleveringsverdrag) wordt vervuld via artikel 13 lid 4 Opiumwet, ook als Venezuela geen partij is bij het Verdrag inzake sluikhandel over zee maar wel bij het VN-Verdrag tegen sluikhandel.

De Hoge Raad bevestigt dat beslag op grond van artikel 13a WOTS niet mogelijk is voor het veiligstellen van de terugbetaling van steekpenningen. De betaler van steekpenningen geniet hiermee geen 'wederrechtelijk verkregen voordeel', waardoor niet is voldaan aan de wettelijke vereisten.

De uitleveringsrechter mag niet beoordelen of bij een buitenlandse veroordeling het specialiteitsbeginsel is geschonden. Dit is slechts anders bij een voltooide flagrante schending van art. 6 EVRM, wat niet het geval is als de opgeëiste persoon hierover een verweer heeft kunnen voeren in de verzoekende staat.

De Hoge Raad bekrachtigt het oordeel van de rechtbank om de uitlevering van een Rwandese politiek opponent te weigeren. De rechtbank heeft voldoende onderbouwd dat er een reëel risico is op een flagrante schending van het recht op een eerlijk proces zonder effectief rechtsmiddel.

Een verklaring onder art. 7 lid 3 EVR over een betekeningstermijn is niet van toepassing bij rechtstreekse toezending per post aan een verdachte in het buitenland. Van een appellerende verdachte wordt verwacht dat hij bereikbaar blijft voor zijn raadsman.

Het ontbreken van een tolk in een buitenlands strafproces is niet zonder meer een 'flagrante inbreuk' op het recht op een eerlijk proces. De rechter moet alle omstandigheden van het geval, zoals die uit het buitenlandse vonnis blijken, meewegen alvorens tenuitvoerlegging te weigeren.

De Hoge Raad oordeelt dat bij een uitleveringsverzoek voor transnationale misdrijven de plaats delict voldoende is omschreven als de stukken de locaties van de feiten beschrijven. Als de feiten mede op het grondgebied van de verzoekende staat zijn begaan, is geen aparte opgave van rechtsmachtsbepalingen vereist.

De Hoge Raad oordeelt dat voor uitlevering op basis van een oud verdrag de strafbaarheid moet worden beoordeeld naar het recht ten tijde van het verzoek, niet ten tijde van het verdrag. Tevens corrigeert de Raad de juridische kwalificatie van het verstrekken van misleidende informatie.

Bij een uitleveringsverzoek prevaleert het staatsbelang. Een inbreuk op het gezinsleven (art. 8 EVRM) staat slechts in "uitzonderlijke omstandigheden" aan uitlevering in de weg. Deze toets laat geen ruimte voor een algemene belangenafweging, zoals het hof ten onrechte verrichtte.

De beslissing of een EU-onderdaan wegens permanent verblijf in Nederland (op basis van het Raugevicius-arrest) niet wordt uitgeleverd, is voorbehouden aan de minister, niet aan de uitleveringsrechter. De rechter beoordeelt enkel de toelaatbaarheid van de uitlevering.

Bij een Joint Investigation Team (JIT) is de Nederlandse rechter niet bevoegd te oordelen over een in Frankrijk verrichte inbeslagneming. Ook technische bijstand in Nederland, op verzoek van een Franse rechter, valt niet onder de Nederlandse beklagprocedure van artikel 552a Sv.

Een aanzienlijk tijdsverloop in een buitenlandse strafzaak leidt niet automatisch tot een 'flagrante schending' van het recht op berechting binnen een redelijke termijn. De drempel hiervoor is zeer hoog en een dergelijke vertraging alleen is onvoldoende om uitlevering te weigeren.

In rechtshulpzaken mag een zitting achter gesloten deuren plaatsvinden als het horen van betrokkenen het onderzoek 'ernstig schaadt'. De rechter mag hierbij afgaan op mededelingen van de verzoekende staat. Bij verlof voor overdracht van bewijs toetst de rechter marginaal of het om 'stukken van overtuiging' gaat.

Een 'Certificate of Conviction' kan volstaan als 'vonnis' onder het VOGP. Het begrip 'vluchten' in het Aanvullend Protocol VOGP omvat ook het geval waarin een persoon al tijdens zijn strafproces naar eigen land terugkeert om de tenuitvoerlegging van het te wijzen vonnis te ontlopen.

Een zitting is ook 'in het openbaar' als het publiek wegens coronamaatregelen niet wordt toegelaten, mits de pers wel toegang heeft. De controleerbaarheid van de rechtspraak, het doel van openbaarheid, is hiermee voldoende gewaarborgd en dit vormt geen schending van het openbaarheidsbeginsel.

Voor een toelaatbare uitlevering moet het feit voldoende gespecificeerd zijn om te voldoen aan de eis van dubbele strafbaarheid. Omdat de martersoort niet was vermeld, kon niet worden vastgesteld of het exporteren van de staarten naar Nederlands recht strafbaar was.

Het hanteren van een onjuiste maatstaf voor de geheimhouding van een rechtshulpverzoek leidt niet tot cassatie als de klager onvoldoende belang heeft bij vernietiging, omdat de rechter de geheime stukken niet bij zijn beoordeling heeft betrokken.

Uitlevering aan de VS voor schending van Iran-sancties is toelaatbaar. De feiten zijn geen politiek delict naar Nederlands recht en de EU Blocking Statute biedt geen bescherming, omdat de gedraging (uitvoer van dual-use goederen) ook in Nederland strafbaar is.

Een rechtshulpverzoek voor overdracht van goederen verliest zijn grondslag niet door een later uitleveringsverzoek voor dezelfde goederen. Voor de overdracht is het voldoende dat aan het vereiste van dubbele strafbaarheid is voldaan voor een deel van de feiten waarop het verzoek ziet.

Bij een uitleveringsverzoek van een derde land voor strafexecutie van een EU-burger, geldt niet de informatieplicht uit het Petruhhin-arrest. De aangezochte lidstaat moet op basis van het Raugevicius-arrest nagaan of de persoon er permanent verblijft en hem dan gelijk behandelen als eigen onderdanen.

De Hoge Raad oordeelt dat een verzoek tot aanhouding van een in het buitenland gedetineerde verdachte in beginsel moet worden toegewezen. Afwijking is slechts in uitzonderlijke, zwaarwegende omstandigheden mogelijk, die het hof onvoldoende had gemotiveerd, en vereist actieve inspanningen van de staat.

Inbeslaggenomen contant geld kan als 'stuk van overtuiging' worden overgedragen aan een verzoekende staat. De Hoge Raad oordeelt dat dit niet onbegrijpelijk is, als het rechtshulpverzoek concrete informatie bevat die de aanwezigheid van het geld linkt aan het onderzochte strafbare feit.

Ingevolge een rechtshulpverzoek kan inbeslaggenomen contant geld als 'stuk van overtuiging' worden overgedragen als het verzoek zelf een concrete link legt tussen het geld en de strafbare feiten, bijvoorbeeld op basis van afgeluisterde gesprekken, waardoor de aanwezigheid ervan kan bijdragen aan de waarheidsvinding.

Een Liberiaanse amnestie voor oorlogsmisdaden, afgekondigd door een vertrekkend regime en los van een verzoeningsproces, staat vervolging in Nederland niet in de weg. Internationale verplichtingen (EVRM) tot onderzoek en vervolging van dergelijke misdrijven hebben voorrang.

Een in Liberia verleende amnestieregeling staat de vervolging in Nederland wegens medeplichtigheid aan oorlogsmisdrijven niet in de weg. De Hoge Raad oordeelt dat de internationale verplichting om zeer ernstige misdrijven te vervolgen zwaarder weegt, zeker wanneer de amnestie niet in het kader van een vredesproces tot stand kwam.

Uitlevering is ontoelaatbaar bij een reëel gevaar op een flagrante schending van art. 6 EVRM, zoals het gebruik van door marteling verkregen bewijs, wanneer een effectief rechtsmiddel in de verzoekende staat ontbreekt en gegeven garanties te vaag zijn om dit gevaar af te wenden.

Een beroep op uitlokking (entrapment) en het verschil in juridische maatstaven tussen de aangezochte en verzoekende staat is onvoldoende om een dreigende flagrante schending van art. 6 EVRM aan te nemen. De uitleveringsrechter moet de beoordeling hiervan in beginsel overlaten aan de rechter in de verzoekende staat.

De beoordeling van een dreigende schending van art. 3 EVRM in een uitleveringszaak is voorbehouden aan de Minister. De uitleveringsrechter oordeelt slechts over een voltooide schending, of een dreigende flagrante schending van art. 6 EVRM.

De Hoge Raad oordeelt dat het 'oogmerk' bij foltering een strengere, specifieke intentie vereist dan het gangbare opzetbegrip. Een geweldsescalatie door frustratie en boosheid is onvoldoende om dit specifieke oogmerk (zoals bestraffen of intimideren) wettig en overtuigend te bewijzen.

De uitleveringsrechter beoordeelt voltooide EVRM-schendingen (art. 3, flagrante art. 6). Een dreigende schending is voor de Minister. De Hoge Raad handhaaft dit onderscheid en oordeelt dat een beroep op een voltooide schending concreet en met op de persoon betrekking hebbende stukken onderbouwd moet zijn.

In een niet-internationaal gewapend conflict sluit de toepasselijkheid van internationaal humanitair recht de toepassing van nationaal (commuun) strafrecht, zoals terrorismewetgeving, niet uit. Deelneming aan de LTTE kan daarom worden vervolgd als deelneming aan een terroristische organisatie onder de Nederlandse strafwet.

De Hoge Raad verduidelijkt de bevoegdheidsverdeling in uitleveringszaken. De uitleveringsrechter oordeelt over een voltooide schending van art. 6 EVRM bij uitlevering ter executie, maar in beginsel niet bij uitlevering ter vervolging, tenzij een effectief rechtsmiddel in de verzoekende staat ontbreekt.

Het verschoningsrecht van een arts (art. 98 Sv) geldt ook voor medische stukken die bij de patiënt zelf worden aangetroffen. De geheimhoudingsplicht wordt niet opgeheven doordat het stuk zich niet bij de verschoningsgerechtigde bevindt. Afwijking van de hoorplicht vereist een 'ernstige schading' van het onderzoek.

In een cassatieberoep van het OM tegen een geweigerd verlof voor rechtshulp, dat wegens het onderzoeksbelang vertrouwelijk is behandeld, worden belanghebbenden niet geïnformeerd over het cassatiegeding. De raadkamer beslist over behandeling met gesloten deuren en het niet-openbaar uitspreken van de eindbeschikking.

De Hoge Raad oordeelt dat een rechtbank een rechtshulpverzoek tot afgifte van stukken niet zomaar gedeeltelijk kan afwijzen. Bij een beroep op verschoningsrecht moet de rechter (laten) onderzoeken om welke stukken het daadwerkelijk gaat, voordat hij een beslissing neemt over de afgifte ervan.

Bij omzetting van een buitenlandse straf onder de WOTS mag de strafrechtelijke positie van de veroordeelde niet verscherpen. De rechter moet onderzoeken wat de waarschijnlijke detentieduur in de buitenlandse staat zou zijn, rekening houdend met de regels en procedures voor vervroegde of voorwaardelijke invrijheidstelling aldaar.

Als er klemmende en aannemelijke stellingen zijn dat de verzoekende staat foltering heeft bewerkstelligd, rust op de Nederlandse Staat een onderzoeksplicht. Uitlevering is onrechtmatig als de Staat nalaat dit te onderzoeken, gezien het absolute en dwingende karakter van het folterverbod.

De Hoge Raad oordeelt dat een rechter voorwaarden mag verbinden aan het verlenen van verlof voor rechtshulp. Dit kan ook als een verdachte tegelijkertijd in Nederland wordt vervolgd. Een voorwaarde kan waarborgen dat de rechtshulp niet de gelijktijdige Nederlandse vervolging voor dezelfde feiten doorkruist.

In een uitleveringszaak aan de Verenigde Staten kan een 'affidavit' op zichzelf volstaan als bewijsmateriaal. Het is niet vereist dat het onderliggende bewijsmateriaal waarnaar de affidavit verwijst, ook is bijgevoegd om te voldoen aan de bewijseis uit het uitleveringsverdrag voor een redelijk vermoeden van schuld.

Voor het vereiste van dubbele strafbaarheid in uitleveringszaken is niet nodig dat de buitenlandse en Nederlandse delictsomschrijving identiek zijn. Voldoende is dat het buitenlandse delict, waarvoor uitlevering wordt verzocht, naar de kern hetzelfde rechtsgoed beschermt als een Nederlandse strafbepaling en binnen de termen daarvan valt.

Een rechtshulpverzoek van buitenlandse autoriteiten kan voldoende zijn om aan te nemen dat een bestolen eigenaar zijn eigendom tijdig heeft opgeëist conform artikel 3:86 lid 3 BW. De rechter mag op basis van het interstatelijk vertrouwensbeginsel oordelen dat hieraan is voldaan.

De Hoge Raad oordeelt over een rechtshulpverzoek uit Italië voor conservatoir beslag. De rechter toetst summier of is voldaan aan de voorwaarden van de WOTS en het Witwasverdrag. Een eerdere vrijspraak voor witwassen staat niet in de weg aan het beslag voor een Italiaanse confiscatieprocedure.

De Hoge Raad herziet de maatstaf voor bewijs bij uitleveringsverzoeken van de VS. Het vereiste bewijsmateriaal hoeft niet langer een latere veroordeling 'niet hoogstonwaarschijnlijk' te maken, maar moet een redelijk vermoeden van schuld aantonen dat naar Nederlands recht een aanhouding of nader onderzoek zou rechtvaardigen.

Indien een uitleveringsverzoek uitsluitend is gebaseerd op een Turks wetsartikel dat naar Nederlands recht kwalificeert als een absoluut politiek delict (art. 94 Sr), moet de uitlevering ontoelaatbaar worden verklaard. Dit volgt uit artikel 11 van de Uitleveringswet en artikel 3 van het Europees Uitleveringsverdrag.

In een uitleveringszaak wordt de verjaring naar Nederlands recht gestuit door een daad van vervolging, zoals een Amerikaanse 'criminal indictment'. Deze stuiting heeft zakelijke werking, wat betekent dat de verjaring ook wordt gestuit ten aanzien van personen die niet in die daad van vervolging zijn genoemd.

De Hoge Raad oordeelt dat voor dubbele strafbaarheid bij uitlevering volstaat dat de feiten in de kern hetzelfde rechtsgoed beschermen als een Nederlandse strafbepaling. Op basis van het vertrouwensbeginsel mag de rechter uitgaan van de verzekering van de verzoekende staat voor een nieuw proces na een verstekvonnis.