Europees Strafrecht

Een rechtsgeldig betekende dagvaarding naar een buitenlands adres is onvoldoende voor verstekverlening als deze onbestelbaar retour komt. De overheid moet dan, uit zorgvuldigheid, proberen de verdachte via de autoriteiten van de andere lidstaat te bereiken alvorens de zaak bij afwezigheid wordt behandeld.

De Hoge Raad stelt dat de uitvoering van een Europees Onderzoeksbevel (EOB) niet kan worden geweigerd enkel omdat dit het eigendomsrecht beperkt. Dit kan alleen als de bescherming van dit recht in de uitvaardigende lidstaat evident tekortschiet, gebaseerd op het beginsel van wederzijds vertrouwen.

Bij een beroep op het specialiteitsbeginsel in een EAB-zaak moet de rechter niet alleen het EAB zelf, maar ook de beslissing van de uitvoerende rechterlijke autoriteit onderzoeken. Het ontbreken van deze beslissing in het dossier maakt het oordeel over de ontvankelijkheid van het OM ontoereikend gemotiveerd.

Een beklag tegen een EOB-beslag kan ontvankelijk zijn ondanks termijnoverschrijding, als dit de klager niet is toe te rekenen. De rechtbank moet daarbij het specifieke EOB-toetsingskader hanteren en niet het algemene kader voor rechtshulpverzoeken, en mag geen 'last' opleggen aan de officier van justitie.

Inbeslagneming op grond van een mondeling Europees Onderzoeksbevel (EOB) is rechtmatig. De latere schriftelijke formalisering van het EOB en het ontbreken van het formulier ten tijde van de inbeslagneming doen niet af aan de geldigheid, omdat het strafvorderlijk belang niet beperkt is tot het Nederlandse belang.

De Nederlandse strafrechter beoordeelt niet of een EAB is uitgevaardigd door een bevoegde 'rechterlijke autoriteit'; dit is aan de uitvoerende lidstaat. Een betwisting van de bevoegdheid van de uitvoerende autoriteit moet door de verdediging gemotiveerd worden aangevoerd in de strafzaak.

Bij de toetsing aan het specialiteitsbeginsel mag de rechter de inhoud van het Europees Arrestatiebevel (EAB) betrekken. Vervolging voor een feit is toegestaan als het valt onder de feitelijke omschrijving in het EAB, ook als de overleveringsbeslissing die kwalificatie niet expliciet noemt.

Het Unierecht, specifiek Richtlijnen 2012/13/EU en 2016/343, stelt geen specifieke eisen aan de wijze van betekening van een oproeping in hoger beroep. Verzending per gewone post naar een bekend adres in het buitenland, conform de Nederlandse wet, is daarom toegestaan.

In een beklagprocedure tegen beslag op grond van een Europees Onderzoeksbevel (EOB), toetst de rechter niet het strafvorderlijk belang. Dit wordt verondersteld aanwezig te zijn. De rechter hoeft ook niet ambtshalve te controleren of de officier van justitie alle procedurevoorschriften heeft gevolgd.

De rechter mag in een beklagprocedure kennisneming van een EOB beperken vanwege de geheimhoudingsplicht. De beslissing van de officier van justitie om bewijs voorlopig over te dragen aan de uitvaardigende staat (art. 5.4.9 lid 3 Sv) kan niet door de beklagrechter worden getoetst.

Bij een Joint Investigation Team (JIT) is de Nederlandse rechter niet bevoegd te oordelen over een in Frankrijk verrichte inbeslagneming. Ook technische bijstand in Nederland, op verzoek van een Franse rechter, valt niet onder de Nederlandse beklagprocedure van artikel 552a Sv.

De Hoge Raad oordeelt dat geheimhouding van een Europees Onderzoeksbevel (EOB) het uitgangspunt is. Alleen als kennisneming van een specifiek stuk van bijzonder belang is voor de rechtsbescherming én er reden is te vermoeden dat het onderzoeksbelang niet wordt geschaad, kan navraag bij de uitvaardigende staat worden overwogen.

Voor de aanvang van de beklagtermijn van veertien dagen bij een EOB-beslag (art. 5.4.10 Sv) is vereist dat de betrokkene niet alleen over het beklagrecht, maar ook expliciet over de termijn zelf is geïnformeerd. Een algemene mededeling over de beklagmogelijkheid is onvoldoende.

In een beklagprocedure tegen een inbeslagname ter uitvoering van een Europees Onderzoeksbevel (EOB), toetst de Nederlandse rechter niet de proportionaliteit of de persoonlijke belangen van de klager. Dit volgt uit het beginsel van wederzijdse erkenning, dat ten grondslag ligt aan het EOB-systeem.

In een klaagschriftprocedure tegen een beslag op basis van een Europees Onderzoeksbevel (EOB) is de rechterlijke toetsing beperkt. De proportionaliteit en gronden voor het EOB worden niet beoordeeld; dit is aan de uitvaardigende staat. De rechter toetst slechts weigeringsgronden en formaliteiten.

De Hoge Raad vernietigt een arrest omdat het hof de afwijzing van verzoeken om getuigen te horen onvoldoende heeft gemotiveerd. Een beperkte ondervragingsmogelijkheid in eerste aanleg is niet per definitie een 'behoorlijke en effectieve' ondervragingsgelegenheid die een hernieuwd verzoek in hoger beroep rechtvaardigt.

Bij de uitvoering van een Europees Onderzoeksbevel (EOB) is het aan de uitvaardigende autoriteit om te bepalen hoe onderzoek wordt verricht. De Nederlandse autoriteiten zijn niet verplicht om data te kopiëren en de originele gegevensdragers terug te geven aan de klager.

Bij de uitvoering van een Europees Onderzoeksbevel (EOB) is het Nederlandse OM niet verplicht om enkel data van in beslag genomen gegevensdragers te kopiëren. De fysieke gegevensdragers zelf mogen worden overgedragen, omdat het aan de uitvaardigende staat is om de wijze van onderzoek te bepalen.

De informatie die aan een verdachte bij aanhouding wordt verstrekt, mag initieel globaal zijn. De mate van detail moet toenemen naarmate de procedure vordert. Cruciaal is dat de verdachte, eventueel na toelichting, begrijpt waarvan hij wordt verdacht om zijn verdediging effectief te kunnen voeren.

Verklaringen van getuigen die de verdediging niet heeft kunnen ondervragen, kunnen niet dienen als wederzijds steunbewijs. Het vereiste steunbewijs voor een dergelijke verklaring moet worden gevonden in andere bewijsmiddelen dan de verklaring van een eveneens niet-ondervraagde getuige.

Bij een Europees Onderzoeksbevel (EOB) wordt dubbele strafbaarheid getoetst door te kijken of het feit in Nederland strafbaar is; bescherming van hetzelfde rechtsgoed volstaat. De proportionaliteit van de onderzoekshandeling, zoals de omvang van beslag, wordt door de Nederlandse rechter in beginsel niet getoetst.

Informatie over rechtsbijstand via een eerdere ontbiedingsbrief kan volstaan voor een niet-aangehouden verdachte. Een vormverzuim bij de afstand van dit recht, zoals het niet wijzen op de herroepingsmogelijkheid, leidt niet automatisch tot bewijsuitsluiting als de verdediging het ondervonden nadeel onvoldoende onderbouwt.

De Hoge Raad vraagt het Hof van Justitie van de EU of het illegaal verblijf van een vreemdeling strafbaar is op basis van een inreisverbod, terwijl deze persoon de EU nog niet heeft verlaten, gelet op het Ouhrami-arrest.

De beoordeling van een dreigende schending van art. 3 EVRM in een uitleveringszaak is voorbehouden aan de Minister. De uitleveringsrechter oordeelt slechts over een voltooide schending, of een dreigende flagrante schending van art. 6 EVRM.

Een administratieve 'randvoorwaardenkorting' op GLB-subsidies is geen strafrechtelijke sanctie in de zin van artikel 50 Handvest. Daarom staat deze korting een latere strafrechtelijke vervolging voor dezelfde feiten, zoals het overtreden van identificatie- en registratieregels voor dieren, niet in de weg.

Online zoeken naar bomrecepten en het kopen van materialen kan kwalificeren als 'training voor terrorisme' (art. 134a Sr). Hiervoor is vereist dat er een voldoende verband bestaat tussen de handelingen en een vorm van 'training', ruim opgevat als het opdoen van kennis of vaardigheden.