Penitentiair Strafrecht

De toepassing van de Wet straffen en beschermen, die de voorwaardelijke invrijheidstelling (VI) beperkt, is geen zwaardere straf in de zin van art. 7 EVRM. De onttrekking aan het verkeer van een jammer bij een veroordeling voor doodslag vereist een nadere motivering.

De Hoge Raad oordeelt dat een rechter de beslissing over de noodzaak van een klinische opname als voorwaarde bij een TBS niet mag delegeren aan de reclassering. Deze beslissing is op grond van artikel 38a Sr exclusief aan de rechter voorbehouden.

De Hoge Raad stelt dat een burgerlijke rechter moet uitgaan van de juistheid van een onherroepelijke beslissing van de strafrechter. Een inhoudelijke toetsing is niet toegestaan, tenzij de procedure bij de strafrechter in strijd was met de eisen van artikel 6 EVRM.

De Hoge Raad oordeelt dat een rechter bij het opleggen van toezicht door de reclassering nadere invulling mag geven aan de wijze van controle, ook als een specifieke wettelijke regeling ontbreekt. Daarbij moet worden gewaarborgd dat het toezicht niet leidt tot een disproportionele inbreuk op de privacy.

Het ontbreken van een tolk in een buitenlands strafproces is niet zonder meer een 'flagrante inbreuk' op het recht op een eerlijk proces. De rechter moet alle omstandigheden van het geval, zoals die uit het buitenlandse vonnis blijken, meewegen alvorens tenuitvoerlegging te weigeren.

De Hoge Raad oordeelt dat de rechter een individuele, strenge proportionaliteitstoets moet uitvoeren bij een vordering tot doorbreking van het medisch beroepsgeheim van een weigerende verdachte (art. 37a Sr). Zelfs bij een ernstig misdrijf kan de vordering worden afgewezen als de omstandigheden dit niet rechtvaardigen.

Verlenging van de proeftijd bij voorwaardelijke invrijheidsstelling heeft onmiddellijke werking en is in beginsel niet in strijd met art. 7 EVRM. Dit is anders als de aan de verlenging verbonden bijzondere voorwaarden, zoals vrijheidsbeneming, de facto een verzwaring van de oorspronkelijke straf inhouden.

Een wetswijziging die de regels voor vervangende hechtenis versoepelt (Wet USB), heeft geen terugwerkende kracht voor straffen die vóór de inwerkingtreding van de wet al onherroepelijk waren. De oorspronkelijk opgelegde vervangende hechtenis mag en moet ten uitvoer worden gelegd.

Bedreiging en belaging kwalificeren als 'geweldsmisdrijf' voor een ongemaximeerde TBS als de rechter aannemelijk acht dat de dreigementen worden uitgevoerd. De eigen, herhaalde verklaringen van de verdachte over zijn intentie om de daad bij het woord te voegen, zijn hierbij van doorslaggevend belang.

Voor ontnemingsmaatregelen opgelegd vóór 1 januari 2020 geldt bij latere tenuitvoerlegging de nieuwe gijzelingsregeling. De rechter die over de gijzeling oordeelt, bepaalt de duur volgens de nieuwe wet, ook als de oorspronkelijke rechter geen maximumduur had vastgesteld. De betrokkene heeft hierdoor geen belang bij zijn klacht.

Een 'Certificate of Conviction' kan volstaan als 'vonnis' onder het VOGP. Het begrip 'vluchten' in het Aanvullend Protocol VOGP omvat ook het geval waarin een persoon al tijdens zijn strafproces naar eigen land terugkeert om de tenuitvoerlegging van het te wijzen vonnis te ontlopen.

De Kroon mag bij een gratieverzoek voor een levenslanggestrafte afwijken van een positief rechterlijk advies. Dit mag niet alleen op basis van nieuwe feiten, maar ook door een andere weging van bekende omstandigheden. De burgerlijke rechter toetst of de motivering deze afwijking kan dragen.

Een beslissing van de rechter-commissaris over de tenuitvoerlegging van vervangende hechtenis is geen einduitspraak in de zin van artikel 68 Sr (ne bis in idem). Een afzonderlijke strafvervolging voor hetzelfde feitelijke gedrag is daarom niet in strijd met het ne bis in idem-beginsel.

De gunstigere regeling van gijzeling bij een schadevergoedingsmaatregel, die rekening houdt met betalingsonmacht, moet met onmiddellijke ingang worden toegepast. Een strijdige wettelijke overgangsbepaling wordt wegens strijd met verdragsrechtelijke beginselen door de Hoge Raad buiten toepassing gelaten.

Een dadelijk uitvoerbaar verklaarde TBS met voorwaarden vangt aan op het moment van tenuitvoerlegging, niet pas bij onherroepelijkheid van de uitspraak. De Hoge Raad vult hiermee via een redelijke wetsuitleg een leemte in de wet, ondanks dat de klacht zelf niet slaagt.

De Hoge Raad oordeelt dat bij een tot vier jaar gemaximeerde TBS-maatregel, de periode van voorwaardelijke beëindiging en voorlopige hervatting meetelt voor de berekening van deze maximale duur. De maatregel eindigt van rechtswege na vier jaar en kan niet met minder dan een jaar worden verlengd.

De Hoge Raad oordeelt dat vrijheidsbeperkende TBS-voorwaarden, zoals een reisverbod, niet disproportioneel zijn. Deze moeten worden beoordeeld in de context van het gehele behandelplan dat is gericht op het voorkomen van recidive en voldoet aan de wettelijke en verdragsrechtelijke eisen.

De Hoge Raad oordeelt dat de eis van een rechterlijke dagbepaling (art. 14h lid 2 Sr) niet geldt voor een vordering tot tenuitvoerlegging die wordt gevoegd bij een nieuwe strafzaak. De dagbepaling van de nieuwe zaak volstaat.

De Hoge Raad oordeelt dat de oproeping voor de behandeling van een bezwaarschrift tegen de omzetting van een taakstraf (art. 22g Sr) niet op straffe van nietigheid hoeft te worden betekend. Toezending per post volstaat, omdat de veroordeelde de procedure zelf heeft gestart.

De Hoge Raad oordeelt dat een voorwaardelijk opgelegde straf ten uitvoer kan worden gelegd bij overtreding van dadelijk uitvoerbaar verklaarde voorwaarden, ook als de veroordeling zelf nog niet onherroepelijk is. Dit vormt een wettelijke uitzondering op de hoofdregel van art. 557 Sv.

De Hoge Raad stelt vast dat de eisen voor het wijzigen van een ontnemingsmaatregel (art. 577b Sv) afhangen van de grondslag. Een verzoek tot herberekening van het voordeel vereist nieuwe, zwaarwegende feiten. Voor andere gronden, zoals draagkracht, is de toetsing soepeler.

De rechter heeft ruime beoordelingsvrijheid bij herroeping van een voorwaardelijke invrijheidstelling. Een hof mag als uitgangspunt hanteren dat volledige herroeping volgt bij een nieuw strafbaar feit, tenzij dit disproportioneel is of bijzondere omstandigheden anders rechtvaardigen.

De Hoge Raad oordeelt dat de Nederlandse praktijk van de levenslange gevangenisstraf in strijd is met art. 3 EVRM. Er ontbreekt een reële, voorzienbare mogelijkheid tot herbeoordeling van de straf, gericht op resocialisatie en eventuele vrijlating. De zaak wordt aangehouden in afwachting van nieuwe regelgeving.

De Hoge Raad oordeelt dat de Curaçaose regeling voor herbeoordeling van een levenslange straf (art. 1:30 Sr) van toepassing blijft bij tenuitvoerlegging in Nederland. Het ontbreken van een hoger beroep tegen deze herbeoordelingsbeslissing maakt de regeling niet onverbindend of strijdig met het IVBPR.

In een WOTS-procedure moet de rechter de opgelegde straf deugdelijk motiveren. Een algemene verwijzing naar de persoonlijke omstandigheden van de veroordeelde volstaat niet, zeker niet als de verdediging specifieke, na de buitenlandse veroordeling ontstane, omstandigheden heeft aangevoerd.

Een taakstraf is een hoofdstraf en kan niet als 'andere voorwaarde, het gedrag betreffende' (art. 15a Sr) aan een voorwaardelijke invrijheidstelling worden verbonden. De eis tot 'onverwijlde' indiening van een herroepingsvordering (art. 15i Sr) geldt voor de indiening bij de rechtbank, niet voor de betekening aan de veroordeelde.