Letselschaderecht

Bij het begroten van schade door verminderd arbeidsvermogen mag rekening worden gehouden met eerdere inkomsten uit zwart werk. De schade wordt echter berekend op basis van het netto-inkomen dat de benadeelde zou hebben verdiend als over die inkomsten wel belasting en premies waren afgedragen.

De Hoge Raad vernietigt het oordeel van het hof over de aansprakelijkheid van een bank voor letsel na een val over een biggenrug op haar parkeerterrein. Het hof heeft onvoldoende gemotiveerd waarom het parkeerterrein gebrekkig was en heeft essentiële stellingen van de bank onbesproken gelaten.

De Hoge Raad oordeelt dat een vordering tot schokschade niet niet-ontvankelijk mag worden verklaard omdat deze niet precies te scheiden is van affectieschade. De rechter moet de schade naar billijkheid schatten en kan de vordering eventueel gedeeltelijk toewijzen.

De Hoge Raad oordeelt dat een hof onvoldoende motiveert waarom een slachtoffer zijn aanhoudende letselschade onvoldoende heeft onderbouwd, als het de overgelegde medische stukken niet kenbaar in onderlinge samenhang beoordeelt. Aan de stelplicht van het slachtoffer mogen geen te hoge eisen worden gesteld.

Een hof dat in een tussenarrest oordeelt dat het ontbreken van een medische verklaring niet aan causaal verband in de weg staat, mag de vordering in het eindarrest niet zonder nadere motivering afwijzen louter omdat een deskundige geen neurologische aandoening vaststelt.

Voor toewijzing van immateriële schade wegens 'aantasting in de persoon' is een stelling als 'grote impact' onvoldoende. De benadeelde partij moet de aantasting met concrete gegevens onderbouwen, tenzij de nadelige gevolgen uit de aard en ernst van de normschending voor de hand liggen.

De Hoge Raad oordeelt dat een hof zijn beslissing tot toekenning van immateriële schadevergoeding onvoldoende motiveert als niet blijkt op welke grondslag van artikel 6:106 BW en op welke concrete omstandigheden de toewijzing is gebaseerd, zeker bij een gemotiveerde betwisting.

De Hoge Raad stapt af van de strikte eisen voor shockschade. De onrechtmatigheid wordt beoordeeld aan de hand van gezichtspunten, en een in de psychiatrie erkend ziektebeeld is niet langer vereist; objectief vastgesteld geestelijk letsel volstaat voor vergoeding.

Bij letselschade, ook geestelijk letsel, moet schade door een persoonlijke predispositie in beginsel ruim worden toegerekend aan de laedens. Het hof mag de toerekening niet beperken op grond van onvoorzienbaarheid van de heftige reactie van het slachtoffer.

Een benadeelde wiens eigen recht op schadevergoeding jegens een WAM-verzekeraar (art. 6 WAM) is verjaard, kan alsnog de directe actie van art. 7:954 BW inroepen. De uitsluitingsgrond van art. 7:954 lid 7 BW is in dat geval niet van toepassing.

De Hoge Raad handhaaft het onderscheid in bewijslast voor immateriële schade. Voor shockschade, geclaimd door een derde, is in de regel een in de psychiatrie erkend ziektebeeld vereist. Deze strengere eis geldt niet voor geestelijk letsel bij het directe slachtoffer.

De Hoge Raad vernietigt een toewijzing van affectieschade omdat het oordeel van het hof onvoldoende is gemotiveerd. Het hof had specifieker moeten vaststellen wat de mate van de blijvende functiestoornis is of hoe het letsel het leven van de naaste ingrijpend heeft beïnvloed.

In massaschadezaken, zoals die over de aardbevingen in Groningen, mag een rechter voor een categorie gedupeerden aansprakelijkheid aannemen op basis van een algemeen, objectief kenmerk (zoals fysieke schade), zonder dat voor iedere persoon een individuele beoordeling nodig is.

Een opzettelijke, levensgevaarlijke aanrijding tijdens een politieachtervolging kan een 'aantasting in de persoon op andere wijze' (art. 6:106 lid 1 sub b BW) vormen. De aard en ernst van de normschending en de onderbouwde doodsangst van de slachtoffers volstaan voor toekenning van immateriële schadevergoeding.

De Hoge Raad oordeelt dat voor immateriële schadevergoeding wegens belaging (art. 6:106 lid 1 sub b BW) geen geestelijk letsel hoeft te worden vastgesteld. De aard en ernst van de langdurige en beangstigende belaging kunnen voldoende zijn voor een 'aantasting in de persoon'.

De Hoge Raad oordeelt dat voor het vaststellen van geestelijk letsel geen psychiatrisch ziektebeeld of diagnose door een psychiater/psycholoog vereist is. De aard en ernst van de normschending (gewapende overval) en concrete gevolgen (EMDR-therapie) kunnen een 'aantasting in de persoon' voldoende onderbouwen.

Het opzettelijk creëren van een gevaarlijke situatie, zoals inrijden op een politieauto, is onvoldoende om het specifieke 'oogmerk' tot het toebrengen van immateriële schade (art. 6:106 lid 1 sub a BW) aan te nemen. Hiervoor moet de intentie om dergelijke schade te veroorzaken apart worden vastgesteld.

De Hoge Raad oordeelt dat voor toekenning van immateriële schade na een woninginbraak meer nodig is dan de inbreuk op privacy en het verlies van goederen met emotionele waarde. Er moet sprake zijn van een concreet onderbouwde 'aantasting in de persoon'.

De Wet wapens en munitie strekt mede ter bescherming van individuele burgers tegen schade door onverantwoord wapenbezit. Het onterecht verlenen van een wapenverlof, met miskenning van bekende risico's zoals een Bopz-opname, leidt tot aansprakelijkheid van de politie voor de daardoor ontstane schade.

Een onrechtmatig verzwaard detentieregime leidt niet automatisch tot een recht op immateriële schadevergoeding. De benadeelde moet een 'aantasting in de persoon' aannemelijk maken, wat niet volgt uit de enkele schending van een grondrecht. De reeds ontvangen standaardtegemoetkoming kan volstaan.

Opzettelijke misleiding door een benadeelde leidt niet tot analoog verval van het eigen recht jegens een WAM-verzekeraar (art. 6 WAM). Wel moet de rechter de bewijswaardering, met name van betwiste getuigenverklaringen, zeer zorgvuldig motiveren in het licht van gebleken fraude.

Een beroep op een wettelijke aansprakelijkheidslimiet die jarenlang niet is geïndexeerd, is naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar. De rechter mag het bedrag corrigeren voor inflatie, maar niet verder verhogen, omdat dit de rechtsvormende taak te buiten gaat.

Voor toepassing van de omkeringsregel in mesothelioomzaken is de enkele vaststelling van blootstelling aan asbest onvoldoende. De rechter moet de duur en intensiteit van de blootstelling bij de werkgever afwegen tegen andere mogelijke blootstellingen om te bepalen of het causaal verband niet te onzeker is.

De Staat is niet zomaar aansprakelijk voor schade door onvoldoende toezicht op asbestregels. Aansprakelijkheid vereist dat de benadeelde concrete feiten stelt waaruit volgt dat de toezichthouder wist of had moeten weten van de overtreding en het daaruit voortvloeiende ernstige risico.

De Hoge Raad oordeelt dat de absolute verjaringstermijn van dertig jaar voor asbestschade niet in strijd is met art. 6 EVRM, ook niet na het Howald Moor-arrest. De mogelijkheid om de verjaringstermijn opzij te zetten via de redelijkheid en billijkheid biedt voldoende toegang tot de rechter.

De Hoge Raad bevestigt dat recht op shockschade bestaat bij een medisch vastgesteld ziektebeeld na directe confrontatie. De rechter moet de hoogte van de schadevergoeding echter toereikend motiveren, zeker bij betwisting, en kan niet volstaan met algemene verwijzingen naar de ernst van het feit.

Dit arrest introduceert de 'Kelderluik-criteria' voor het beoordelen van onrechtmatige gevaarzetting. De Hoge Raad formuleert vier factoren om te bepalen of iemand die een gevaarlijke situatie creëert, de nodige zorgvuldigheid heeft betracht en veiligheidsmaatregelen had moeten nemen.