Procesrecht Belastingen

De Hoge Raad verhoogt de grens voor het financieel belang in belastingzaken van € 15 naar € 1.000 om strategisch procederen voor een schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn tegen te gaan. Er is nu een gedifferentieerde regeling.

De Hoge Raad oordeelt dat artikel 30g, lid 4, AWR (oud) een uitputtende regeling is. Dit sluit een afzonderlijke schadevergoeding op grond van artikel 8:73 Awb voor rentenadeel door een te laat uitgevoerde achterwaartse verliesverrekening uit, ook als dit het gevolg is van een onrechtmatige verliesvaststellingsbeschikking.

Een belastingplichtige die stelt dat de BPM-waardering via de koerslijstmethode te hoog is wegens een schadeverleden, moet de lagere werkelijke handelswaarde aantonen met een deskundigenonderzoek. Een schatting door de rechter 'in goede justitie' is hiervoor onvoldoende.

Een beschikking fiscale eenheid creëert geen fiscale eenheid als niet aan de wettelijke vereisten is voldaan. De beschikking is niet constitutief. Een beroep op het vertrouwensbeginsel is slechts mogelijk onder strikte voorwaarden, waarbij de informatieverstrekking door de belastingplichtige cruciaal is.

Een direct vertegenwoordiger die de douaneschuld van zijn opdrachtgever wil voldoen, wordt niet rechtstreeks geraakt door de aan de opdrachtgever gerichte uitnodiging tot betaling. Artikel 231 CDW biedt slechts een mogelijkheid tot betaling door een derde, maar creëert geen afdwingbare betalingsverplichting voor die derde.

Wangedrag van een gemachtigde kan een verlenging van de redelijke termijn rechtvaardigen. Op grond van bijzondere omstandigheden (art. 2, lid 3, Besluit proceskosten bestuursrecht) mag de rechter een proceskostenvergoeding weigeren voor een processtuk met grievend en beledigend taalgebruik.

Het nalaten van een inspecteur om bevindingen over een mogelijke ongebruikelijke terbeschikkingstelling te delen met de inspecteur van de betrokken verwant, wordt toegerekend als ambtelijk verzuim. Dit verzuim staat navordering in de weg.

Een bestelauto waarvan de laadruimte niet meer in haar geheel is voorzien van een vlakke laadvloer door het plaatsen van een stoel, wordt fiscaal aangemerkt als personenauto. De ondergeschiktheid van personenvervoer aan goederenvervoer is hierbij niet relevant.

Voor een informatieverzoek onder een belastingverdrag over 'criminal tax matters' is geen redelijk vermoeden van schuld vereist; een onderzoek naar een fiscaal opzetdelict volstaat. De informatieplicht van een belanghebbende met Alzheimer wordt beoordeeld naar diens capaciteit ten tijde van de gestelde vragen.

De heffingsambtenaar moet op specifiek verzoek onderliggende WOZ-gegevens verstrekken, ook als deze niet in het taxatieverslag staan. De verplichting uit artikel 7:4, lid 3, Awb om te informeren over terinzagelegging is onvoorwaardelijk, ook bij een professionele gemachtigde.

Een omstandigheid die onvoldoende is om eigendom en aanschaf van een goed aannemelijk te maken, kan niet dienen als redelijk aanknopingspunt voor een schatting van inkomen. De Hoge Raad verwerpt de tegenstrijdige redenering van het hof.

De Hoge Raad oordeelt dat de mogelijkheid voor een werknemer om thuis te werken niet betekent dat het woon-werkverkeer als zakelijk gebruik voor de btw kwalificeert. Ook behoren zowel vaste als variabele autokosten tot de heffingsgrondslag voor het privégebruik.

Het leggen van conservatoir beslag rechtvaardigt niet zonder meer een beperking van het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel. Als het verhaal is veiliggesteld, moet de inspecteur de belastingplichtige alsnog een reële mogelijkheid geven om te worden gehoord voordat de beslagtermijn verstrijkt.

De Hoge Raad oordeelt dat een belastingplichtige ten tijde van de handelingen een pleitbaar standpunt innam over de weigering van btw-aftrek bij fraude, omdat hierover destijds redelijke twijfel bestond. Dit sluit een vergrijpboete uit. De rechter heeft discretionaire bevoegdheid bij de toepassing van artikel 8:45 Awb.

De Hoge Raad bevestigt dat het toetsingsverbod (art. 120 Grondwet) de rechter verbiedt een wet in formele zin te toetsen aan het Statuut of algemene rechtsbeginselen. Een groot nadeel door verschillende renteberekeningen was door de wetgever voorzien en is dus geen bijzondere, onverdisconteerde omstandigheid.

Voor navordering op basis van kwade trouw (art. 16 AWR) moet het gedrag van de belastingplichtige de te lage aanslag hebben veroorzaakt. Gedragingen die plaatsvinden ná het verstrijken van de aanslagtermijn, zoals het niet retourneren van een laattijdig uitgereikt aangiftebiljet, kunnen dit niet veroorzaken en dus geen kwade trouw opleveren.

Voor de tijdigheid van een ingebrekestelling is de ontvangstdatum, niet de verzenddatum, bepalend. De Belastingdienst moet aannemelijk maken aan welk specifiek postbedrijf een stuk is aangeboden; een verzendrapport met meerdere opties (PostNL/Sandd) is onvoldoende bewijs voor verzending.

Een informatiebeschikking kan niet rechtsgeldig worden gegeven aan een rechtspersoon die al is opgehouden te bestaan. Omdat een niet-bestaande entiteit geen verplichtingen meer kunnen worden opgelegd, is de inspecteur onbevoegd een dergelijke beschikking te nemen, ook al worden de informatieverzoeken aan voormalige vertegenwoordigers gericht.

De beslistermijn voor een bezwaar tegen een belastingaanslag voor een ontbonden rechtspersoon vangt pas aan na heropening van de vereffening en correcte bekendmaking. Een beroep wegens niet tijdig beslissen is voor die tijd prematuur en dus niet-ontvankelijk.

Een eerdere rechterlijke uitspraak in een identieke zaak voor dezelfde partij is geen bijzondere omstandigheid die schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn uitsluit. De onzekerheid en spanning voor de belanghebbende eindigen pas bij de uitspraak in de specifieke, aanhangige procedure.

De Hoge Raad benadrukt de strenge motiveringseisen voor kennelijk onbehoorlijk bestuur bij bestuurdersaansprakelijkheid. Een hof moet specifiek motiveren waarom betalingen onrechtmatig waren en waarom goodwill aanwezig was. Ook is het maken van fouten, zelfs aanzienlijke, onvoldoende om voorwaardelijk opzet voor een vergrijpboete aan te nemen.

De Hoge Raad vernietigt het oordeel van het hof over bestuurdersaansprakelijkheid. Het hof heeft onvoldoende gemotiveerd of sprake was van betaling aan gelieerde schuldeisers of persoonlijk belang van de bestuurder, en heeft de aanwezigheid van goodwill onvoldoende onderbouwd.

Bij terugbetaling van Unierechtelijk strijdige BPM moet de rentevergoeding worden berekend naar een objectieve maatstaf: de DNB-rente op consumptief krediet. De belastingplichtige hoeft niet de hoogte van zijn individuele leenkosten te bewijzen; deze bewijslast rust niet op hem.

De Hoge Raad verduidelijkt wanneer een lening aan een aandeelhouder een onttrekking en winstuitdeling vormt. Hij onderscheidt onttrekking bij verstrekking en onttrekking door later prijsgeven van rechten, en herhaalt de vereisten van bevoordelingsbedoeling en dubbele bewustheid. Horizontaal toezicht schept geen algemeen vertrouwen tegen navordering.

Schending van het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel bij het opleggen van een BPM-naheffingsaanslag leidt tot vernietiging van die aanslag, indien achteraf (in bezwaar) blijkt dat de aanslag te hoog was. De mogelijkheid van een andere uitkomst wordt dan aangenomen, en onzekerheid komt voor risico van de inspecteur.

Een bestuursorgaan hoeft niet op een expliciete afwijzing van de hoorplicht te wachten. Wanneer een hof een proceskostenvergoeding van de rechtbank opnieuw moet berekenen, dient het de tarieven toe te passen die gelden ten tijde van de eigen uitspraak, niet die van de rechtbank.

De Staat kan een derde niet via onrechtmatige daad aanspreken voor misgelopen belasting als de fiscale aanslagtermijn is verstreken. Dit zou in strijd zijn met het legaliteitsbeginsel, dat een gesloten stelsel van belastingheffing voorschrijft en geen privaatrechtelijke 'omweg' toestaat.

De omkering van de bewijslast door een informatiebeschikking geldt alleen voor de periode waarop het informatieverzoek ziet. Voor zover de naheffingsaanslag een langere periode beslaat, gelden de normale bewijsregels. De rechter moet dit ambtshalve toetsen, ook als partijen het eens zijn.

Een belanghebbende die in (hoger) beroep een nieuw standpunt inneemt naar aanleiding van recente jurisprudentie, en daardoor in het gelijk wordt gesteld, heeft in beginsel recht op een proceskostenvergoeding. De noodzaak tot procederen vloeit dan niet uitsluitend voort uit diens eigen handelen.

Het niet beantwoorden van een vraag in de aangifte over betrokkenheid bij een trust kan leiden tot de conclusie dat de vereiste aangifte niet is gedaan. Dit rechtvaardigt de omkering en verzwaring van de bewijslast, ook als de informatie niet direct de belastingschuld beïnvloedt.

De geheimhoudingsplicht uit de AWR (art. 67) geeft een belastingambtenaar een absoluut verschoningsrecht, ook over valse informatie. De geheimhoudingsplicht uit de Wjsg (art. 52) levert daarentegen géén verschoningsrecht op, omdat de wetgever niet onmiskenbaar de belangenafweging heeft gemaakt.

Indien een beschikking tot vaststelling van invorderingskosten formele rechtskracht heeft, kan de burgerlijke rechter de Ontvanger slechts bevelen tot ambtshalve vermindering over te gaan als de oorspronkelijke beschikking 'onmiskenbaar onjuist' was. Het meermalen in rekening brengen van maximale kosten is niet onmiskenbaar onjuist.

De Hoge Raad verduidelijkt de rechtsmiddelen tegen een rentevergoeding op teruggegeven BPM en introduceert een nieuwe toets voor Unierechtelijke doeltreffendheid. De rentevergoeding is adequaat als deze ten minste gelijk is aan een berekening op basis van de bancaire rente op consumptief krediet.

Het niet horen van een belanghebbende vóór het opleggen van een naheffingsaanslag schendt het Unierechtelijke verdedigingsbeginsel. Dit leidt tot vernietiging van de aanslag, tenzij de inspecteur aannemelijk maakt dat er een rechtvaardigingsgrond was, zoals de noodzaak tot onmiddellijke invordering.

Een expliciete toezegging van de fiscus in een controlerapport bindt de inspecteur, tenzij de belastingplichtige relevante informatie heeft achtergehouden. De strengere criteria voor stilzwijgende goedkeuring uit het Boekenclubarrest zijn hier niet van toepassing. Dit verduidelijkt de reikwijdte van het vertrouwensbeginsel.

Onrechtmatige gegevensverwerking door de Belastingdienst, zoals via de FSV-databank, leidt niet automatisch tot vernietiging van een correct berekende belastingaanslag. Alleen in uitzonderlijke gevallen van schending van een grondrecht, zoals het discriminatieverbod, kan de controle ontoelaatbaar zijn.

Een ondernemer die accijnsgoederen in sloptanks voorhanden heeft zonder documenten, moet het vermoeden weerleggen dat hierover geen accijns is betaald. Bij een beroep op niet-gepubliceerd beleid moet de ondernemer aannemelijk maken dat materieel aan de voorwaarden daarvan is voldaan.

Ook zonder informatiebeschikking kan de bewijslast worden omgekeerd als de inspecteur aannemelijk maakt dat de vereiste aangifte niet is gedaan. Dit kan door aan te tonen dat de administratie zodanig gebrekkig is dat deze niet als grondslag voor de winstberekening kan dienen.

Het niet bewaren van detailgegevens uit een kassasysteem is een schending van de bewaarplicht (art. 52 AWR). Dit rechtvaardigt een informatiebeschikking, tenzij de administratie andere gegevens bevat die een afdoende controle van de omzet mogelijk maken. Extrapolatie van gebreken is dan niet meer doorslaggevend.

Indien een belastingplichtige zijn administratieplicht ex art. 52 AWR heeft geschonden door geen administratie te voeren, kan dit verzuim niet achteraf worden hersteld. De rechter kan in dat geval geen termijn stellen om alsnog aan de verplichting te voldoen.

Het delen van documenten met een wederpartij heft het verschoningsrecht van een advocaat tegenover derden, zoals de fiscus, niet op. De cautieplicht geldt alleen bij een niet-schriftelijk verhoor met het oog op het opleggen van een boete, niet bij schriftelijke informatieverzoeken.

Een 'koerslijst' voor de bepaling van de BPM-afschrijving is enkel geldig als de waarde is gebaseerd op daadwerkelijke handelstransacties in Nederland. Een geschatte waarde voor een exclusief voertuig zonder marktgegevens volstaat niet, ook niet als deze van een erkende marktpartij komt.

Een 'pleitbaar standpunt' dat omkering van de bewijslast voorkomt, kan uitsluitend gebaseerd zijn op een interpretatie van het recht. Een geschil over feiten, zoals de waarde van aandelen, valt hierbuiten, ook als een lagere rechter de belastingplichtige op feitelijke gronden gelijk gaf.

De Hoge Raad zet de regels uiteen voor het afwijzen van een getuigenverzoek in een bestuurlijke procedure. Tevens wordt bepaald dat het verzuim om de cautie te geven (art. 8:28a Awb) niet tot cassatie leidt als de belanghebbende daardoor niet in zijn belangen is geschaad.

Het weigeren van de Inspecteur om de identiteit van een tipgever prijs te geven (art. 8:29 Awb) leidt niet automatisch tot uitsluiting van het door de tipgever geleverde bewijs (art. 8:31 Awb). Het belang van de waarheidsvinding weegt zwaar, zeker als de betrouwbaarheid van het bewijs niet ter discussie staat.

Een bestuurder is in beginsel vrij om te bepalen welke schuldeisers worden voldaan, ook als belastingschulden onbetaald blijven. Aansprakelijkheid voor kennelijk onbehoorlijk bestuur ontstaat pas als geen redelijk denkend bestuurder onder dezelfde omstandigheden dezelfde keuze zou hebben gemaakt.

Het verlenen van uitstel van betaling voor een Arubaanse belastingaanslag is geen stuitingsgrond voor de verjaring. De opsomming van stuitingsgronden in de oude Landsverordening Invordering Directe Belastingen (LvIDB) is, uit oogpunt van rechtszekerheid, limitatief.

De Hoge Raad oordeelt dat de Ontvanger voor de 'afnamebedingregel' enkel hoeft te bewijzen dat zaken zijn verstrekt en een afnamebeding geldt. De bewijslast ligt vervolgens bij de derde-eigenaar om aan te tonen dat hij hieruit geen of gering profijt trekt.

Het bewust indienen van een onjuiste, gewijzigde aangifte, na een eerdere correcte aangifte, kwalificeert als kwade trouw voor navordering. Een vordering is een lucratief belang als deze is voorbehouden aan een beperkte groep werknemers en het rendement winstafhankelijk is, wat duidt op een beloningsoogmerk.

De fiscus en de belastingrechter zijn gebonden aan een A1-verklaring van de SVB, ook als daartegen een rechtsmiddel is ingesteld. De werking van de A1-verklaring wordt niet geschorst. De rechter kan de behandeling van de zaak wel aanhouden.