Gezondheidsrecht

De Hoge Raad stelt prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie van de EU. Kernvraag is of de Geneesmiddelenwet, bij richtlijnconforme uitleg, een kwantitatieve grens (zoals 50 patiënten) mag stellen aan apotheekbereidingen die onder een uitzondering van de Geneesmiddelenrichtlijn vallen.

Bij een ononderbroken en ongewijzigde voortzetting van verplichte zorg onder een aansluitende zorgmachtiging, is een zorgverantwoordelijke niet verplicht een nieuwe beslissing te nemen op grond van art. 8:9 Wvggz. De oorspronkelijke beslissing behoudt haar rechtskracht.

Een medisch advies, opgesteld voor een verzekeraar om te beoordelen of een behandeling 'lege artis' was, is geen 'handeling op het gebied van de geneeskunst'. Daardoor zijn de bepalingen van de Wgbo, inclusief het inzagerecht van de patiënt, niet van toepassing.

In de buitengerechtelijke fase van een medische aansprakelijkheidszaak is expliciete toestemming van de patiënt vereist voor een jurist om het medisch dossier in te zien. Weigert de patiënt, dan hoeft de hulpverlener geen inhoudelijk standpunt over de aansprakelijkheid in te nemen.

De Hoge Raad oordeelt dat een zorgverzekeraar bij een naturapolis de kosten voor niet-gecontracteerde zorg in een andere EU-lidstaat mag vergoeden op basis van het tarief voor niet-gecontracteerde zorg in Nederland. Dit is geen schending van de Patiëntenrichtlijn of het vrij verkeer van diensten.

De Hoge Raad oordeelt dat een zorgmachtiging op grond van de Wvggz kan worden verleend als overbrugging, zelfs als de problematiek van een betrokkene is verschoven naar de Wzd, om continuïteit van zorg in een vertrouwde omgeving te waarborgen in afwachting van een Wzd-plek.

Zorgverzekeraars moeten bij restitutiepolissen een bandbreedte van marktconforme tarieven vaststellen. Een declaratie mag enkel worden gekort als deze onredelijk van die bandbreedte afwijkt. Een vast 'afkaptarief' is zeer beperkt toegestaan en de bewijslast dat een tarief excessief is, ligt bij de verzekeraar.

Het tijdstip van indiening van het verzoekschrift bepaalt de relatieve bevoegdheid in Wvggz-zaken. De rechter kan verwijzen bij verhuizing, maar mag nooit een zorgmachtiging verlenen zonder de betrokkene deugdelijk op te roepen en te horen, zelfs niet onder tijdsdruk.

Nabestaanden kunnen via art. 843a Rv geen inzage vorderen in PRISMA-onderzoeksrapporten. De bescherming van het 'veilig incident melden'-systeem onder de Wkkgz (art. 9 lid 6) levert een 'gewichtige reden' op die inzage blokkeert, ook bij een calamiteit.

De Hoge Raad bevestigt dat voor de vraag of zorg als medisch-specialistisch geldt, de duiding van het Zorginstituut (gebaseerd op beroepsrichtlijnen) het uitgangspunt is. Een rechter mag bij de invulling van het criterium 'plegen te bieden' ook het criterium 'stand van de wetenschap en praktijk' betrekken.

De Hoge Raad bevestigt het hinderpaalcriterium uit art. 13 Zvw. Het peilmoment voor een feitelijke hinderpaal is het keuzemoment van de verzekerde. In tegenstelling tot het hof, oordeelt de Raad dat een daadwerkelijk toegepaste hardheidsclausule of bekende coulanceregeling meeweegt in de beoordeling.

De Hoge Raad oordeelt dat de Wvggz geen algemene grondslag biedt voor gedwongen anticonceptie. Dit is alleen mogelijk als medische handeling (art. 3:2 lid 2 sub a) indien zwangerschap of bevalling zelf een aanzienlijk risico op ernstige gezondheidsschade voor betrokkene meebrengt.

Een door de strafrechter opgelegde zorgmachtiging (Wfz) die leidt tot opname, moet bij de beoordeling van de voorlopige hechtenis worden aangemerkt als een 'tot vrijheidsbeneming strekkende maatregel' in de zin van art. 67a lid 3 Sv, ondanks het civielrechtelijke karakter.

De Hoge Raad oordeelt dat de minister bij het clusteren van geneesmiddelen voor het vergoedingssysteem niet gebonden is aan de geregistreerde indicaties. Om te bepalen of geneesmiddelen een 'gelijksoortig indicatiegebied' hebben, mogen ook andere betrouwbare bronnen worden gebruikt.

Een beslissing van de rechtbank over een gedwongen overplaatsing is onbegrijpelijk als een ter zitting gedane toezegging om alternatieve, minder ingrijpende locaties te onderzoeken, niet is nagekomen. De voorkeur van de betrokkene moet serieus worden meegewogen.

Zorgverzekeraars mogen op grond van art. 2.8 lid 3 Bzv hun voorkeursbeleid toepassen op specifieke doseringen van een geneesmiddel. De arts behoudt de bevoegdheid om op basis van medische noodzaak een niet-aangewezen geneesmiddel of dosering voor te schrijven.

De strafrechter kan op grond van art. 2.3 Wfz ambtshalve een zorgmachtiging afgeven, ook als de officier van justitie geen verzoekschrift indient. Om een weloverwogen beslissing te kunnen nemen, mag de rechter de officier van justitie bevelen de relevante Wvggz-documenten te verstrekken.

De Hoge Raad oordeelt dat bij een klacht over verplichte zorg (Wvggz) getoetst moet worden aan de algemene beginselen uit hoofdstuk 2. Art. 8:9 lid 4 Wvggz is een materiële norm, geen registratieplicht. Verplichte zorg bij een wilsbekwame is slechts beperkt mogelijk.

Een nieuwe crisismaatregel kan direct volgen op een machtiging tot voortzetting van een eerdere crisismaatregel. Dit is toegestaan als er opnieuw sprake is van een acute crisissituatie die zo ernstig is dat een zorgmachtiging niet kan worden afgewacht.

Een nieuwe crisismaatregel (Wvggz) mag een lopende (voortgezette) crisismaatregel vervangen om noodzakelijke zorg toe te voegen. Procedurele fouten van de burgemeester na het nemen van de maatregel, zoals het niet tijdig toewijzen van een advocaat, tasten de rechtmatigheid van de maatregel zelf niet aan.

Een zorgmachtiging (Wvggz) mag ambulante zorg combineren met een voorwaardelijke opname in een accommodatie. De rechter kan echter niet als extra voorwaarde stellen dat een nieuwe medische verklaring nodig is als die opname later tijdens de looptijd van de machtiging plaatsvindt.

De Hoge Raad oordeelt dat een rechter mag anticiperen op een nog niet-van-kracht-zijnde AMvB (Bzd) bij een Wzd-machtiging, mits de wet zelf duidelijke criteria stelt en de wetswijziging voldoende voorzienbaar was, conform de eisen van artikel 5 EVRM.

Bij multi-problematiek bepaalt de stoornis die ‘voorliggend is’ en de actuele zorgbehoefte bepaalt, de toepasselijke wet (Wvggz/Wzd). Een machtiging tot verplichte zorg kan ook zonder verzet worden verleend als betrokkene wilsonbekwaam is en een vertegenwoordiger ontbreekt, om noodzakelijke zorg te waarborgen.

Een ziekenhuis is niet aansprakelijk voor schade door een ongeschikt PIP-implantaat. Toerekening op grond van art. 6:77 BW is onredelijk vanwege de grootschalige, onkenbare fraude door de producent, de beperkte verzekerbaarheid en het faillissement van de producent, waardoor regres onmogelijk is.

Het gebruik van een medische hulpzaak die ten tijde van de behandeling ‘state of the art’ was, levert geen tekortkoming op, ook niet als de zaak later gebrekkig blijkt. De risicoaansprakelijkheid van artikel 6:77 BW is hierdoor niet van toepassing.

Cassatieberoep is mogelijk tegen een machtiging tot voortzetting van een crisismaatregel. De eis dat de verklarende psychiater minimaal één jaar geen zorg heeft verleend (art. 5:7 Wvggz) is een harde voorwaarde waarbij een belangenafweging door de rechter niet is toegestaan.

Een algemene, vrijheidsbeperkende regel in een psychiatrisch ziekenhuis kwalificeert alleen als 'huisregel' (Wet Bopz) als deze schriftelijk is vastgelegd. Een mondelinge regel volstaat niet, vanwege de rechtszekerheid van de patiënt. Het intrekken van een privilege is dan een beperking van het onbeperkte recht.

De Hoge Raad oordeelt dat een generieke korting van 25% op niet-gecontracteerde zorg niet per se een 'hinderpaal' vormt. De toetsing hiervan moet gebeuren vanuit het perspectief van de 'modale' patiënt, niet de minst draagkrachtige, om het zorgstelsel niet te ondergraven.

De Hoge Raad oordeelt dat beveiliging bij een psychiatrisch onderzoek voor een Bopz-machtiging is toegestaan indien dit uit veiligheidsoogpunt noodzakelijk is. Een machtiging kan onder de opschortende voorwaarde van beëindiging van detentie worden verleend, maar de wettelijke executietermijn van twee weken start direct.

Een patiënt opgenomen in een tbs-kliniek op grond van de Wet Bopz behoudt zijn Bopz-rechten. Het zwaardere tbs-regime mag niet zonder wettelijke grondslag worden toegepast. Instemming met opname impliceert geen automatische afstand van deze rechten, waarvoor strikte voorwaarden gelden.

Standpunten van het Zorginstituut (voorheen CVZ) over de 'stand van de wetenschap en praktijk' zijn niet bindend, maar een rechter die ervan afwijkt moet dit deugdelijk motiveren. Het criterium vereist deugdelijk wetenschappelijk bewijs en niet slechts praktijkervaring of een succesvolle individuele behandeling.

Een private zorginfrastructuur (LSP) is rechtmatig als de patiënt geïnformeerd en vrijwillig toestemming geeft. Zelfs bij toestemming moet voldaan zijn aan proportionaliteit en subsidiariteit. Een 'iedereen-of-niemand'-toestemming is hier aanvaardbaar, mede omdat de patiënt specifieke informatie kan afschermen.

In een zaak over kansschade is het feit dat een deskundige de verloren kans niet in een percentage kan uitdrukken, onvoldoende om een vordering af te wijzen. De rechter moet dan zelf een schatting maken van de kans op een betere uitkomst.

De Hoge Raad oordeelt dat de letterlijke tekst van de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) prevaleert boven de oorspronkelijke, maar onvoldoende duidelijke, bedoeling van de wetgever. Een zorgaanbieder met één WTZi-toelating is één 'instelling' en hoeft dus niet voor onderliggende eenheden aparte cliëntenraden in te stellen.

Onredelijke vertraging door de rechter bij de beslissing over een machtiging tot voortgezet verblijf (Wet Bopz) moet worden gecompenseerd. De Hoge Raad oordeelt dat de duur van de overschrijding in mindering moet worden gebracht op de geldigheidsduur van de nieuwe machtiging.