fiscaal strafrecht

Informatie spontaan uitgewisseld door Duitsland voor 'fiscale doeleinden' mag zonder nadere toestemming worden gebruikt voor de strafrechtelijke vervolging van een fiscaal delict, zoals het niet voldoen aan de informatieplicht. Het hof oordeelde ten onrechte dat hiervoor aparte toestemming was vereist.

Bij de strafoplegging voor grootschalige fraude mag de rechter de totale omvang alleen meewegen als 'omstandigheid waaronder het feit is begaan' indien die omvang, zeker bij betwisting, op de zitting aannemelijk is gemaakt. Een enkele verwijzing naar navorderingsaanslagen is onvoldoende.

Voor het opleggen van een boete wegens het niet aangeven van gebruikelijk loon, moet de inspecteur bewijzen dat de belastingplichtige wist dat zij een aanmerkelijk belang had. Het enkel objectief vaststaan van het aanmerkelijk belang is onvoldoende voor de bewijslevering van opzet.

Het interne toestemmingsvereiste voor het opleggen van een boete (BBBB) is een externe waarborg voor de belastingplichtige. Als toestemming is verleend op basis van onvolledige of gekleurde informatie, kan de rechter de boete vernietigen of matigen.

In Curaçaose belastingzaken kan de belastingrechter bij overschrijding van de redelijke termijn enkel de schending constateren; alleen de burgerlijke rechter is bevoegd schadevergoeding toe te kennen. Wel kan de belastingrechter een boete verminderen als sanctie op de termijnoverschrijding in de boetezaak zelf.

Een vernietigde informatiebeschikking bindt de rechter niet in de latere aanslagprocedure. Voor het opleggen van een vergrijpboete is de enkele constatering dat aanzienlijke inkomsten niet zijn aangegeven onvoldoende om (voorwaardelijk) opzet te bewijzen; specifieke feiten en omstandigheden zijn vereist.

De Hoge Raad oordeelt dat een rechter bij de strafoplegging voor fiscale fraude rekening mag houden met niet-tenlastegelegde, maar vergelijkbare onjuiste aangiften. Dit kan als dit het grootschalige karakter van de bewezenverklaarde delicten aantoont en de verdachte hierover is gehoord.

De inspecteur is niet verplicht het verzonden aanslagbiljet over te leggen (art. 8:42 Awb). De omvang van de niet-betaalde belasting is op zichzelf onvoldoende om (voorwaardelijk) opzet voor een vergrijpboete ex art. 67f AWR te bewijzen.

De Hoge Raad vernietigt het oordeel van het hof over bestuurdersaansprakelijkheid. Het hof heeft onvoldoende gemotiveerd of sprake was van betaling aan gelieerde schuldeisers of persoonlijk belang van de bestuurder, en heeft de aanwezigheid van goodwill onvoldoende onderbouwd.

De Hoge Raad oordeelt dat het een hof is toegestaan om bij de strafoplegging rekening te houden met het grootschalige karakter van fraude, ook als slechts een beperkt aantal feiten is tenlastegelegd, mits dit grootschalige karakter aannemelijk is geworden ter zitting.

De inkeerregeling is persoonlijk; een verdachte kan niet profiteren van inkeer door een ander die uit rancune handelt. Voor de strafmaat mag de rechter niet-tenlastegelegde, maar vergelijkbare feiten betrekken om het grootschalige karakter van de bewezenverklaarde fraude aan te tonen.

De Hoge Raad wijst een herzieningsaanvraag af. De aangevoerde gegevens, waaronder deskundigenrapporten en nieuwe feiten over een bouwproject, vormen geen 'novum' volgens artikel 457 Sv. De informatie was deels al bekend of wekt niet het vereiste 'ernstige vermoeden' dat de feitenrechter tot een andere uitspraak was gekomen.

Een bestuurlijke boete opgelegd aan een rechtspersoon staat de strafrechtelijke vervolging van de feitelijk leidinggever niet in de weg. Voor het una via-beginsel zijn de rechtspersoon en de natuurlijke persoon (bestuurder) niet 'dezelfde persoon' in de zin van art. 243 Sv.

Artikel 74 AWR staat ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel in de weg als dit voordeel bestaat uit ontweken belasting. Als een verdachte aannemelijk maakt dat onverklaard vermogen uit belastingontduiking stamt, is het openbaar ministerie niet-ontvankelijk in de ontnemingsvordering voor dat bedrag.

Een herzieningsaanvraag gebaseerd op een getuige die terugkomt op een eerdere belastende verklaring wordt afgewezen. De aanvrager moet aannemelijk maken waarom de getuige de verklaring wijzigt, en de Hoge Raad oordeelt de nieuwe verklaring onvoldoende geloofwaardig en de veroordeling steunde op meer bewijs.

De verplichting tot het doen van een suppletieaangifte (art. 10a AWR) schendt het nemo-teneturbeginsel niet. Echter, de via deze suppletie verkregen informatie is wilsafhankelijk en mag niet worden gebruikt als bewijs voor het opleggen van een boete over de oorspronkelijke onjuiste aangifte.

De Hoge Raad oordeelt dat voor een bewezenverklaring van feitelijk leidinggeven aan een strafbaar feit door een rechtspersoon, het niet volstaat om enkel de betrokkenheid bij het opzetten van een financiële constructie vast te stellen. Er moet een concrete betrokkenheid bij de verboden gedraging zelf bewezen worden.

De Hoge Raad oordeelt dat voor het 'verdichten van een last' (art. 341 Sr) niet vereist is dat de failliete rechtspersoon zelf de schuldenaar is. Medewerking aan een constructie die schuldeisers benadeelt, volstaat. Tevens worden veroordelingen vernietigd wegens ontoereikende motivering van de bewijsvoering.

Een notariële nota van afrekening die de functie van een factuur vervult, is een factuur in de zin van art. 37 Wet OB. De hierop vermelde btw is verschuldigd. Het niet aangeven hiervan kan niet worden gerechtvaardigd met een pleitbaar standpunt.

Niet de volledige buiten de boeken gehouden omzet, maar enkel het bedrag aan ontdoken belasting kwalificeert als ‘uit misdrijf afkomstig’. Bij vermenging van legaal en illegaal verkregen gelden, wordt niet automatisch het gehele vermogen als crimineel aangemerkt.

In zaken van grootschalige, structurele fraude mag de rechter bij de strafoplegging rekening houden met vergelijkbare, niet-tenlastegelegde feiten. Deze kunnen worden beschouwd als 'omstandigheden waaronder het bewezenverklaarde is begaan', mits het grootschalige karakter aannemelijk is geworden ter zitting.

Provisies uit een multi-level marketingnetwerk zijn belastbaar inkomen en belast voor de omzetbelasting. Het innemen van een afwijkend, pleitbaar standpunt, zelfs na een waarschuwing van de inspecteur, is op zichzelf onvoldoende om het voor een vergrijpboete vereiste voorwaardelijk opzet te bewijzen.

Alleen de aangifteplichtige, of diens wettelijk aangewezen vertegenwoordiger, kan pleger zijn van het opzettelijk onjuist doen van een belastingaangifte (art. 69 AWR). Een derde die de aangifte feitelijk invult kan hoogstens deelnemer zijn, wat een strafbaar feit door de aangifteplichtige vereist.

Voor verhoren van vóór 2015, toen er geen recht op verhoorbijstand was, moet de rechter toetsen of het ontbreken daarvan het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM) heeft geschonden. Het gebruik van de verklaringen is toegestaan als het proces als geheel eerlijk was.

Een veroordeling voor belastingfraude is onvoldoende gemotiveerd als het hof voor het bewijs van opzet steunt op een omstandigheid (het niet informeren van de belastingadviseur), zonder met voldoende nauwkeurigheid aan te geven aan welk wettig bewijsmiddel die omstandigheid is ontleend.

Nieuwe documenten die slechts in algemene zin suggereren dat voldoende omzetbelasting is afgedragen, vormen geen novum voor herziening. De documenten moeten specifiek inzicht geven dat de belasting over de in de bewezenverklaring genoemde transacties in de juiste tijdvakken is aangegeven.

De Hoge Raad vernietigt een arrest van het Hof omdat de bewijsvoering onvoldoende is om de specifiek ten laste gelegde bedragen aan aandelenverlies en ontdoken inkomstenbelasting te onderbouwen. Een bewezenverklaring vereist dat alle bestanddelen, inclusief concrete bedragen, uit het bewijs kunnen worden afgeleid.

De Hoge Raad vernietigt een veroordeling wegens het doen van een onjuiste aangifte vennootschapsbelasting. De door het Hof gebruikte bewijsmiddelen en overwegingen worden onvoldoende geacht om te concluderen dat een opgegeven aandelenverlies onterecht aan de vennootschap werd toegerekend.

Een beroep op een fiscaal pleitbaar standpunt faalt als een belastingplichtige met een geheime 'side-letter' de fiscus misleidt. Het verhullen van feiten is, naar objectieve maatstaven, onverenigbaar met de redelijke overtuiging dat een aangifte juist is en kan het vereiste opzet bewijzen.

Een bezwaarschrift tegen een belastingaanslag heeft als zodanig geen bewijsbestemming in de zin van art. 225 Sr. Het valselijk opmaken hiervan, zelfs door te verwijzen naar een onjuiste aangifte, levert daarom geen valsheid in geschrifte op.

Een bekentenis die volgt op een onrechtmatig Salduz-verhoor mag niet voor het bewijs worden gebruikt, ook niet als de verdachte later verklaart bij die verklaring te blijven. Voor het bewijs van opzet bij btw-fraude is vereist dat de verdachte wist deel te nemen aan fraude.

De Hoge Raad vernietigt de uitspraak van het hof omdat de beslissing tot strafvervolging onvoldoende is gemotiveerd. Het fiscale nadeel was lager dan het drempelbedrag in de ATV-richtlijnen, een feit dat het hof ten onrechte niet heeft meegewogen in zijn oordeel.

De Hoge Raad geeft een overzicht van de criteria voor strafrechtelijke aansprakelijkheid voor 'feitelijk leidinggeven' (art. 51 Sr). Eerst moet het strafbare feit van de rechtspersoon worden vastgesteld, daarna het feitelijk leidinggeven, waarvoor ten minste voorwaardelijk opzet op de verboden gedraging is vereist.

Indien is tenlastegelegd dat een opzettelijk onjuiste belastingaangifte ook een te laag belastbaar bedrag omvat, moet dit specifieke onderdeel worden bewezen. Het hof moet motiveren waarom het belastbare bedrag daadwerkelijk hoger is, zeker wanneer een andersluidende uitspraak van de belastingrechter is aangevoerd.

Indien in een tenlastelegging voor onjuiste belastingaangifte (art. 69 AWR) specifiek wordt opgenomen dat een 'te laag belastbaar bedrag' is opgegeven, moet de rechter dit specifieke onderdeel bewijzen. Een bewezenverklaring is zonder motivering hierover, met name bij tegenstrijdige uitspraken, ontoereikend.

Het opnemen of bewaren van valse of onjuiste documenten, zoals inkoopfacturen en vrachtbrieven, in de bedrijfsadministratie levert op zichzelf geen schending op van de fiscale administratieplicht ex artikel 52 AWR. De bewaarplicht omvat namelijk ook de plicht om onjuiste of valse stukken te bewaren.

De kwalificatie van materiaal als wilsafhankelijk of wilsonafhankelijk hangt af van de aard van het materiaal (of het onafhankelijk van de wil van de betrokkene bestaat), niet van de vraag of medewerking nodig is voor de verkrijging. Bankafschriften zijn in beginsel wilsonafhankelijk materiaal.

De kwalificatie van materiaal als 'wilsafhankelijk' of 'wilsonafhankelijk' hangt af van de aard van het materiaal zelf (of het onafhankelijk van de wil van de betrokkene bestaat), niet van de omstandigheid dat medewerking of dwang nodig is om het te verkrijgen.

De zesmaandsfictie van artikel 30a Wet LB 1964, die voor de naheffing van loonheffing van toepassing is, mag niet zonder meer worden doorgetrokken naar de vergrijpboete. Voor het opleggen van een boete moet de inspecteur afzonderlijk en per tijdvak bewijzen dat er sprake was van opzet.

De Hoge Raad oordeelt dat een hof onvoldoende motiveert waarom geen economische eigendom van aandelen is overgedragen, als het zijn oordeel baseert op het ontbreken van depotwijziging, latere verpanding door de privépersoon en het antedateren van notulen, zonder deze omstandigheden af te wegen tegen de mogelijkheid van economische eigendomsoverdracht.

Het terugsturen van een niet-ingevuld aangiftebiljet met een begeleidend schrijven vormt één feitencomplex. Een wijziging van de tenlastelegging van 'onjuist aangifte doen' naar (ook) 'geen aangifte doen' is toelaatbaar, omdat dit binnen 'hetzelfde feit' (art. 68 Sr, art. 313 Sv) valt.

In KB-Luxzaken mag de inspecteur voor het bewijs van een beboetbaar feit gebruikmaken van bewijsvermoedens. De Hoge Raad stelt vast voor welke jaren een vermoeden van verzwegen vermogen en inkomsten gerechtvaardigd is, en legt uit hoe de belastingplichtige dit vermoeden kan ontzenuwen conform artikel 6 EVRM.

Informatie uit een niet-ontvankelijk verklaard bezwaarschrift mag door de inspecteur worden gebruikt als bewijs voor een andere belastingzaak. Het kan een nieuw feit vormen dat navordering rechtvaardigt, zelfs als het de aanslagregeling van een ander belastingjaar en -subject betreft.

Uit het enkele feit dat een vennootschap omzet heeft gegenereerd, kan niet zonder meer worden afgeleid dat er sprake is van een belastbaar bedrag. Voor een veroordeling wegens onjuiste aangifte vennootschapsbelasting moet ook blijken van belastbare winst, verminderd met eventuele verrekenbare verliezen.

De Richtlijnen voor vervolging van fiscale delicten zijn niet van toepassing als de zaak voortkomt uit een rechtshulpverzoek uit het buitenland en niet uit een door de Belastingdienst zelf ontdekt strafbaar feit. Ook gelden ze niet als sanctionering alleen strafrechtelijk kan, zoals bij feitelijk leidinggeven.

In een Rekeningenproject-zaak is omkering van de bewijslast gerechtvaardigd als de belanghebbende, die als rekeninghouder is geïdentificeerd, geen inzage geeft in gevraagde gegevens. De Hoge Raad vernietigt de boetebeslissing en stelt dat het hof opnieuw moet beoordelen of het beboetbare feit is bewezen.

In deze zaak uit het Rekeningenproject oordeelt de Hoge Raad over navordering wegens een buitenlandse bankrekening. Het niet verstrekken van gegevens kan omkering van de bewijslast rechtvaardigen. Voor het opleggen van een vergrijpboete moet de inspecteur echter per jaar afzonderlijk bewijzen dat het beboetbare feit is begaan.

De Hoge Raad stelt dat voor de omkering van de bewijslast voor de heffing, het niet verstrekken van opgevraagde bankgegevens volstaat. Voor het opleggen van een boete moet de inspecteur echter per jaar bewijzen dat de belanghebbende daadwerkelijk een beboetbaar feit heeft begaan.

De Hoge Raad oordeelt dat een modelmatige schatting van verzwegen vermogen bij omkering van de bewijslast redelijk moet zijn. Voor het opleggen van een boete volstaat de omkering niet; de inspecteur moet het beboetbare feit bewijzen, waarbij vermoedens strenge eisen kennen en de onschuldpresumptie geldt.

De Hoge Raad oordeelt over de bewijslast bij buitenlandse bankrekeningen. Voor de heffing is omkering van de bewijslast en een modelmatige schatting toegestaan, maar deze mag niet willekeurig zijn. Voor de boete rust de bewijslast volledig op de inspecteur en mag geen gebruik worden gemaakt van vermoedens.