Bestuursprocesrecht

Een verlaging van een verkeersboete door een wetswijziging die na het opleggen van de sanctie plaatsvindt, is geen 'aan het bestuursorgaan te wijten onrechtmatigheid'. Daarom bestaat er geen recht op vergoeding van proceskosten voor de administratieve beroepsfase.

Wangedrag van een gemachtigde kan een verlenging van de redelijke termijn rechtvaardigen. Op grond van bijzondere omstandigheden (art. 2, lid 3, Besluit proceskosten bestuursrecht) mag de rechter een proceskostenvergoeding weigeren voor een processtuk met grievend en beledigend taalgebruik.

Voor de tijdigheid van een ingebrekestelling is de ontvangstdatum, niet de verzenddatum, bepalend. De Belastingdienst moet aannemelijk maken aan welk specifiek postbedrijf een stuk is aangeboden; een verzendrapport met meerdere opties (PostNL/Sandd) is onvoldoende bewijs voor verzending.

Een voegingsverzoek ontslaat een belanghebbende niet van de plicht griffierecht tijdig te betalen. Echter, voordat een rechter een beroep niet-ontvankelijk verklaart wegens wanbetaling, moet hij ambtshalve onderzoeken of er sprake is van samenhangende zaken in de zin van artikel 8:41 lid 3 Awb.

Een verzoek om schadevergoeding tegen de Staat wegens overschrijding van een beslistermijn (art. 10:12 lid 3 Wvggz) kan niet binnen een klachtprocedure tegen een zorgaanbieder worden gedaan. Hiervoor is een zelfstandige, aparte procedure vereist.

Bij de classificatie van een product als 'militair goed' voor een uitvoervergunning heeft de minister geen beoordelingsvrijheid; de rechter toetst dit vol. Een onjuiste marginale toetsing door het hof leidt echter niet tot cassatie als de beslissing zelfstandig wordt gedragen door een feitelijk oordeel.

Een eerdere rechterlijke uitspraak in een identieke zaak voor dezelfde partij is geen bijzondere omstandigheid die schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn uitsluit. De onzekerheid en spanning voor de belanghebbende eindigen pas bij de uitspraak in de specifieke, aanhangige procedure.

Een bestuursorgaan hoeft niet op een expliciete afwijzing van de hoorplicht te wachten. Wanneer een hof een proceskostenvergoeding van de rechtbank opnieuw moet berekenen, dient het de tarieven toe te passen die gelden ten tijde van de eigen uitspraak, niet die van de rechtbank.

Het niet tijdig aanvragen van een belastingvrijstelling door een eigen administratieve fout, ook al leidt dit tot een aanzienlijk financieel nadeel, is geen bijzondere omstandigheid die noopt tot afwijking van beleidsregels. Dit verzuim komt voor rekening en risico van de belastingplichtige zelf.

Een overheidslichaam moet bij verkoop van onroerend goed, op basis van art. 3:14 BW en het gelijkheidsbeginsel, gelijke kansen bieden aan potentiële gegadigden. Dit vereist een selectieprocedure met objectieve, toetsbare en redelijke criteria, tenzij vaststaat dat er slechts één serieuze gegadigde is.

Artikel 8:54 Awb, dat een rechter toestaat een beroep kennelijk ongegrond te verklaren zonder zitting, is niet in strijd met artikel 47 Handvest of het EU-verdedigingsbeginsel. De procedure van verzet (art. 8:55 Awb), met mogelijkheid tot een hoorzitting, biedt een afdoende rechtsbescherming.

Een zorgmachtiging (art. 6:4 Wvggz) kan op grond van art. 8:12 Wvggz ook gewijzigd worden om een dreigende noodsituatie te voorkomen. Een wijziging is dus niet alleen mogelijk nadat er al tijdelijke verplichte zorg is toegepast in een feitelijke noodsituatie.

Een psychiatrisch onderzoek voor een Wvggz-crisismaatregel moet in beginsel via direct fysiek contact plaatsvinden. Afwijking, zoals via Skype, is alleen toegestaan als fysiek onderzoek redelijkerwijs niet mogelijk is en moet specifiek worden gemotiveerd; een algemene verwijzing naar spoed is onvoldoende.

De Hoge Raad verduidelijkt de hoorplicht van de burgemeester bij een Wvggz-crisismaatregel. De burgemeester mag de vaststelling of een betrokkene gehoord kan worden aan een deskundige derde overlaten, maar moet de gronden daarvoor verifiëren en verantwoorden. Rechtsbijstand en schadevergoeding worden apart beoordeeld.

De Hoge Raad oordeelt dat een weggebruiker een verkeersbord moet gehoorzamen, zelfs als het onderliggende verkeersbesluit ongeldig is. Het ontbreken van een geldig besluit is geen omstandigheid die het opleggen van een sanctie op grond van de Wahv onbillijk maakt.

Een rechtspersoon heeft recht op vergoeding van proceskosten voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, ook als de gemachtigde tevens de bestuurder is van de beherend vennoot. Vereenzelviging is niet automatisch; daarvoor zijn bijzondere omstandigheden nodig die verder gaan dan alleen deze personele unie.

De Hoge Raad zet de regels uiteen voor het afwijzen van een getuigenverzoek in een bestuurlijke procedure. Tevens wordt bepaald dat het verzuim om de cautie te geven (art. 8:28a Awb) niet tot cassatie leidt als de belanghebbende daardoor niet in zijn belangen is geschaad.

Het weigeren van de Inspecteur om de identiteit van een tipgever prijs te geven (art. 8:29 Awb) leidt niet automatisch tot uitsluiting van het door de tipgever geleverde bewijs (art. 8:31 Awb). Het belang van de waarheidsvinding weegt zwaar, zeker als de betrouwbaarheid van het bewijs niet ter discussie staat.

Een geschil over een correctievoorschrift en de N-term van een centraal examen valt onder de uitzondering van art. 8:4 lid 3 Awb. De bestuursrechter is onbevoegd, ook via exceptieve toetsing. De leerling dient zich daarom tot de burgerlijke rechter te wenden.

Indien geen cassatieberoep wordt ingesteld tegen een terugwijzingsuitspraak, zijn de daarin gegeven eindoordelen onherroepelijk. Geschilpunten die definitief zijn beslecht, zoals de verenigbaarheid van nationale regels met Unierecht, kunnen in het verdere verloop van de procedure niet opnieuw aan de orde worden gesteld.

Het indienen van een zeer groot aantal vergelijkbare zaken door een gemachtigde is geen bijzondere omstandigheid die een langere redelijke termijn rechtvaardigt. De rechter die de hoofdzaak behandelt, mag ook oordelen over de schadevergoeding wegens termijnoverschrijding. Wettelijke rente over griffierecht is verschuldigd vanaf vier weken na de uitspraak.

In uitzonderlijke gevallen kan een vertegenwoordiger zonder machtiging als zaakwaarnemer optreden voor onbekende erfgenamen. Voor toekenning van immateriële schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn is het niet relevant of een belanghebbende heeft aangedrongen op een spoedige behandeling.

De verplichting om 'op de zaak betrekking hebbende stukken' (art. 8:42 Awb) over te leggen, omvat bij een digitale database alleen de gegevens die voor de specifieke zaak van belang en raadpleegbaar zijn, niet de gehele database of de software zelf.

Bij grootschalige infrastructurele werken die de openbare veiligheid en internationale verplichtingen betreffen, kan de Staat een beroep op zelfrealisatie passeren. De Kroon mag in redelijkheid oordelen dat volledige eigendom noodzakelijk is om de integrale aanleg en het beheer te waarborgen.

De Hoge Raad preciseert dat matiging van immateriële schadevergoeding bij gezamenlijke behandeling van zaken van verschillende belanghebbenden alleen is toegestaan als die zaken in hoofdzaak betrekking hebben op hetzelfde onderwerp. Iedere belanghebbende behoudt een zelfstandig recht op schadevergoeding.

De burgerlijke rechter is niet bevoegd te oordelen over een vordering die feitelijk neerkomt op het terugkomen van een onherroepelijk CBR-besluit. De bestuursrechter is exclusief bevoegd, tenzij de rechtsbescherming daar tekortschiet, wat hier niet is gebleken.

Een collectieve actie bij de burgerlijke rechter tegen de hoogte van het instellingscollegegeld is niet-ontvankelijk. De Wet op het hoger onderwijs (WHW) biedt (aanstaande) studenten een exclusieve en met voldoende waarborgen omklede bestuursrechtelijke rechtsgang bij het CBHO.

De Hoge Raad geeft een integraal overzicht van de regels voor de toekenning van immateriële schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn in belastingzaken. Het arrest consolideert en verduidelijkt bestaande jurisprudentie en introduceert enkele nieuwe oordelen.