Financieel Economisch Strafrecht

Een reeks transacties van drugsprecursoren, in combinatie met indicatoren zoals een afwijkend afleveradres, kan gezamenlijk een meldplichtig 'voorval' vormen onder Verordening 273/2004. Een proactieve, cumulatieve beoordeling door de marktdeelnemer is vereist, ook als individuele transacties niet verdacht lijken.

Een gerechtshof dat afwijkt van een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt van het OM over de wetenschap bij witwassen, moet die afwijking specifiek motiveren (art. 359 lid 2 Sv). Ook de vrijspraak voor het 'verbergen of verhullen' van bitcoins was onvoldoende gemotiveerd.

Voor de witwasvariant 'verbergen of verhullen' is de objectieve strekking van de gedraging beslissend, niet de subjectieve intentie van de dader. Het hof paste een onjuiste, te beperkte maatstaf toe door te eisen dat de verdachte de herkomst 'wilde' verhullen.

Een ondergeschikte positie sluit leiderschap binnen een criminele organisatie niet uit; bepalend is het bezitten van macht of gezag. Baten van misdrijven (Opiumwet) kunnen worden verbeurdverklaard, ook als voor het witwassen van die specifieke baten ontslag van alle rechtsvervolging volgt.

Een bewezenverklaring voor witwassen is ontoereikend gemotiveerd als de rechter niet ingaat op alle door de verdachte aangedragen concrete en verifieerbare alternatieve verklaringen voor de herkomst van het geld. Het negeren van specifieke verklaringen leidt tot vernietiging van het arrest.

Nederland heeft rechtsmacht over witwassen als een deel van het feit, zoals het voorhanden hebben van geld, in Nederland plaatsvond. Ook als het geld later in het buitenland wordt aangetroffen, is de Nederlandse rechter bevoegd op basis van het territorialiteitsbeginsel (art. 2 Sr).

Voor medeplegen van witwassen is bewustzijn van de waarschijnlijke aanwezigheid van een geldbedrag voldoende; kennis over de exacte omvang is niet vereist. Een ongeloofwaardige verklaring van een verdachte over de herkomst, in combinatie met een onverklaarbaar vermogen, kan leiden tot een veroordeling.

Het ter beschikking stellen van een bankrekening en betaalpas aan derden om geld door te sluizen, is een gedraging die gericht is op en geschikt is voor het verhullen van de werkelijke aard, vervreemding en rechthebbende van het geld. Dit levert 'verhullingswitwassen' op.

Een achteraf geconstrueerde, leugenachtige verklaring over de herkomst van geld kan niet dienen als bewijs voor de witwashandeling 'verhullen' op de ten laste gelegde datum. De verhullingshandeling moet op het moment van het delict zelf hebben plaatsgevonden en daartoe geschikt zijn.

Een te brede, ongespecificeerde vordering tot het overleggen van documenten onder de WED wordt aangemerkt als een 'fishing expedition'. Vervolging voor het niet voldoen aan een dergelijke vordering is in strijd met het nemo tenetur-beginsel (art. 6 EVRM).

Een onrechtmatige doorzoeking (schending art. 8 EVRM) levert niet zonder meer een schending op van het recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM). Een hof dat bewijsuitsluiting toepast, moet specifiek motiveren waarom dit noodzakelijk is en niet met een lichtere sanctie kan worden volstaan.

Het ontbreken van een Chinees CCIC-certificaat bij de export van aluminiumschroot naar China levert geen 'illegale overbrenging' op in de zin van de EVOA. Dit is een schending van Chinees nationaal recht, maar niet van communautaire regelgeving, en dus niet strafbaar onder de Wet milieubeheer.

Het ter beschikking stellen van een bedrijfsrekening voor transacties die niets met de vennootschap te maken hebben, is onvoldoende om het voor witwassen vereiste (voorwaardelijk) opzet van de feitelijk leidinggever te bewijzen. Er is meer nodig dan enkel het faciliteren van ongebruikelijke geldstromen.

De Hoge Raad oordeelt dat een rechter bij de strafoplegging voor fiscale fraude rekening mag houden met niet-tenlastegelegde, maar vergelijkbare onjuiste aangiften. Dit kan als dit het grootschalige karakter van de bewezenverklaarde delicten aantoont en de verdachte hierover is gehoord.

Het opzettelijk doen van onjuiste meldingen voor de BPM, die een integrerend onderdeel vormen van de daaropvolgende aangifte, kan een bewezenverklaring voor het doen van een onjuiste aangifte dragen. Dit levert geen ongeoorloofde grondslagverlating op door de nauwe samenhang tussen melding en aangifte.

Bij een vermoeden van witwassen mag de rechter een verklaring van de verdachte over de herkomst van geld als ongeloofwaardig terzijde schuiven als deze, net als de verklaringen van getuigen, wisselend, tegenstrijdig en vol discrepanties zijn, waardoor een veroordeling kan volgen.

Een rechterlijke overweging die vaststelt dat een verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan een specifiek, niet-tenlastegelegd strafbaar feit, is in strijd met de onschuldpresumptie. Dit leidt echter niet tot cassatie als de overweging van ondergeschikte betekenis is voor de bewezenverklaring.

Het enkel meevoeren van contant geld in kleding of onder een autostoel is onvoldoende om de witwashandeling 'het verbergen of verhullen van de vindplaats' te bewijzen. Voor deze specifieke gedraging is een meer doelgerichte handeling vereist die het zicht op de herkomst bemoeilijkt.

Een bijdrage aan de onderliggende diefstal, zoals het beheren van de gebruikte malware, kan medeplegen van het daaropvolgende witwassen opleveren. Dit geldt wanneer de diefstal en het witwassen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn binnen één gezamenlijk frauduleus plan.

Banken die klanten compenseren voor schade door malwarefraude, lijden rechtstreekse schade. Deze schade kan worden gevorderd op de dader van het gewoontewitwassen van de buitgemaakte gelden, omdat er een voldoende causaal verband is tussen het witwassen en de schade van de bank.

De Hoge Raad oordeelt dat het Openbaar Ministerie een fiscaal delict mag vervolgen, ook als het nadeelbedrag onder de € 20.000 uit het BBBB ligt, mits de vervolging past binnen een ‘thematische aanpak’ zoals beschreven in het Protocol AAFD.

De Hoge Raad oordeelt dat het een hof is toegestaan om bij de strafoplegging rekening te houden met het grootschalige karakter van fraude, ook als slechts een beperkt aantal feiten is tenlastegelegd, mits dit grootschalige karakter aannemelijk is geworden ter zitting.

De Hoge Raad stelt dat voor het aannemen van 'voldoende aanwijzingen' (art. 36e lid 2 Sr) buiten redelijke twijfel moet staan dat de betrokkene andere strafbare feiten heeft begaan. De motivering van de rechter moet dit oordeel inzichtelijk en dragend maken.

De inkeerregeling is persoonlijk; een verdachte kan niet profiteren van inkeer door een ander die uit rancune handelt. Voor de strafmaat mag de rechter niet-tenlastegelegde, maar vergelijkbare feiten betrekken om het grootschalige karakter van de bewezenverklaarde fraude aan te tonen.

Geld verkregen uit oplichting, dat eerst aan mededaders is uitgekeerd en daarna is doorgegeven aan de verdachte, is 'middellijk' uit misdrijf afkomstig. De strengere eisen voor de kwalificatie als witwassen van 'onmiddellijk' uit eigen misdrijf verkregen goederen zijn dan niet van toepassing.

Het voorhanden hebben van contant geld dat via derden is ontvangen en is omgezet, kwalificeert als witwassen van 'middellijk' verkregen opbrengst. De kwalificatie-uitzondering voor het enkel voorhanden hebben van 'onmiddellijk' uit eigen misdrijf verkregen voorwerpen is dan niet van toepassing.

De Hoge Raad vernietigt een veroordeling voor witwassen omdat de bewijsvoering van het hof onvoldoende motiveert dat de verdachte de betreffende sieraden daadwerkelijk heeft 'overgedragen' en/of 'omgezet', zoals ten laste gelegd. De bewijsmiddelen ondersteunen deze specifieke witwashandelingen niet zonder meer.

De Hoge Raad laat de beslissing in stand om beslag op panden van een stichting te handhaven. De prominente rol van de verdachte bestuurder en de omstandigheden rechtvaardigen de aanname van verhaalsfrustratie (art. 94a Sv) en het belang van waarheidsvinding (art. 94 Sv).

De Hoge Raad oordeelt dat een hof zijn oordeel onvoldoende motiveert als het een concrete, onderbouwde verklaring van een verdachte over de legale herkomst van geld afwijst, zonder nader uit te leggen waarom dit geen aanleiding geeft tot nader onderzoek door het OM.

De Hoge Raad wijst een herzieningsaanvraag af. De aangevoerde gegevens, waaronder deskundigenrapporten en nieuwe feiten over een bouwproject, vormen geen 'novum' volgens artikel 457 Sv. De informatie was deels al bekend of wekt niet het vereiste 'ernstige vermoeden' dat de feitenrechter tot een andere uitspraak was gekomen.

Een hoge aanbetaling en mogelijke schending van de Wwft door een leasemaatschappij zijn onvoldoende om een conservatoir beslag op een auto te rechtvaardigen onder artikel 94a lid 4 Sv. De rechter moet specifieker motiveren waarom er sprake is van een schijnconstructie.

Het niet voeren van een administratie leidt niet automatisch tot het bewijs van opzet op benadeling van schuldeisers bij faillissementsfraude. De Hoge Raad benadrukt dat dit opzet, ook in voorwaardelijke vorm, specifiek moet worden gemotiveerd. Daarnaast wordt de verjaringstermijn voor schuldwitwassen toegepast.

Wederrechtelijk verkregen voordeel (omkopingsgeld) dat is gestort op de rekening van een BV kan volledig worden toegerekend aan de DGA, als hij volledige beschikkingsmacht had en de BV-structuur gebruikte om de giften te verhullen. Eventuele belastingheffing bij de BV is dan irrelevant.

Een cumulatieve bewezenverklaring van oplichting en verduistering voor dezelfde geldbedragen is innerlijk tegenstrijdig. Als geld door het misdrijf oplichting is verkregen, kan het niet 'anders dan door misdrijf' onder zich zijn gekomen, wat een vereiste is voor verduistering.

De verplichting om liquide middelen boven €10.000 aan te geven ontstaat vóórdat men de buitengrens van de EU daadwerkelijk overschrijdt. Een passagier bij de security op Schiphol voor een vlucht naar buiten de EU, wordt al geacht de Gemeenschap te verlaten.

Een verandering van een inrichting (art. 8.1 lid 1 sub b Wm oud) is niet beperkt tot wijzigingen van specifiek vergunde activiteiten. Het omvat ook veranderingen die leiden tot andere of grotere nadelige milieugevolgen dan de vergunning toestaat, zelfs als die activiteit zelf niet is omschreven.

De Hoge Raad oordeelt dat een faillissement onafwendbaar en een tekort daarin met redelijke waarschijnlijkheid te voorzien was vanaf het moment dat de bank definitief kredietuitbreiding weigerde. Handelingen daarna, zoals het bevoordelen van een schuldeiser, vallen onder bedrieglijke bankbreuk (art. 343 Sr).

Een bestuurlijke boete opgelegd aan een rechtspersoon staat de strafrechtelijke vervolging van de feitelijk leidinggever niet in de weg. Voor het una via-beginsel zijn de rechtspersoon en de natuurlijke persoon (bestuurder) niet 'dezelfde persoon' in de zin van art. 243 Sv.

De Hoge Raad oordeelt dat hoewel een gemeenschappelijke kasopstelling is toegestaan, de berekening onbegrijpelijk is als deze posten bevat die zien op feiten waarvoor een medebetrokkene is vrijgesproken. Dit leidt tot een onjuiste toerekening van het daadwerkelijk genoten voordeel.

De Hoge Raad vernietigt een bewezenverklaring voor oplichting wegens een motiveringsgebrek. Het oordeel over witwassen blijft grotendeels in stand, waarbij wordt verduidelijkt dat de kwalificatie-uitsluitingsgrond in beginsel niet van toepassing is op het 'overdragen' van gelden verkregen uit een eigen misdrijf.

Een bewezenverklaring mag niet uitsluitend rusten op verklaringen van de verdachte (art. 341 lid 4 Sv). De Hoge Raad herhaalt de criteria voor het gebruik van een verklaring van een niet-ondervraagde getuige en vernietigt een bewezenverklaring wegens een motiveringsgebrek na een specifiek verweer.

De Hoge Raad oordeelt dat 'produced water' van een offshore platform, dat is opgeslagen en bewerkt met chemicaliën, onder het Marpol-verdrag valt. Daardoor is de uitzondering in de EVOA van toepassing, en valt de overbrenging van deze afvalstof niet onder de EVOA-regelgeving.

In een ontnemingszaak gelden voor een getuigenverzoek over de schatting van het voordeel zwaardere motiveringseisen dan voor een verzoek over het bewijs van een strafbaar feit. De rechter mag het verzoek afwijzen als de verdediging onvoldoende onderbouwt wat de getuige aanvullend kan verklaren.

Motiveringsgebreken in de bewijsvoering en een onterechte afwijzing van een getuigenverzoek leiden niet tot cassatie als de verdachte onvoldoende belang heeft. Dit is het geval als de fouten een klein deel van het witwasbedrag betreffen en de aard en ernst van het delict onveranderd blijven.

Voor het 'uitoefenen van een bedrijf' van betaaldienstverlener is vereist dat diensten niet slechts incidenteel zijn. De strafverzwarende 'gewoonte' is een apart te bewijzen bestanddeel, beoordeeld op basis van het aantal gedragingen, de duur en frequentie, en staat los van de bedrijfsmatigheid.

Artikel 74 AWR staat ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel in de weg als dit voordeel bestaat uit ontweken belasting. Als een verdachte aannemelijk maakt dat onverklaard vermogen uit belastingontduiking stamt, is het openbaar ministerie niet-ontvankelijk in de ontnemingsvordering voor dat bedrag.

Drie samenhangende witwashandelingen, het verwerven en verhullen van de rechthebbende op drie panden binnen ruim een jaar, kunnen een 'gewoonte' van witwassen vormen. De Hoge Raad benadrukt dat de aard van de gedragingen en de onderlinge samenhang van belang zijn voor dit oordeel.

Een betaling door een hoofdelijk aansprakelijke medeschuldenaar (ex-echtgenoot) aan de benadeelde leidt niet automatisch tot mindering op het wederrechtelijk verkregen voordeel van de veroordeelde. Dit is alleen het geval als de veroordeelde zijn aandeel daadwerkelijk aan de medeschuldenaar heeft voldaan.

De Hoge Raad stelt vast dat voor feiten gepleegd na 1 juli 2011, wederrechtelijk verkregen voordeel kan worden ontnomen uit 'andere strafbare feiten'. Het vereiste van 'soortgelijke feiten' geldt niet meer. Het oordeel dat voordeel voortkwam uit diefstal, niet witwassen, was niet onbegrijpelijk.

De Hoge Raad oordeelt dat salarisbetalingen die dienen ter ondersteuning van toekomstige valsheid in geschrift niet reeds daardoor 'uit misdrijf afkomstig' zijn. Een dergelijke functionele samenhang is onvoldoende om te voldoen aan het herkomstvereiste voor een veroordeling wegens witwassen.