vennootschapsbelasting

De Hoge Raad oordeelt dat de foutenleer ook kan worden toegepast op een afschrijvingsfout in de winstbepaling van een buitenlandse vaste inrichting, zelfs als die fout alleen de hoogte van de vrijstelling beïnvloedt en niet de generale winst van de gehele onderneming.

Een vennootschap met weinig substance ontloopt de antimisbruikbepaling (art. 17-3-b Vpb) door te bewijzen dat de structuur is ontstaan door niet-fiscale motieven. Een later ontstaan belastingvoordeel door een gewijzigd belastingverdrag is niet doorslaggevend voor het vaststellen van misbruik.

Zelfs bij gebrek aan substance en een objectief belastingvoordeel is er geen sprake van misbruik als de belastingplichtige aantoont dat de structuur is opgezet om niet-fiscale redenen en het voordeel voortvloeit uit een onvoorziene wetswijziging, niet uit een ontwijkingsmotief.

Voor een verplichte samenhangende waardering (hedge) is het enige vereiste dat, objectief beoordeeld, risicoafdekking is beoogd. Een zakelijk of historisch-causaal verband tussen de vermogensbestanddelen is niet nodig. De aanwezigheid van een zeer effectieve hedge (80-125% correlatie) is hierbij bepalend.

De niet-tegemoetkomingseis van art. 13d, lid 9, Wet Vpb moet worden getoetst op het moment dat de vereffening is voltooid. Eerder genoten verliescompensatie, zoals via een group-reliefregeling, staat aftrek van een liquidatieverlies niet in de weg.

Een belastingaanslag voor een door zuivere splitsing verdwenen rechtspersoon moet op diens naam worden gesteld. De bekendmaking is rechtsgeldig als de aanslag wordt verzonden naar het adres van ten minste één van de verkrijgende (opvolgende) rechtspersonen.

Bij samenloop van beperkt en onbeperkt verrekenbare verliezen, en bij afwezigheid van een wettelijke volgorderegel, moet de voor de belastingplichtige meest gunstige volgorde worden gehanteerd om verliesverdamping te voorkomen. Beperkt verrekenbare verliezen gaan dus voor op onbeperkt verrekenbare aanloopverliezen.

De regeling voor de aflopende deelneming (art. 13, lid 16, Wet Vpb) is ook van toepassing op opties die zijn afgesplitst van een kwalificerende deelneming. Dit strookt met de ratio van de Falcons-doctrine: de deelnemingsvrijstelling geldt voor alle voor- en nadelen van een tot een deelneming behorend aandeel.

Het interne toestemmingsvereiste voor het opleggen van een boete (BBBB) is een externe waarborg voor de belastingplichtige. Als toestemming is verleend op basis van onvolledige of gekleurde informatie, kan de rechter de boete vernietigen of matigen.

Een belanghebbende, zoals een voormalig aandeelhouder, kan geen bezwaar maken tegen een belastingaanslag opgelegd aan een niet meer bestaande rechtspersoon, als heropening van de vereffening naar het toepasselijke recht onmogelijk is. De in het arrest van 19 september 2003 aanvaarde bezwaarmogelijkheid bestaat in dat geval niet.

Een Duits Immobilien-Sondervermögen kwalificeert niet als buitenlandse belastingplichtige in Nederland. Het is geen 'doelvermogen' omdat deelgerechtigden aanspraak hebben op het vermogen, en het is geen 'andere vennootschap' omdat de wetgever buitenlandse beleggingsfondsen hiervan bewust heeft uitgesloten.

De Hoge Raad oordeelt dat artikel 30g, lid 4, AWR (oud) een uitputtende regeling is. Dit sluit een afzonderlijke schadevergoeding op grond van artikel 8:73 Awb voor rentenadeel door een te laat uitgevoerde achterwaartse verliesverrekening uit, ook als dit het gevolg is van een onrechtmatige verliesvaststellingsbeschikking.

Emissiekosten voor ORA's (converteerbare obligaties) en aandelen kwalificeren als orgaankosten. Deze kosten zijn inherent aan de rechtsvorm van de vennootschap en worden daarom niet toegerekend aan de winst van een Nederlandse vaste inrichting, ook niet op grond van het belastingverdrag.

Renteaftrek op leningen van gelieerde, maar niet-verbonden, lichamen wordt getoetst aan doel en strekking van artikel 10a Vpb. Fraus legis is alleen van toepassing in uitzonderlijke situaties die verdergaan dan de reikwijdte van artikel 10a. Eenmalige inleenkosten, zoals een arrangement fee, zijn in beginsel direct aftrekbaar.

Het onderscheid in het Bvdb 2001 tussen aangewezen ontwikkelingslanden en andere niet-verdragslanden voor de verrekening van bronbelasting is geen verboden beperking van het vrije kapitaalverkeer. De situaties zijn niet objectief vergelijkbaar, gelet op het doel van de regeling om investeringen in ontwikkelingslanden te stimuleren.

De Hoge Raad oordeelt dat het niet langer in overeenstemming is met goed koopmansgebruik om juridisch afdwingbare pensioenverplichtingen niet te passiveren. Hiermee komt de Hoge Raad terug van eerdere rechtspraak die het omslagstelsel of kasstelsel voor dergelijke verplichtingen toestond.

De Hoge Raad oordeelt dat artikel 25, lid 2, Wet Vpb een uitputtende regeling bevat voor gevallen waarin een opbrengstgerechtigde niet als uiteindelijk gerechtigde wordt beschouwd. De vraag wie houder is van girale effecten moet worden beantwoord naar het recht van het land waar de effectenrekening wordt gehouden.

Een beschikking fiscale eenheid creëert geen fiscale eenheid als niet aan de wettelijke vereisten is voldaan. De beschikking is niet constitutief. Een beroep op het vertrouwensbeginsel is slechts mogelijk onder strikte voorwaarden, waarbij de informatieverstrekking door de belastingplichtige cruciaal is.

De Hoge Raad oordeelt dat een vaste koopsom in vreemde valuta niet onder de earn-outregeling valt. Daarnaast kunnen houdsterverliezen (art. 20 lid 4 Wet Vpb) na een juridische fusie niet verrekend worden als de nieuwe entiteit niet meer aan de werkzaamhedentoets voldoet.

Een dividendvordering ontstaat op het moment van het dividendbesluit, niet bij betaalbaarstelling. Vanaf dat moment verlaat de vordering de sfeer van de deelnemingsvrijstelling. Een latere waardestijging door valutaschommelingen is daarom een belaste winst voor de vennootschapsbelasting.

Bij de berekening van een liquidatieverlies (art. 13d Vpb) moet de correctie voor de waardedaling van een kleindochter pro rata worden toegepast. Als het belang in de tussenhoudster wijzigt, wordt de bezitsperiode gesplitst en de correctie per periode naar evenredigheid van het gehouden belang berekend.

Indien een schuld is aangegaan bij een verbonden lichaam dat een 'financiële spilfunctie' binnen het concern vervult, liggen daaraan in beginsel zakelijke overwegingen ten grondslag. De belastingplichtige hoeft dan niet de herkomst van de specifieke geleende middelen aan te tonen voor de tegenbewijsregeling van artikel 10a Vpb.

De Hoge Raad vraagt het Hof van Justitie of een lening met marktconforme rente toch een "volstrekt kunstmatige constructie" kan zijn onder art. 10a Vpb. Het Lexel-arrest roept twijfel op over de houdbaarheid van de Nederlandse anti-misbruikbepaling in relatie tot EU-recht.

De Hoge Raad oordeelt dat een debiteur de renteschuld op een onzakelijke lening in beginsel nominaal waardeert. Zelfs als renteaftrek niet door de specifieke anti-misbruikbepaling van artikel 10a Wet Vpb wordt beperkt, kan deze alsnog worden geweigerd wegens strijd met doel en strekking van de wet (wetsontduiking).

Voor de tegenbewijsregeling in art. 10a Vpb (oud) moet het begrip 'concern' voor de omleidingstoets beperkt worden uitgelegd, aansluitend bij het formele begrip 'verbonden lichaam' (art. 10a, lid 4). Een samenwerkende groep van niet-verbonden geldverstrekkers vormt geen concern, waardoor er geen sprake is van een onzakelijke omleiding.

Een afkoopsom voor een renteswap met risico op margin calls mag ineens ten laste van de winst worden gebracht, ook als de onderliggende lening wordt vervangen. De liquiditeitsrisico's van margin calls maken dat een nieuwe vastrentende lening geen voortzetting is van de oude situatie.

De Hoge Raad oordeelt dat de vrijstelling voor vennootschapsbelasting met een winstgrens van €75.000 over vijf jaar (de 'tweede winstgrens') onverkort geldt voor lichamen die korter dan vijf jaar bestaan. Er vindt geen pro-rata berekening plaats; de totale winst sinds oprichting wordt getoetst aan de volledige €75.000.

De Hoge Raad oordeelt dat renteaftrek op leningen die een private-equityfonds verstrekt voor een externe overname, geweigerd kan worden op grond van fraus legis. Dit geldt als de financieringsstructuur kunstmatig is en fiscaal gedreven (winstdrainage), zelfs als de overname zelf zakelijk is.

Rente op concernleningen die verband houden met een externe lening is aftrekbaar, ook als de financieringsstructuur fiscaal is gedreven. Het benutten van het 'Bosal-gat' levert op zichzelf geen fraus legis op, en de toetsing van 'parallellie' onder artikel 10a Vpb gebeurt naar Nederlandse maatstaven.

Een buitenlands beleggingsfonds waarvan de participaties uitsluitend aan het fonds zelf kunnen worden verkocht, voldoet niet aan de eis van vrije verhandelbaarheid. Het is daardoor niet vergelijkbaar met een Nederlandse fiscale beleggingsinstelling (fbi) en heeft geen recht op teruggaaf van dividendbelasting.

Een herinvesteringsvoornemen omvat ook investeringen die mogelijk buiten de termijn vallen. De reserve wordt beperkt door het deel van de vervreemdingsopbrengst dat de boekwaarde van het vervreemde bedrijfsmiddel vertegenwoordigt. De uitleg van contractuele garanties bepaalt de risicoverdeling tussen koper en verkoper voor fiscale claims.

Een voordeel uit een cum/ex-transactie, dat zijn oorsprong vindt in buitenlandse belastingregels en niet in de bedrijfswinst, valt niet onder de deelnemingsvrijstelling. Callopties kwalificeren evenmin als deelneming als de schrijver de onderliggende aandelen niet bezit.

De Hoge Raad oordeelt dat een buitenlands beleggingsfonds recht kan hebben op teruggaaf van dividendbelasting. De weigering is een ongerechtvaardigde beperking van kapitaalverkeer. Rechtsherstel is mogelijk via een teruggaaf, verminderd met een door de rechter vast te stellen 'vervangende betaling' aan de Nederlandse staat.

Een contractueel recht op de verkrijging van aandelen kwalificeert pas als een deelneming als er sprake is van een onvoorwaardelijk, feitelijk en rechtens afdwingbaar recht op levering. Een schadevergoeding voor het niet doorgaan van de transactie valt dan niet onder de deelnemingsvrijstelling.

Voor de fiscale kwalificatie van een geldverstrekking is de civielrechtelijke vorm doorslaggevend. Een perpetual security met een terugbetalingsverplichting kwalificeert als schuld, ook bij achterstelling en onbepaalde looptijd. De uitzondering van de deelnemerschapslening wordt strikt en formeel getoetst aan de overeengekomen voorwaarden.

De Hoge Raad oordeelt dat een 'fonds voor gemene rekening' meerdere deelgerechtigden vereist en dat de beoordeling materieel moet plaatsvinden. Een fonds dat deelgerechtigdheden uitgeeft, kan geen 'doelvermogen' zijn. Dit is cruciaal voor de teruggaaf van dividendbelasting aan buitenlandse fondsen.

Het houden van een belang in een Nederlandse vennootschap via een substance-arme Luxemburgse houdster met als doel Nederlandse belasting te ontgaan, is een 'volstrekt kunstmatige constructie'. De fiscus moet misbruik aannemelijk maken, waarna de belastingplichtige tegenbewijs mag leveren over reële economische redenen.

Een gerealiseerd verlies op een dekkingsinstrument is niet aftrekbaar als dit correspondeert met een ongerealiseerde winst op het afgedekte vermogensbestanddeel. Voor opname in een ijzeren voorraad moeten voorinkopen een volledig prijsrisico dragen, wat een vaste prijs en hoeveelheid vereist.

De Hoge Raad oordeelt dat voor de sanctie van omkering van de bewijslast wegens het niet doen van de vereiste aangifte, een deugdelijke motivering vereist is. Een verwijzing naar valse facturen uit eerdere jaren is onvoldoende zonder dat een verband is vastgesteld met de correcties voor het betreffende belastingjaar.

De Hoge Raad oordeelt dat als de wettekst van een bepaling, zoals art. 13d, lid 4 Wet Vpb, nauwkeurig en duidelijk is afgebakend, er geen ruimte is om met een beroep op doel en strekking tot een andere, ruimere uitleg te komen.

Een vergoeding voor werkzaamheden die direct samenhangen met de exploitatie van een zeeschip valt onder het tonnageregime, ook als deze niet in de hoedanigheid van commanditair vennoot wordt ontvangen. De aard van de werkzaamheden, verricht binnen de scheepvaartonderneming, is beslissend.

Renteaftrek op een lening van een verbonden lichaam is niet in strijd met doel en strekking van de wet (fraus legis) als de rente niet wordt verrekend met 'gekochte' winst van buiten het concern, maar met intern gegenereerde winst.

Indien een lening rechtens is aangegaan met een verbonden lichaam, maar feitelijk afkomstig is van een externe derde, slaagt het tegenbewijs van art. 10a, lid 3, letter a, Wet Vpb. De wetswijziging in letter b per 2008 doet hier niet aan af.

De Hoge Raad oordeelt dat renteaftrek via een gekunstelde leningstructuur in strijd is met doel en strekking van de wet (fraus legis), maar slechts voor zover de rente wordt afgezet tegen "gekochte winsten" van vóór de overname. Een objectief pleitbaar standpunt sluit een vergrijpboete uit.

De Hoge Raad vraagt het Hof van Justitie EU of het Unierecht zich verzet tegen de Nederlandse fiscale beleggingsinstelling (fbi)-regeling, die teruggaaf van dividendbelasting weigert aan een buitenlands beleggingsfonds omdat dit fonds geen Nederlandse dividendbelasting inhoudt, niet aan de aandeelhouderseisen voldoet of de winst niet uitkeert.

Een schadevergoeding ontvangen wegens het niet-nakomen van een aanbiedingsregeling voor aandelen valt niet onder de deelnemingsvrijstelling. Zolang er geen bindende koopovereenkomst is gesloten, vormen de beoogde aandelen nog geen deelneming waaraan de vergoeding kan worden toegerekend.

Voor de bepaling van de 'toetswinst' van een buitenlandse beleggingsdeelneming (art. 13 lid 10 Vpb) moet men primair aansluiten bij de winstbepaling in het vestigingsland. Afwijking is slechts geboden voor elementen die de belastingdruk structureel verlagen en strijdig zijn met Nederlandse winstbepalingsmaatstaven.

De Hoge Raad is onzeker of de Nederlandse fiscale eenheidsregeling, die aftrek van een valutaverlies op een Britse dochtervennootschap verhindert, in strijd is met de EU-vrijheid van vestiging. Daarom worden hierover prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie.

De Hoge Raad legt de criteria voor de zakelijkheidstoets en de compenserende heffing onder artikel 10a Vpb nader uit en vraagt het Hof van Justitie EU of de vrijheid van vestiging zich verzet tegen het weigeren van renteaftrek bij een buitenlandse dochtervennootschap.

Voor de renteaftrek onder artikel 10a Wet Vpb moeten zowel de schuld als de rechtshandeling zakelijk zijn. De beweegredenen van het gehele concern zijn relevant. Een rechtstreekse financiering voor een externe acquisitie is in beginsel zakelijk. Een omleiding, ook van concerninterne dividenden via een tussenschakel, is dat niet.