materieel strafrecht

Belaging is een ernstige normschending die een 'aantasting in de persoon' rechtvaardigt. Voor toewijzing van immateriële schade is de aard en ernst van de gedragingen en de nadelige gevolgen, zoals angst en leed, voldoende, ook zonder psychiatrisch ziektebeeld. Aantasting van eer en goede naam is een bijkomende grond.

De Hoge Raad oordeelt dat een hoofdelijke betalingsverplichting niet kan worden opgelegd als de ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel is gebaseerd op een schatting conform artikel 36e lid 3 Sr (zoals bij een kasopstelling). De wet beperkt hoofdelijkheid tot ontnemingen gebaseerd op lid 1 en 2.

Het aanhouden van een contant geldbedrag onder de Europese aangiftegrens van € 10.000 sluit een gerechtvaardigd vermoeden van witwassen niet uit. Andere feiten en omstandigheden, zoals het ongebruikelijk vervoeren van een groot contant bedrag, kunnen een dergelijk vermoeden alsnog rechtvaardigen.

Voor feiten begaan vóór 1 januari 2023 moet in jeugdzaken de oude regeling van vervangende jeugddetentie worden toegepast bij een schadevergoedingsmaatregel. De Hoge Raad oordeelt dat de nieuwe regeling van gijzeling niet onmiskenbaar gunstiger is voor de verdachte.

Een strafrechtelijke transactie op grond van art. 74 Sr kan in beginsel worden vernietigd met een beroep op de civielrechtelijke regels over bedrog en dwaling. De Hoge Raad oordeelt dat de aard van deze publiekrechtelijke overeenkomst zich hier niet tegen verzet.

Voor het 'voorhanden hebben' bij schuldwitwassen is feitelijke zeggenschap over het geld op een bankrekening voldoende. Het afstaan van pinpas en code doet hier niet aan af. De Hoge Raad preciseert dat hiermee de feitelijke zeggenschap over het girale geld niet noodzakelijkerwijs verloren gaat.

Een docent op een kleinschalige school voor speciaal onderwijs kan een minderjarige leerling 'toevertrouwd' zijn in de zin van art. 249 Sr, zelfs zonder directe lesgevende rol. De gezagsverhouding en het overwicht vloeien voort uit de functie van docent binnen de specifieke schoolcontext.

Een kennelijke misslag in de bewezenverklaring, waarbij een zinsnede over brandstichting ten onrechte is blijven staan na een partiële vrijspraak, kan door de Hoge Raad ambtshalve worden verbeterd. Dit leidt niet tot cassatie als de aard en ernst van het bewezenverklaarde ongewijzigd blijven.

De Hoge Raad oordeelt dat een bewezenverklaring voor rijden met een ongeldig verklaard rijbewijs onvoldoende is gemotiveerd als de rechter zich baseert op een verklaring van de verdachte, maar daarbij een ontlastend deel van diezelfde verklaring, die de wetenschap tegenspreekt, negeert.

Het leggen van contact met een leverancier, onderhandelen over de aankoop van cocaïne en contact hebben met afnemers zijn handelingen die vallen onder het 'voorbereiden' en/of 'bevorderen' van een drugsdelict in de zin van artikel 10a Opiumwet. Het hof kon dit terecht bewezen verklaren.

Het opzet op het ontbreken van een invoervergunning (CITES) is onvoldoende gemotiveerd als de rechter enkel vaststelt dat de verdachte niet zelf heeft gecontroleerd of de vergunning was verleend, zeker als de verdachte aanvoert te hebben vertrouwd op de toezegging van de verkoper.

De Hoge Raad oordeelt dat spugen in het gezicht mishandeling kan zijn als het letsel of een hevige onlust teweegbrengt. Voor immateriële schade bij bedreiging is een 'aantasting in de persoon' vereist, die concreet onderbouwd moet worden, zeker als de feitelijke ernst van de bedreiging onduidelijk is.

Indien opsporingsambtenaren een woning onrechtmatig binnentreden om een verdachte aan te houden, zijn zij niet werkzaam 'in de rechtmatige uitoefening van hun bediening'. Verzet van de verdachte tegen deze aanhouding kan dan niet als wederspannigheid (art. 180 Sr) worden gekwalificeerd en bewezenverklaard.

Twee gelijktijdige vervolgingen zijn geen 'dezelfde zaak' ex art. 525 Sv als de tenlastegelegde gedragingen aanzienlijk verschillen in pleegperiode, medeverdachten en concrete handelingen. Overlappend bewijs, zoals SkyECC-data, doet hier niet aan af, omdat dit bewijs kan zien op meerdere, onderscheiden strafbare feiten.

Voor een veroordeling wegens culpoze brandstichting (art. 158 Sr) is onvoldoende dat de brand door menselijk handelen is veroorzaakt. Het hof moet een specifieke, aanmerkelijk onvoorzichtige gedraging van de verdachte vaststellen. Het openlaten van een niet-culpabele mogelijkheid, zoals in slaap vallen, maakt de motivering ontoereikend.

De Hoge Raad oordeelt dat artikel 63 Sr (meerdaadse samenloop) onjuist is toegepast. De regeling is ook van toepassing als een eerdere veroordeling nog niet onherroepelijk is. Een hof mag deze bepaling niet buiten toepassing laten met het argument dat de verdachte geen nadeel ondervindt.

Het enkel plaatsen van een baken, wetende dat deze doorgaans voor liquidaties worden gebruikt, is onvoldoende om het opzet van de medepleger op de dood van het slachtoffer te bewijzen. De Hoge Raad vernietigt het arrest wegens een motiveringsgebrek betreffende het opzet.

Kosten voor het opvragen van medische stukken ter vaststelling van schade zijn materiële schade (art. 6:96 lid 2 BW), geen proceskosten. De wettelijke rente over deze specifieke schadepost is verschuldigd vanaf het moment dat de kosten daadwerkelijk zijn gemaakt, niet vanaf de pleegdatum.

De Hoge Raad oordeelt dat het misdrijf bedrog met merkartikelen (art. 337 Sr) en het misdrijf witwassen (art. 420bis/ter Sr) geen ‘soortgelijke feiten’ zijn in de zin van art. 36d Sr. De door de wetsartikelen beschermde rechtsbelangen stemmen onvoldoende overeen om de onttrekking te rechtvaardigen.

Gewelddadig verzet (wederspannigheid) ex art. 180 Sr is niet beperkt tot geweld tegen een ambtenaar persoonlijk. Ook het met geweld verplaatsen van een politieauto die als blokkade dient, kwalificeert als verzet omdat het de ambtshandeling (handhaving openbare orde) belemmert.

Actief regelen van vervangers en op de hoogte blijven van een drugstransport is, ondanks fysieke afwezigheid en een claim van onttrekking, een bijdrage van voldoende gewicht voor medeplegen. De nauwe en bewuste samenwerking wordt hierdoor niet onderbroken.

Bij een verzoek om geldelijke tegemoetkoming wegens onttrekking aan het verkeer, moet de rechter alle omstandigheden van het geval meewegen. Het oordeel is onvoldoende gemotiveerd als de rechter enkel het gedrag van de eigenaar beoordeelt en niet kenbaar de waarde van het voorwerp betrekt.

Een gerechtsdeurwaarder die seksuele diensten vraagt in ruil voor een vage belofte van schuldhulp, handelt 'in zijn bediening' (art. 363 (oud) Sr). Het creëren van een relatie voor een voorkeursbehandeling is voldoende, ook als de beloofde handeling niet exclusief tot zijn ambt behoort.

Het voor een aanzienlijke beloning vervoeren van een pakket met onbekende inhoud, afkomstig van onbekenden, kan voorwaardelijk opzet op het voorhanden hebben van een illegaal voorwerp opleveren. De verdachte aanvaardde willens en wetens de aanmerkelijke kans op een verboden inhoud, zoals een skimapparaat.

Het hof dat een beroep op noodweer verwerpt, moet toereikend motiveren waarom de door de verdediging aangevoerde feitelijke toedracht niet aannemelijk is geworden. Zeker als die toedracht steun vindt in het dossier, ook al is het bewijs niet eenduidig.

De Hoge Raad oordeelt dat een hof de toewijzing van immateriële schadevergoeding onvoldoende motiveert als niet duidelijk is op welke grondslag van artikel 6:106 BW en op welke vastgestelde feiten de toewijzing berust, zeker wanneer de vordering gemotiveerd is betwist door de verdediging.

Het oordeel dat een verdachte 'heeft moeten vermoeden' dat het om illegale activiteiten ging, is onvoldoende om voorwaardelijk opzet op drugsinvoer te bewijzen. Evenmin is dit oordeel zonder nadere motivering toereikend voor het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening van de gebruikte container.

Voor medeplichtigheid aan een gekwalificeerd misdrijf is niet vereist dat het opzet van de medeplichtige gericht is op de strafverzwarende omstandigheden. Voldoende is dat het misdrijf waarop het opzet wél was gericht (het gronddelict) voldoende verband houdt met het daadwerkelijk gepleegde delict.

Het met een geldig account voor privédoeleinden raadplegen van politiesystemen kwalificeert als computervredebreuk. De Hoge Raad oordeelt dat het inloggen in een digitale werkomgeving impliceert dat men toegang verwerft tot één of meer servers die als geautomatiseerd werk in de zin van art. 138ab Sr worden beschouwd.

Een vordering tot schadevergoeding, toegewezen in eerste aanleg, duurt van rechtswege voort na overlijden van het slachtoffer. De rechter moet hierover beslissen. Voor een bewezenverklaring van uitbuiting is niet vereist dat het slachtoffer daadwerkelijk materieel nadeel heeft geleden.

De Hoge Raad oordeelt dat een verklaring van een overleden getuige voor het bewijs mag worden gebruikt als deze niet het enige of beslissende bewijs is. De veroordeling moet voldoende steun vinden in ander bewijs, zodat het proces als geheel eerlijk is conform artikel 6 EVRM.

Voor verbeurdverklaring van een voorwerp op grond van artikel 33a lid 1 Sr is een verband met het bewezenverklaarde feit vereist. Een verbeurdverklaring van telefoons is onbegrijpelijk als uit de bewijsvoering niet blijkt dat deze daadwerkelijk zijn gebruikt bij het begaan of voorbereiden van dat feit.

De Hoge Raad oordeelt dat de bijkomende straf van ontzetting uit het recht een beroep uit te oefenen niet kan worden opgelegd voor 'ondernemer'. Dit begrip, zonder nadere specificatie, is onvoldoende bepaald in de zin van artikel 28 Sr en kwalificeert niet als een specifiek beroep.

De Hoge Raad oordeelt dat een kapitein, ondanks zijn gezag aan boord, niet kwalificeert als 'werkgever' onder de verruimde definitie van de Arbeidsomstandighedenwet. Deze bepaling is niet bedoeld voor leidinggevend personeel, maar voor gezagsverhoudingen buiten een formele arbeidsovereenkomst, zoals bij stagiairs.

Het hof moet de toewijzing van immateriële schadevergoeding deugdelijk motiveren. Het oordeel dient duidelijk te maken op welke grondslag van artikel 6:106 BW en op basis van welke vastgestelde omstandigheden de vordering wordt toegewezen. Een onvoldoende motivering leidt tot vernietiging van de beslissing.

De Hoge Raad oordeelt dat reiskosten die een benadeelde partij maakt voor het bijwonen van de zitting, geen rechtstreekse schade uit het strafbare feit zijn. Het zijn proceskosten die alleen vergoed worden als de benadeelde partij zonder gemachtigde (advocaat) procedeert, conform de civielrechtelijke maatstaf.

De Hoge Raad oordeelt dat voor medeplegen bij Tikkie-fraude een nauwe en bewuste samenwerking kan worden aangenomen, ook bij een taakverdeling. De samenhang tussen het versturen van een phishinglink en het frauduleus pinnen met de verkregen gegevens kan een gezamenlijk plan en dus medeplegen bewijzen.

Het als bagagemedewerker plaatsen van sporttassen met cocaïne in luchtvrachtcontainers (AKE's) op een luchthaven, is voldoende om dit te kwalificeren als 'aannemen en aanbieden voor het vervoer'. Dit voltooit het delict van uitvoer in de zin van de Opiumlandsverordening 1960 (gelijkluidend aan de Opiumwet).

Voor een bewezenverklaring van medeplichtigheid is het niet vereist de specifieke plaats en tijd van de medeplichtigheidshandelingen te vermelden. De plaats en het tijdstip van het misdrijf waarop de medeplichtigheid betrekking heeft, kunnen ook als zodanig gelden voor de medeplichtige.

Voor 'gevaar te duchten' (art. 5a WVW 1994) is de naar algemene ervaringsregels voorzienbaarheid van gevaar doorslaggevend. Dit kan ook worden aangenomen als de bestuurder door zijn gedrag niet adequaat kan reageren op andere verkeersdeelnemers, ongeacht of hun specifieke aanwezigheid is vastgesteld.

Voor de strafbaarheid van verblijf als ongewenst verklaarde EU-burger moet de rechter toetsen of de ongewenstverklaring nog voldoet aan de eisen van de Verblijfsrichtlijn. De vaststelling dat een verdachte een actuele bedreiging vormt, is onbegrijpelijk zonder preciezere vaststellingen over het nieuwe gedrag en diens verhouding tot de eerdere veroordelingen.

Het als beloning ontvangen van geld voor verrichte criminele diensten is geen voorwerp dat 'onmiddellijk' uit eigen misdrijf afkomstig is. De kwalificatie-uitsluitingsgrond voor witwassen is daarom niet van toepassing op het verwerven en voorhanden hebben van deze criminele beloning.

De Hoge Raad oordeelt dat het plegen van een misdrijf als verzet tegen een 'verwerpelijk regime' niet uitsluit dat sprake is van het 'wederrechtelijk dwingen' van een overheid (art. 83a Sr). De stelling dat zulke handelingen niet wederrechtelijk zijn, berust op een onjuiste rechtsopvatting.

Een beroep op noodweer kan niet slagen als gedrag aanvallend is. De Hoge Raad oordeelt dat een incident in fasen moet worden beoordeeld. De afwijzing van noodweer was onbegrijpelijk voor de eerste fase (directe reactie), maar toereikend gemotiveerd voor de tweede fase (hernieuwde aanval).

De Hoge Raad oordeelt dat artikel 197b Sr (illegale tewerkstelling) geen bijzondere strafbepaling (specialis) is ten opzichte van de algemene bepaling van artikel 197a lid 2 Sr (mensensmokkel). Een verdachte die beide feiten pleegt, kan dus niet voor het feit van art. 197a Sr worden ontslagen van alle rechtsvervolging.

Artikel 197b Sr (illegale tewerkstelling) is geen bijzondere strafbepaling (lex specialis) ten opzichte van artikel 197a lid 2 Sr (hulp bij wederrechtelijk verblijf). Het feit dat het eerste delict een geprivilegieerde vorm is, staat een veroordeling op grond van de algemene bepaling niet in de weg.

De Hoge Raad oordeelt dat artikel 197b Sr (illegale tewerkstelling) geen bijzondere strafbepaling (lex specialis) is ten opzichte van artikel 197a lid 2 Sr (hulp bij wederrechtelijk verblijf). Artikel 55 lid 2 Sr staat daarom niet in de weg aan een veroordeling op grond van artikel 197a lid 2 Sr.

De Hoge Raad oordeelt dat artikel 197b Sr (illegale tewerkstelling) geen bijzondere strafbepaling (specialis) is ten opzichte van artikel 197a, tweede lid, Sr (hulp bij illegaal verblijf uit winstbejag), omdat niet alle bestanddelen van de laatste bepaling in de eerste zijn opgenomen.

Het bewaren van een groot contant geldbedrag in een speciaal gecreëerde verborgen ruimte onder een trap, afgedekt door een luik en vloerbedekking, is voldoende voor het bewijs van het witwasbestanddeel 'verbergen van de vindplaats' zoals bedoeld in artikel 420bis lid 1, onder a, Sr.

Voor het opzettelijk aanwezig hebben van hennep is vereist dat de verdachte feitelijke macht over de drugs kan uitoefenen. De Hoge Raad oordeelt dat het huren van een pand en het beschikken over de sleutel van de loods waar hennep wordt aangetroffen, hiervoor voldoende is.