Materieel Strafrecht

Voor klachtdelicten start de klachttermijn per afzonderlijk feit op het moment van bekendheid. Een later, samenhangend delict stelt de aanvang van de termijn voor een eerder gepleegd feit niet uit, ook al is het oogmerk hetzelfde.

Voor de strafverzwarende omstandigheid van lichamelijk letsel bij medeplegen van wederspannigheid (art. 181/182 Sr) moet vaststaan dat de verdachte zélf dat specifieke letsel heeft veroorzaakt. Aansprakelijkheid voor letsel toegebracht door mededaders is uitgesloten, waardoor de bewezenverklaring ontoereikend is gemotiveerd.

Voor een veroordeling wegens rijden met een geschorst rijbewijs is onvoldoende dat de verdachte niet heeft ontkend te weten van de schorsing. De Hoge Raad oordeelt dat uit de bewijsvoering actief moet blijken dat de verdachte 'wist' van de schorsing.

Voor de witwasvariant 'verbergen of verhullen' is de objectieve strekking van de gedraging beslissend, niet de subjectieve intentie van de dader. Het hof paste een onjuiste, te beperkte maatstaf toe door te eisen dat de verdachte de herkomst 'wilde' verhullen.

De motivering van een strafoplegging is toereikend als deze is toegesneden op de feiten, de omstandigheden en de persoon van de verdachte. Zelfs bij een fors zwaardere straf dan geëist door het OM, kan de motivering volstaan als deze inzicht geeft in de gemaakte afwegingen.

De Hoge Raad oordeelt dat een hof mag afwijken van deskundigenadvies over verminderde toerekeningsvatbaarheid. De motivering van het hof, dat de verdachte ondanks zijn lichte verstandelijke beperking besefte dat zijn handelen ongeoorloofd was, wordt als toereikend beschouwd en vergt geen nadere toetsing.

Een bewezenverklaring van voorwaardelijk opzet is niet ontoereikend gemotiveerd als een door de rechter genoemde omstandigheid niet uit de bewijsmiddelen volgt, mits die omstandigheid van ondergeschikt belang is voor het oordeel als geheel.

Een harde, gerichte vuistslag in het gezicht kan voorwaardelijk opzet op het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel opleveren. De gedraging is naar haar uiterlijke verschijningsvorm zozeer gericht op dit gevolg dat de dader de aanmerkelijke kans daarop bewust heeft aanvaard.

De Hoge Raad oordeelt dat een 'piemeltik' niet per definitie een 'ontuchtige handeling' is in de zin van art. 247 Sr. Of een handeling ontuchtig is, hangt af van de omstandigheden, context en het opzet van de dader op het ontuchtige karakter.

De Hoge Raad oordeelt dat een veroordeling voor medeplichtigheid onvoldoende is gemotiveerd als deze steunt op schakelbewijs, terwijl de vastgestelde rol van de verdachte in het gekoppelde feit (waarvoor hij is vrijgesproken) de aannames over zijn medeplichtigheid niet kan dragen.

Een ondergeschikte positie sluit leiderschap binnen een criminele organisatie niet uit; bepalend is het bezitten van macht of gezag. Baten van misdrijven (Opiumwet) kunnen worden verbeurdverklaard, ook als voor het witwassen van die specifieke baten ontslag van alle rechtsvervolging volgt.

Een hof kan een omvangrijke vordering voor gederfd levensonderhoud niet toewijzen door enkel te verwijzen naar een geaccepteerde rekenmethode en het ontbreken van een tegenonderzoek. De motivering is ontoereikend als niet is vastgesteld dat de eenzijdig aangeleverde, onderliggende gegevens aanvaardbaar zijn.

Het tonen van een Israëlische vlag waarin de davidster is vervangen door een kakkerlak is opzettelijke groepsbelediging jegens Joden. Een veroordeling hiervoor is, mede gelet op de historische context, een toegestane beperking op de vrijheid van meningsuiting en geen disproportionele sanctie.

De Hoge Raad oordeelt dat de wettelijke maximumduur van vier maanden voor vervangende hechtenis bij een taakstraf niet geldt bij meerdaadse samenloop. Wel moet de rechter op grond van artikel 57 Sr één gezamenlijke taakstraf opleggen, niet afzonderlijke taakstraffen per feit.

Een voorwaardelijk verzoek om nader onderzoek moet stellig, duidelijk en voldoende onderbouwd zijn. Het hof mag een dergelijk verzoek passeren als het onvoldoende is toegelicht, met name als het de relevantie voor de te nemen beslissingen niet duidelijk maakt.

Voor een veroordeling voor medeplegen moet vaststaan dat de verdachte op de hoogte was van het specifieke misdrijf. Enkel aanwezig zijn voor een ander plan (hennepknippen) is onvoldoende als uit de bewijsmiddelen niet blijkt dat de verdachte wist van het gewijzigde plan (inbraak).

De wens van een overleden benadeelde partij om zich in hoger beroep te voegen, pas na diens overlijden kenbaar gemaakt door een erfgenaam, is onvoldoende voor een rechtsgeldige voeging. Erfgenamen kunnen zich slechts onder strikte wettelijke voorwaarden voegen, die hier niet van toepassing waren.

Het afwijzen van een getuigenverzoek omdat het horen de gelijktijdige afdoening van samenhangende zaken belemmert, is onbegrijpelijk als de getuige traceerbaar en bereidwillig is. Het belang van proceseconomie weegt in dat geval niet op tegen het verdedigingsbelang om de getuige te horen.

De Hoge Raad oordeelt dat handel in namaakgoederen die als bedrijf wordt uitgeoefend, tevens als 'meermalen gepleegd' kan worden gekwalificeerd. Dit is mogelijk als er sprake is van meerdere, op zichzelf staande handelingen op verschillende tijdstippen, met betrekking tot verschillende partijen goederen.

Een uitlokker van moord heeft voorwaardelijk opzet op de dood van een verkeerd slachtoffer (persoonsverwisseling) als hij de uitvoering aan onbekwame of slecht geïnstrueerde daders overlaat zonder voorzorgsmaatregelen te treffen, en zo bewust de aanmerkelijke kans op een dergelijke fatale vergissing aanvaardt.

De schending van de geheimhoudingsplicht uit de Wet Bibob raakt een algemeen belang dat prevaleert boven het individuele belang van de persoon wiens gegevens worden gelekt. Daarom is voor strafrechtelijke vervolging op grond van artikel 272 Sr geen klacht vereist.

Uitlatingen als "ik maak gehakt van je" in de context van een conflictueuze echtscheiding zijn niet zonder meer een bedreiging met een misdrijf tegen het leven. De Hoge Raad benadrukt dat de omstandigheden, zoals aangekondigde juridische stappen, bepalend zijn voor de vraag of redelijke vrees kon ontstaan.

Voor medeplegen van het voorhanden hebben van voorbereidingsmiddelen (art. 46 Sr) is vereist dat elke verdachte zich bewust was van de (waarschijnlijke) aanwezigheid van de middelen en dat de verdachte, tezamen met mededaders, de feitelijke macht daarover kon uitoefenen.

De eis van een 'excessieve situatie' voor arbeidsuitbuiting is een onjuiste, te beperkte uitleg van artikel 273f Sr. Omstandigheden die als 'zeer slecht werkgeverschap' kwalificeren, kunnen in hun samenhang bezien wel degelijk het oogmerk van uitbuiting opleveren en dus strafbare mensenhandel zijn.

Een bewezenverklaring voor witwassen is ontoereikend gemotiveerd als de rechter niet ingaat op alle door de verdachte aangedragen concrete en verifieerbare alternatieve verklaringen voor de herkomst van het geld. Het negeren van specifieke verklaringen leidt tot vernietiging van het arrest.

Voor medeplichtigheid aan een gekwalificeerd delict (diefstal met geweld) hoeft het opzet van de medeplichtige niet op de strafverzwarende omstandigheid (het geweld) gericht te zijn, zolang het misdrijf waarop zijn opzet wél was gericht (diefstal) voldoende verband houdt met het door de daders gepleegde gronddelict.

Voor medeplegen van witwassen is bewustzijn van de waarschijnlijke aanwezigheid van een geldbedrag voldoende; kennis over de exacte omvang is niet vereist. Een ongeloofwaardige verklaring van een verdachte over de herkomst, in combinatie met een onverklaarbaar vermogen, kan leiden tot een veroordeling.

De Hoge Raad oordeelt dat het in het openbaar een specifieke motoragent van racisme betichten, zonder concrete aanleiding, een strafbare belediging is. Een dergelijke uitlating valt niet onder de bescherming van de vrijheid van meningsuiting omdat deze, in de gegeven context, niet bijdraagt aan het publieke debat.

Het ter beschikking stellen van een bankrekening en betaalpas aan derden om geld door te sluizen, is een gedraging die gericht is op en geschikt is voor het verhullen van de werkelijke aard, vervreemding en rechthebbende van het geld. Dit levert 'verhullingswitwassen' op.

Een achteraf geconstrueerde, leugenachtige verklaring over de herkomst van geld kan niet dienen als bewijs voor de witwashandeling 'verhullen' op de ten laste gelegde datum. De verhullingshandeling moet op het moment van het delict zelf hebben plaatsgevonden en daartoe geschikt zijn.

Voor een veroordeling wegens 'misbruik van functie' (art. 2:354 SrC) is niet vereist dat de gedraging in strijd is met een specifieke wet. Ook laakbaar gedrag dat bij een normale functie-uitoefening achterwege zou blijven volstaat. Dit is niet in strijd met het bepaaldheidsgebod.

Een getuigenverzoek afwijzen wegens onvoldoende onderbouwing is onjuist als de veroordeling steunt op door de verdachte betwiste, belastende verklaringen van die getuigen. De verdediging moet dan in beginsel het ondervragingsrecht kunnen uitoefenen om een eerlijk proces (art. 6 EVRM) te waarborgen.

Het bieden van onderdak aan weggelopen minderjarigen is 'verbergen' (art. 280 Sr) zodra men weet dat ze gezocht worden. Dit geldt echter niet automatisch als 'onttrekken aan de nasporing'; daarvoor is het enkele niet-melden bij de autoriteiten onvoldoende.

Het weigeren van een aanwijzing van de Marechaussee om te gaan zitten in een vliegtuig, als protest tegen een uitzetting, kan een 'laakbare gedraging' zijn. Dit rechtvaardigt een proportionele beperking van het demonstratierecht. De aanwijzingsbevoegdheid van de Marechaussee omvat het beheersbaar houden van de situatie.

De Hoge Raad oordeelt dat voor een veroordeling wegens heimelijk filmen (art. 139f Sr oud) de motivering ontoereikend is als niet wordt ingegaan op de kenbaarheid van het filmen zelf, zeker wanneer vaststaat dat er aldoor foto's en filmpjes werden gemaakt.

Vervolging voor het onbruikbaar maken van een trap tijdens een klimaatdemonstratie is een geoorloofde inbreuk op het demonstratierecht (art. 10/11 EVRM). Het plegen van een dergelijk strafbaar feit, dat een gevaarlijke situatie creëert, geldt als een 'reprehensible act' die strafrechtelijk optreden rechtvaardigt.

De Hoge Raad oordeelt dat de feitenrechter beoordeelt of een bloedmonster 'zo spoedig mogelijk' is verzonden. Een vrijspraak gebaseerd op een te lang tijdsverloop en onduidelijkheid over de vervoerstemperatuur, wordt niet als onvoldoende gemotiveerd beschouwd, ook al was een andere beslissing mogelijk.

De Hoge Raad oordeelt dat het begrip ‘voortzetting van de werkzaamheid’ van een verboden organisatie (art. 140 lid 2 Sr) ruim moet worden uitgelegd. Het zichtbaar dragen van kleding en tekens van de verboden organisatie, zeker in een beladen context, kan hieronder vallen.

De Hoge Raad oordeelt dat uitlatingen in OVC-gesprekken en pingberichten geen getuigenverklaringen zijn in de zin van het Keskin-arrest. Het belang bij het horen van de persoon die de uitlatingen deed, wordt niet voorondersteld; de verdediging moet het verzoek motiveren.

De Hoge Raad oordeelt dat een waterschap geen strafrechtelijke immuniteit geniet voor het plaatsen van onbeschermde klemmen. Hoewel muskusrattenbestrijding een overheidstaak is, is de specifieke handeling (klemmen plaatsen) niet exclusief voorbehouden aan bestuursfunctionarissen, waardoor immuniteit op grond van het Pikmeer II-criterium ontbreekt.

Een persoon die betrokken is bij een illegale activiteit, zoals een Opiumwetdelict, kan niet worden aangemerkt als 'marktdeelnemer' in de zin van de Europese verordeningen inzake drugsprecursoren. Hierdoor kan deze persoon niet worden veroordeeld voor het schenden van de bijbehorende meldplicht.

De Hoge Raad oordeelt dat het herhaaldelijk en met kracht slaan met een metalen wapenstok op en nabij het hoofd van een persoon, zelfs door een politieagent in functie, kan worden aangemerkt als een gedraging die zozeer gericht is op de dood dat voorwaardelijk opzet bewezen kan worden.

Een eerdere onherroepelijke veroordeling voor het voorbereiden van drugstransport (bezit van een auto met verborgen ruimte) sluit een nieuwe vervolging uit voor het daadwerkelijk vervoeren van drugs in diezelfde auto op hetzelfde moment, omdat dit als 'hetzelfde feit' in de zin van art. 68 Sr wordt beschouwd.

De verkoop van een in beslag genomen goed is niet per definitie een 'onttrekking' in de zin van art. 198 Sr. Hiervoor zijn bijkomende omstandigheden vereist die de werking van het beslag als daad van openbaar gezag beperken, zoals het frustreren van verhaalsmogelijkheden.

De Hoge Raad oordeelt dat het hof een voorwaarde voor de ISD-maatregel onjuist heeft getoetst. Toch wordt het beroep verworpen omdat de maatregel ook op basis van een ander feit en de problematiek van de verdachte zou zijn opgelegd. De verdachte heeft daarom onvoldoende belang bij cassatie.

Het gericht schieten op een ongewapende aanvaller is disproportioneel en kan een beroep op noodweer doen falen. Van een verdachte die zich bewust heeft bewapend en kundig is met wapens, mag een grotere mate van terughoudendheid worden verwacht bij de verdediging.

Een verklaring van een overleden getuige, die de verdediging niet kon ondervragen, mag voor het bewijs worden gebruikt als de bewezenverklaring niet in beslissende mate daarop is gebaseerd en voldoende steun vindt in ander bewijs, ook op de door de verdachte betwiste onderdelen.

De Hoge Raad oordeelt dat intensief WhatsApp-contact, inclusief het doorsturen van foto's van koeriers en het geven van instructies, een bijdrage van voldoende gewicht kan opleveren voor medeplegen van drugsinvoer, ook zonder fysieke aanwezigheid bij de uitvoering.

De verklaring van een moeder dat haar dochter vertelde over de aanwezigheid van de verdachte in haar kamer, gecombineerd met de moeder's eigen waarneming dat de verdachte 'handtastelijk' is, kan voldoende steunbewijs vormen onder art. 342 lid 2 Sv en staat niet in een te ver verwijderd verband.

Het op korte afstand schieten op een persoon in een kleine, afgesloten ruimte (een auto) creëert een aanmerkelijke kans op een dodelijk gevolg. Zelfs als op een niet-vitaal lichaamsdeel wordt gemikt, kan dit handelen naar uiterlijke verschijningsvorm worden aangemerkt als voorwaardelijk opzet op de dood.