burgerlijk procesrecht

Bij de verdeling van een ontbonden vennootschap dient de rechter de waarde van de activa correct te berekenen. Wanneer het hof daarbij dubbeltellingen, onterechte aftrekposten en rekenfouten maakt, en tevens buiten de grenzen van de rechtsstrijd treedt, vernietigt de Hoge Raad en doet de zaak zelf af.

Een procespartij wiens goederen onder bewind staan is processueel onbevoegd. Dit gebrek kan echter gedurende de hele procedure worden hersteld, ook in hoger beroep. De bewindvoerder kan het geding alsnog overnemen. Schending van hoor en wederhoor vindt plaats als de wederpartij niet mag reageren.

De Hoge Raad oordeelt dat voor deelname aan een zitting via videoverbinding (hybride zitting) niet de instemming van alle partijen is vereist. De rechter moet echter wel de belangen afwegen en de beslissing motiveren, zeker bij bezwaar van een andere partij.

De verplichting voor een gedaagde om stellingen van de eiser gemotiveerd te betwisten (art. 149 lid 1 Rv), geldt ook als die gedaagde tevens verdachte is in een lopende strafzaak over dezelfde feiten. Deze stelplicht is in beginsel niet strijdig met het recht op een eerlijk proces.

Een arbiter kan zich voor ontheffing van zijn opdracht niet wenden tot de voorzieningenrechter op grond van art. 1029 lid 2 Rv, indien partijen in een arbitragereglement een derde (zoals de NAI-administrateur) hebben aangewezen om hierover te beslissen. De gang naar de rechter is dan uitgesloten.

De Hoge Raad oordeelt dat een bijdrage voor een jongmeerderjarige (18-20 jaar) geen voorlopige voorziening (art. 822 Rv) of nevenvoorziening (art. 827 Rv) kan zijn in de echtscheidingsprocedure van de ouders. Het is een eigen aanspraak van het kind, niet een voorziening tussen de echtgenoten.

De Hoge Raad oordeelt dat er geen wettelijke grondslag is voor gerechten om inzage te verlenen in stukken uit afgesloten familie- en jeugdprocedures. Hoewel art. 8 EVRM een recht op informatie impliceert, is het aan de wetgever, niet de rechter, om hier een oplossing voor te bieden.

Het rechtsmiddelenverbod van artikel 7:262 lid 2 BW geldt voor de gehele categorie vergoedingen waarover de huurcommissie om een uitspraak is verzocht, zoals servicekosten voor een bepaald tijdvak. Het is niet relevant of over elke afzonderlijke kostenpost binnen die categorie een uitspraak is gevraagd.

Een eerdere rechterlijke uitspraak over arbeidsongeschiktheid heeft geen gezag van gewijsde voor de toekomst als na die uitspraak relevante nieuwe feiten ontstaan, zoals een vastgestelde morfineafhankelijkheid en het daaruit volgende verlies van rijbevoegdheid. Dit vormt een nieuwe feitelijke grondslag.

De burgerlijke rechter is bij de beoordeling van een uitleveringsverbod niet gebonden aan het oordeel van de uitleveringsrechter over een dreigende schending van fundamentele rechten. De rechter voert een volledige, zelfstandige toetsing uit van de beslissing van de minister.

Een rechter mag acht slaan op een tardief aangevoerd verweer (zoals rechtsverwerking) als dit in het verlengde ligt van de grieven. De rechter moet zich er dan wel van vergewissen dat de wederpartij zich hierover voldoende heeft kunnen uitlaten, conform het beginsel van hoor en wederhoor.

Het instellen van een beroep tegen een omgevingsvergunning door een stichting is niet evident kansloos, en daarmee geen misbruik van procesrecht, als haar standpunt over de uitleg van een exploitatieplan niet kant noch wal raakt, ook al leidt dit tot grote nadelen voor projectontwikkelaars en kopers.

De kantonrechter is bevoegd om te oordelen over een vordering tot medewerking aan de vestiging van een verzorgingsvruchtgebruik op grond van art. 4:29 en 4:30 BW. In lijn met het stelsel van de wet moet een dergelijke procedure worden ingeleid met een verzoekschrift, niet met een dagvaarding.

De Hoge Raad oordeelt dat een hof de feitelijke grondslag van een vordering niet mag aanvullen. De kwalificatie van ingebrachte pachtgronden als 'belegging' en het aannemen van een beëindigde pachtovereenkomst, zonder dat partijen dit stelden, is ontoelaatbaar en leidt tot vernietiging.

Verschillen in gedaagden of achterban staan niet in de weg aan het aanhaken bij een collectieve actie (WAMCA). Een termijnverlenging voor het uitbrengen van een dagvaarding (art. 1018d lid 2 Rv) heeft echter geen algemene werking en geldt uitsluitend voor de aanvragende partij.

De Hoge Raad oordeelt dat een herstelexploot ex artikel 125 lid 5 Rv niet kan worden gebruikt om een procedure voort te zetten nadat de appeldagvaarding tijdig is aangebracht en vervolgens is ingetrokken. Deze herstelmogelijkheid is uitsluitend bedoeld voor het niet tijdig aanbrengen van de dagvaarding.

De rechter kan op grond van artikel 679 lid 2 Rv een deskundige benoemen voor waardeschatting bij een verdeling. Dit artikel geeft de rechter echter niet de bevoegdheid te bepalen dat dit oordeel bindend is voor partijen, tenzij partijen dit zelf zijn overeengekomen.

Een rechter die wil terugkomen op een bindende eindbeslissing uit een tussenarrest, moet partijen eerst de gelegenheid bieden zich hierover uit te laten. Dit waarborgt het beginsel van hoor en wederhoor en voorkomt dat een uitspraak op een onjuiste grondslag wordt gebaseerd.

Het functioneel verschoningsrecht van een bedrijfsarts kent een beperkte uitzondering voor het verstrekken van noodzakelijke informatie voor verzuimbegeleiding en re-integratie. Voor overige informatie geldt het verschoningsrecht onverkort en kan het slechts in zeer uitzonderlijke omstandigheden wijken voor het belang van waarheidsvinding.

De Hoge Raad oordeelt dat in een civiel kort geding over de toelaatbaarheid van een uitlevering geen ambtshalve plicht voor de rechter bestaat om in kosteloze tolkenbijstand te voorzien, zeker niet als de opgeëiste persoon geen bezwaar maakt tegen de mededeling dat de kosten voor eigen rekening komen.

Indien na een mondelinge behandeling rechters of raden worden vervangen, moet het gerecht partijen hierover vooraf informeren en de kans geven een nieuwe zitting te vragen. Het nalaten hiervan leidt tot vernietiging van het eindarrest, ook als er al tussenarresten zijn gewezen.

De verjaringstermijn van zes maanden voor dwangsommen (art. 611g Rv) wordt niet gestuit door een door de dwangsomschuldenaar gestart executiegeschil. Een uitspraak in zo'n geschil is geen titel voor de dwangsomschuldeiser waarvoor de executieverjaringstermijn van twintig jaar (art. 3:324 BW) geldt.

Het rechtsmiddelenverbod van art. 807 Rv is van toepassing bij wijziging van de verblijfplaats van een kind dat bij een ouder zonder gezag woont (art. 1:336a BW). De spoedprocedure van art. 800 lid 3 Rv kan hierop analoog worden toegepast.

Een rechter die ambtshalve een rechtsgrond aanvult die niet door partijen is aangevoerd, moet partijen de gelegenheid geven hierop te reageren als zij met deze grond geen rekening hoefden te houden. Dit ter voorkoming van een ontoelaatbare verrassingsbeslissing en waarborging van hoor en wederhoor.

De Hoge Raad vernietigt het oordeel van het hof over de onteigening van investeringen op de Krim. Hoewel de territoriale reikwijdte van het BIT 1998 wordt opgerekt, heeft het hof de betwisting van de rechtmatigheid van diverse investeringen onvoldoende of onbegrijpelijk beoordeeld.

De Hoge Raad oordeelt dat de term 'territory' in het investeringsverdrag (BIT) tussen Rusland en Oekraïne ook gebied omvat waarover een staat effectieve controle uitoefent. De uitleg van het hof, dat het arbitrale tribunaal bevoegd is over onteigende investeringen op de Krim, blijft in stand.

De Hoge Raad oordeelt dat een verweer over de illegaliteit van investeringen, dat de bevoegdheid van een scheidsgerecht kan raken, niet volledig in de bevoegdheidsfase hoeft te worden beoordeeld. Het mag worden doorgeschoven naar de fase waarin de schadeomvang wordt vastgesteld (quantum phase).

Een inzagevordering (art. 843a Rv) voor een grote hoeveelheid digitale bestanden, geselecteerd via zoektermen, mag niet worden afgewezen enkel omdat niet vaststaat dat alle bestanden relevant zijn. De rechter moet nagaan of de belangen met nadere voorschriften verenigd kunnen worden.

De Hoge Raad oordeelt dat de wet, met uitzondering van pachtzaken, niet voorziet in meervoudige behandeling van kantonzaken. De specifieke bepaling van artikel 47 Wet RO prevaleert boven de algemene verwijzingsmogelijkheid van artikel 15 lid 2 Rv, een bewuste keuze van de wetgever.

De afwijzing van een verzoek om als belanghebbende te worden aangemerkt in een jeugdbeschermingszaak is een voor hoger beroep vatbare eindbeschikking, ook als de beslissing de vorm van een e-mail heeft en niet door de rechter is ondertekend. Vormvereisten zijn ondergeschikt aan de rechtsbescherming.

Een verweerschrift dat na het verstrijken van de termijn wordt ingediend, wordt terzijde gelegd. Een verzoek tot verlenging moet vóór afloop van de termijn worden gedaan. Herstel is slechts mogelijk bij bijzondere omstandigheden, getoetst aan de maatstaf voor terugkomen van een akte niet-dienen beslissing.

Het hof stelt te hoge eisen aan de stelplicht van een partij die bewijs aanbiedt. Voor toelating tot getuigenbewijs is niet vereist dat een partij haar stellingen op voorhand aannemelijk maakt of de betwisting door de wederpartij al ontzenuwt.

De Hoge Raad oordeelt dat een hofuitspraak onbegrijpelijk is gemotiveerd als het de stellingen en bewijsstukken van een partij verkeerd leest. Het hof had de betwisting dat aandelen tot de huwelijksgemeenschap behoorden niet mogen verwerpen op gronden die tegenstrijdig zijn met het gevoerde verweer.

De burgerlijke rechter is niet bevoegd om te oordelen over de door de rechter-commissaris gekozen methode voor het filteren van in beslag genomen stukken bij een geheimhouder. De strafvorderlijke beklagprocedure van art. 98 Sv biedt hiervoor voldoende rechtsbescherming.

Als het spoedeisend belang bij een in kort geding opgelegde maatregel vervalt, moet de (hoger beroeps)rechter alsnog beoordelen of de oorspronkelijke veroordeling terecht was. Dit is cruciaal om te bepalen of in de tussenliggende periode dwangsommen zijn verbeurd.

Het verzoek van een partij om een mondelinge behandeling mag slechts in zeer uitzonderlijke omstandigheden worden afgewezen. Het hof dat niet kenbaar op een dergelijk verzoek beslist, miskent het fundamentele recht op pleidooi zoals vastgelegd in artikel 87 lid 8 Rv en handelt processueel onjuist.

De Hoge Raad oordeelt dat de beslissing van het OM om niet te appelleren, gebaseerd op onvoldoende bewijs, niet onrechtmatig is. Zelfs een schending van het spreekrecht van het slachtoffer maakt deze discretionaire afweging niet "in redelijkheid niet navolgbaar".

Een bestelknop met slechts de tekst 'bestelling plaatsen' voldoet niet aan de wet. In verstekzaken moet de rechter de overeenkomst gedeeltelijk vernietigen door de betalingsverplichting te verminderen. Volledige vernietiging is mogelijk als de consument verschijnt en geen bezwaar maakt.

Het recht op een mondelinge behandeling geldt ook na cassatie en verwijzing en mag slechts in uitzonderlijke omstandigheden worden afgewezen. Een vernietiging wegens schending van de verzwaarde stelplicht treft de gehele rechtsoverweging, waardoor een partij na verwijzing alsnog aan haar stelplicht mag voldoen.

Na een succesvolle collectieve actie met een declaratoire uitspraak start voor individuele vorderingen een nieuwe verjaringstermijn gelijk aan de oorspronkelijke (maximaal vijf jaar). De korte hersteltermijn van zes maanden uit artikel 3:316 lid 2 BW is hierop niet van toepassing.

Een mediationclausule verplicht partijen niet automatisch tot een mediationtraject vóór arbitrage. De uitleg van de clausule volgens de Haviltex-maatstaf is beslissend. Hierbij spelen de tekst, de vrijwilligheid van mediation en de omstandigheden van het geval, zoals wie de clausule heeft opgesteld, een rol.

In een verklaringsprocedure rust op de derde-beslagene de plicht zijn verklaring dat hij geen schuld heeft aan de beslagdebiteur, te staven met gegevens en bescheiden. Het oordeel dat onvoldoende is onderbouwd dat betalingen leningen waren en geen giften, is feitelijk en niet onbegrijpelijk.

De rechter in de schadestaatprocedure is gebonden aan de beslissing in de hoofdprocedure. De uitleg van het dictum moet plaatsvinden met inachtneming van de overwegingen. De Hoge Raad vernietigt deels wegens schending van hoor en wederhoor en het treden buiten de grenzen van de rechtsstrijd.

Een derdebeslagene moet verklaren over alle zaken van de executieschuldenaar die hij onder zich heeft, ongeacht of er een directe rechtsverhouding bestaat. De juistheid van deze verklaring wordt in een betwistingsprocedure beoordeeld op basis van alle feiten, niet de aanvankelijke kennis van de derde.

De vaststelling in een hoofdprocedure dat de kans op succes 'reëel' of 'niet verwaarloosbaar klein' is, volstaat voor verwijzing naar de schadestaatprocedure, maar is geen bindende eindbeslissing over het causaal verband. De weging van alle goede en kwade kansen blijft voorbehouden aan de schadestaatprocedure.

Bij de uitleg van een opschortende voorwaarde voor financiering bij de toedeling van een woning, moet rekening worden gehouden met eerdere (onverschuldigde) betalingen. Het doel is partijen financieel te herstellen in de positie alsof een eerdere, vernietigde toedeling niet had plaatsgevonden.

Een bepaling in een huishoudelijk reglement die leden een financiële verplichting oplegt, is nietig zonder statutaire grondslag. De rechter moet de door een eiser aangebrachte rangorde tussen primaire en subsidiaire vorderingen respecteren en mag geen vordering toewijzen waarvan de grondslag is verworpen.

De overgang van inningsbevoegdheid naar de pandhouder is een grond voor schorsing van een geding (art. 225 Rv). De pandhouder kan het geding echter niet overnemen als de pandgever, de oorspronkelijke procespartij, zich daartegen verzet.

Na een voorzittersuitspraak van de huurcommissie kan een partij kiezen: of binnen drie weken in verzet bij de huurcommissie, óf binnen acht weken rechtstreeks naar de kantonrechter. De verzetprocedure is geen verplichte tussenstap om toegang tot de rechter te krijgen.

De Hoge Raad vernietigt een hofbeschikking omdat het hof buiten de grenzen van de rechtsstrijd is getreden door een lager bedrag voor de behoefte vast te stellen dan door de man was erkend. Tevens was de beslissing over de ingangsdatum onvoldoende gemotiveerd.