Bijlage L: behorende bij artikel 1.1 (versie 30 november 2007)

Bepalingsgrenzen voor bodem, grond en baggerspecie

In de tabel van deze bijlage zijn de aantoonbaarheidsgrenzen en bepalingsgrenzen weergegeven, die zijn gebaseerd op de resultaten van het project AW2000. Tevens zijn de gehanteerde analysemethoden vermeld. Niet opgenomen zijn de gegevens voor de niet (direct) genormeerde stoffen (niet genormeerde stoffen en stoffen die alleen voorkomen in een somparameter). De bepalingsgrenzen in AW2000 zijn vastgesteld met behulp van experimenten die werden uitgevoerd onder herbaalbaarheid condities, conform de eisen van AP04. Inmiddels is NEN 7777 gepubliceerd, waarin de voorkeur wordt gegeven aan reproduceerbaarheid condities (binnen hetzelfde laboratorium) als bepalingsgrens en als kwaliteitscriterium voor de uitvoering van laboratoriumanalyses. Het vaststellen van de bepalingsgrens en het kwaliteitniveau is in het kader van de normstelling op achtergrondniveau van belang. Reden hiervoor is dat in het onderzoek van AW2000 van sommige genormeerde stoffen onvoldoende waarnemingen boven de bepalingsgrens zijn aangetroffen voor het vaststellen van een betrouwbare P95. Voor die stoffen is de bepalingsgrens onder intralaboratorium reproduceerbaarheid condities gekozen als basis voor de normwaarde. Hiermee is de normwaarde feitelijk bepaald door de gehanteerde analysemethode, immers een andere methode heeft in principe ook een andere bepalingsgrens. Met een asterisk* is aangegeven voor welke stoffen de normwaarde is gebaseerd op de bepalingsgrens. Als in de toekomst betere genormeerde methoden voor routinematige analyses beschikbaar komen, dan kan worden overwogen de normwaarde bij te stellen. De geldende bepalingsgrenzen en te hanteren analysemethoden voor routinematig onderzoek zijn vastgelegd in het protocol AS3000. | Component | Analysenorm | Bepalingsgrens (intralaboratorium reproduceerbaarheid) | Bepalingsgrens (herhaalbaarheid) | Aantoonbaarheidsgrens (standaardbodem) | |---|---|---|---|---| | 1. Metalen | | | | | | Antimoon (Sb)* | NVN 7323 | 3,9 | 3,9 | 1,3 | | Arseen (As) | NVN 7323 | 5,9 | 3,9 | 1,3 | | Barium (Ba) | NEN 6964 | 59 | 39 | 13 | | Cadmium (Cd) | NEN 6964 | 0,45 | 0,3 | 0,1 | | Chroom (Cr) | NEN 6964 | 23 | 15 | 5 | | Kobalt (Co) | NEN 6964 | 3,2 | 2,1 | 0,7 | | Koper (Cu) | NEN 6964 | 7,7 | 5,1 | 1,7 | | (Niet-vluchtig) Kwik (Hg) | NVN 7324 | 0,05 | 0,03 | 0,01 | | Lood (Pb) | NEN 6964 | 19,4 | 12,9 | 4,3 | | Molybdeen (Mo)* | NEN 6964 | 1,5 | 1,5 | 0,5 | | Nikkel (Ni) | NEN 6964 | 4,5 | 3 | 1 | | Tin (Sn) | NEN 6964 | 4,5 | 3 | 1 | | Vanadium (V) | NEN 6964 | 9 | 6 | 2 | | Zink (Zn) | NEN 6964 | 32 | 21 | 7 | | | | | | | | 2. Anorganische verbindingen | | | | | | Chloride | VPR C85-06/NEN-EN-ISO 10304-1 | 36 | 24 | 8 | | Cyanide (vrij) | NEN-EN-ISO 14403-1:2012 en NEN-EN-ISO 14403-2:2012 | 0,45 | 0,3 | 0,1 | | Cyanide-complex (pH < 5) | NEN-EN-ISO 14403-1:2012 en NEN-EN-ISO 14403-2:2012 | 0,36 | 0,24 | 0,08 | | Cyanide-complex (pH ≥ 5) | NEN-EN-ISO 14403-1:2012 en NEN-EN-ISO 14403-2:2012 | 0,36 | 0,24 | 0,08 | | Thiocyanaten (som) | EPA 335-3 | 0,9 | 0,6 | 0,2 | | | | | | | | 3. Macroparameters | | | | | | pH | NEN-ISO 10390 | | | n.v.t. | | Lutum | NEN 5753 | n.v.t. | 1,5% | 0,5% | | Organisch stof | NEN 5754 | n.v.t. | 0,6% | 0,2% | | Droge stof | NEN-EN 15934:2012 | n.v.t. | 0,3% | 0,1% | | Totaal organisch koolstof | NEN-EN 15936:2012 | n.v.t. | 0,6% | 0,2% | | CaCO3 | NEN-EN-ISO 10693 | n.v.t. | 0,6% | 0,2% | | Calcium | NEN 6966 | n.v.t. | 48 | 17 | | Magnesium | NEN 6966 | n.v.t. | 48 | 17 | | IJzer | NEN 6966 | n.v.t. | 48 | 17 | | Aluminium | NEN 6966 | n.v.t. | 48 | 17 | | | | | | | | 4. Aromatische verbindingen | | | | | | Benzeen* | NEN 6970:2016 | 0,16 | 0,105 | 0,035 | | Tolueen* | NEN 6970:2016 | 0,20 | 0,135 | 0,045 | | Ethylbenzeen* | NEN 6970:2016 | 0,20 | 0,135 | 0,045 | | Xylenen (som)* | NEN 6970:2016 | 0,41 | 0,27 | 0,09 | | Styreen (vinylbenzeen)* | NEN 6970:2016 | 0,23 | 0,15 | 0,05 | | Fenol | AP04 SG XXII | 0,09 | 0,063 | 0,021 | | Cresolen (som o-, m-, p-)* | AP04 SG XXII | 0,29 | 0,195 | 0,065 | | Dodecylbenzeen* | Huismethode A | 0,34 | 0,225 | 0,075 | | Aromatische oplosmiddelen* | NEN 6970:2016 | 0,42 | 0,279 | 0,093 | | | | | | | | 5. Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) | | | | | | Naftaleen | NEN 6977 | 0,009 | 0,006 | 0,002 | | Fenantreen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Antraceen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Fluorantheen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Chryseen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Benzo(a)antraceen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Benzo(a)pyreen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Benzo(k)fluoran-theen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Indeno(1,2,3cd)-pyreen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Benzo(ghi)pery-leen | NEN 6977 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | PAK’s totaal (som 10) | NEN 6977 | 0,09 | 0,063 | 0,021 | | | | | | | | 6. Gechloreerde koolwaterstoffen | | | | | | Monochlooretheen (vinylchloride)* 1 | NEN 6970:2016 | 0,23 | 0,15 | 0,05 | | Dichloormethaan | NEN 6970:2016 | 0,059 | 0,039 | 0,013 | | 1,1-Dichloorethaan* | NEN 6970:2016 | 0,16 | 0,105 | 0,035 | | 1,2-Dichloorethaan* | NEN 6970:2016 | 0,18 | 0,12 | 0,04 | | 1,1-Dichlooretheen* 1 | NEN 6970:2016 | 0,27 | 0,18 | 0,06 | | 1,2-Dichlooretheen (som cis en trans)* | NEN 6970:2016 | 0,27 | 0,18 | 0,06 | | Dichloorpropanen (som)* | NEN 6970:2016 | 0,77 | 0,51 | 0,17 | | Trichloormethaan (chloroform)* | NEN 6970:2016 | 0,23 | 0,15 | 0,05 | | 1,1,1-Trichloorethaan* | NEN 6970:2016 | 0,25 | 0,165 | 0,055 | | 1,1,2-Trichloorethaan* | NEN 6970:2016 | 0,27 | 0,18 | 0,06 | | Trichlooretheen (Tri)* | NEN 6970:2016 | 0,25 | 0,165 | 0,055 | | Tetrachloormethaan (Tetra)* | NEN 6970:2016 | 0,29 | 0,195 | 0,065 | | Tetrachlooretheen (Per) | NEN 6970:2016 | 0,045 | 0,03 | 0,01 | | Monochloorbenzeen* | NEN 6970:2016/NEN 6980 | 0,18 | 0,12 | 0,04 | | Dichloorbenzenen (som)* | NEN 6970:2016/NEN 6980 | 1,6 | 1,05 | 0,35 | | Trichloorbenzenen (som)* | NEN 6970:2016/NEN 6980 | 0,014 | 0,009 | 0,003 | | Tetrachloorbenzenen (som)* | NEN 6970:2016/NEN 6980 | 0,009 | 0,006 | 0,002 | | Pentachloorbenzeen | NEN 6970:2016/NEN 6980 | 0,00045 | 0,0003 | 0,0001 | | Hexachloorbenzeen | NEN 6970:2016/NEN 6980 | 0,00045 | 0,0003 | 0,0001 | | Chloorbenzenen (som)* | NEN 6970:2016/NEN 6980 | 0,63 | 0,42 | 0,14 | | Monochloorfenolen (som) | VPR C85-14 | 0,023 | 0,015 | 0,005 | | Dichloorfenolen (som)* | VPR C85-14 | 0,18 | 0,12 | 0,04 | | Trichloorfenolen (som) | VPR C85-14 | 0,0027 | 0,0018 | 0,0006 | | Tetrachloorfenolen (som)* | VPR C85-14 | 0,01 | 0,0075 | 0,0025 | | Pentachloorfenol* | VPR C85-14 | 0,0027 | 0,0018 | 0,0006 | | Chloorfenolen (som)* | VPR C85-14 | 0,027 | 0,018 | 0,006 | | PCB 28 | NEN 6980 | 0,0009 | 0,0006 | 0,0002 | | PCB 52 | NEN 6980 | 0,00045 | 0,0003 | 0,0001 | | PCB 101 | NEN 6980 | 0,0009 | 0,0006 | 0,0002 | | PCB 118 | NEN 6980 | 0,0009 | 0,0006 | 0,0002 | | PCB 138 | NEN 6980 | 0,0009 | 0,0006 | 0,0002 | | PCB 153 | NEN 6980 | 0,0009 | 0,0006 | 0,0002 | | PCB 180 | NEN 6980 | 0,0009 | 0,0006 | 0,0002 | | PCB’s (som 7) | NEN 6980 | 0,0039 | 0,0026 | 0,00087 | | Monochlooranilinen (som)* | Huismethode A | 0,20 | 0,14 | 0,045 | | Pentachlooraniline* | Huismethode A | 0,14 | 0,09 | 0,03 | | Chloornaftaleen (som α, β)* | AP04, bijlage SG2 | 0,07 | 0,045 | 0,015 | | Dioxine* | NEN-EN 1948 | 0,000054 | 0,000036 | 0,000012 | | | | | | | | 7. Bestrijdingsmiddelen | | | | | | Chloordaan | NEN 6980 | 0,0006 | 0,0004 | 0,00014 | | DDT (som) | NEN 6980 | 0,0014 | 0,0009 | 0,0003 | | DDE (som) | NEN 6980 | 0,0014 | 0,0009 | 0,0003 | | DDD (som) | NEN 6980 | 0,0014 | 0,0009 | 0,0003 | | DDT/DDE/DDD (som) | NEN 6980 | 0,0016 | 0,001 | 0,00036 | | Aldrin | NEN 6980 | 0,0003 | 0,0002 | 0,00007 | | Dieldrin | NEN 6980 | 0,0003 | 0,0002 | 0,00007 | | Endrin | NEN 6980 | 0,0003 | 0,0002 | 0,00006 | | Isodrin* | NEN 6980 | 0,0009 | 0,0006 | 0,0002 | | Telodrin | NEN 6980 | 0,0003 | 0,0002 | 0,00007 | | Drins (som) | NEN 6980 | 0,0006 | 0,0004 | 0,00014 | | Endosulfansulfaat# | NEN 6980 | 0,0009 | – | – | | α-Endosulfan | NEN 6980 | 0,00014 | 0,00009 | 0,00003 | | α-HCH | NEN 6980 | 0,0009 | 0,0006 | 0,0002 | | β-HCH | NEN 6980 | 0,0003 | 0,0002 | 0,00007 | | γ-HCH (lindaan) | NEN 6980 | 0,0001 | 0,00009 | 0,00003 | | δ-HCH# | NEN 6980 | 0,0007 | – | – | | HCH-verbindingen (som) | NEN 6980 | 0,0008 | 0,0005 | 0,00018 | | Heptachloor | NEN 6980 | 0,0005 | 0,0004 | 0,00012 | | Heptachloorepoxide (som) | NEN 6980 | 0,0003 | 0,0002 | 0,00007 | | Hexachloorbutadieen* # | NEN 6980 | 0,003 | – | – | | Organochloorhoudende bestrijdingsmiddelen (som) | NEN 6980 | 0,008 | 0,005 | 0,0017 | | Azinfos-methyl* | VPR C85-18 | 0,007 | 0,005 | 0,0016 | | Organotin (som) | Huismethode B | 0,0045 | 0,003 | 0,001 | | Tributyltin | Huismethode B | 0,0045 | 0,003 | 0,001 | | Atrazine* | SG XIX | 0,03 | 0,023 | 0,0075 | | MCPA* | AP04 bijlage SG2 | 0,54 | 0,36 | 0,12 | | Carbofuran* 1 | Huismethode C | 0,14 | 0,09 | 0,03 | | Carbaryl* | Huismethode C | 0,14 | 0,09 | 0,03 | | 4-Chloormethylfenolen* | VPR C85-14 | 0,59 | 0,39 | 0,13 | | organostikstof- en organofosforbestrijdingsmiddelen (som)* | VPR C85-18 | 0,09 | 0,06 | 0,0197 | | | | | | | | 8. Overige verontreinigingen | | | | | | Tetrahydrothiofeen* | NEN 6970:2016 | 1,1 | 0,75 | 0,25 | | Tribroommethaan* | NEN 6970:2016 | 0,20 | 0,14 | 0,045 | | Cyclohexanon* | Huismethode E | 1,8 | 1,8 | 0,6 | | Methyl-Tert-Butyl-Ether (MTBE)* | NEN 6970:2016 | 0,18 | 0,12 | 0,04 | | Tetrahydrofuran | NEN 6970:2016 | 0,23 | 0,15 | 0,05 | | Acrylonitril3 | Huismethode E | 2 | 1,2 | 0,4 | | Ethyleenglycol | Huismethode E | 2 | 2 | 0,8 | | Diethyleenglycol | Huismethode E | 2 | 2 | 1 | | Isopropanol | Huismethode E | 2 | 1,8 | 0,6 | | Methanol | Huismethode E | 2 | 2 | 1 | | Butanol | Huismethode E | 2 | 2 | 0,8 | | 1,2-Butylacetaat* | Huismethode E | 2 | 1,2 | 0,4 | | Ethylacetaat* | Huismethode E | 2 | 2 | 1 | | Methylethylketon* | Huismethode E | 2 | 1,8 | 0,6 | | Dimethylftalaat* 2 | De Jong et al 2004 | 0,045 | 0,03 | 0,01 | | Diethylftalaat* 2 | De Jong et al 2004 | 0,045 | 0,03 | 0,01 | | Di-isobutylftalaat* 2 | De Jong et al 2004 | 0,045 | 0,03 | 0,01 | | Dibutylftalaat* 2 | De Jong et al 2004 | 0,07 | 0,045 | 0,015 | | Butylbenzylftalaat* 2 | De Jong et al 2004 | 0,07 | 0,045 | 0,015 | | Dihexylftalaat* 2 | De Jong et al 2004 | 0,07 | 0,045 | 0,015 | | Di(2-etheylhexyl)ftalaat* 2 | De Jong et al 2004 | 0,045 | 0,03 | 0,01 | | Ftalaten (som)* 2 | De Jong et al 2004 | 0,22 | 0,147 | 0,049 | | Minerale olie | NEN 6978 | 77 | 51 | 17 | | Formaldehyde3 | EPA1667 | 2,3 | 1,5 | 0,5 | | Pyridine | Huismethode A | 0,15 | 0,15 | 0,05 |

Deze stoffen zijn niet gemeten in AW2000. De bepalingsgrenzen zijn gebaseerd op informatie van laboratoria.

1 De bepalingsgrens (intralaboratorium reproduceerbaarheid) is gelijk of hoger dan de Interventiewaarde van deze stof. De normwaarden in bijlage B zijn afgekapt op het niveau van de Interventiewaarde. 2 In AW2000 konden ftalaten door onontkoombare contaminatieproblemen niet op achtergrondniveau worden bepaald. De vermelde bepalingsgrenzen zijn afkomstig uit een latere publicatie. Zie onderstaande toelichting bij Huismethode D. 3 De bepalingsgrenzen voor acrylonitril en formaldehyde zijn gelijk aan of hoger dan de waarden voor deze stoffen. De Achtergrondwaarden en Maximale waarden in bijlage B zijn begrensd op het niveau van de indicatieve interventiewaarde. Een aantal componenten zijn geanalyseerd conform huismethoden van het uitvoerend laboratorium van het AW2000-onderzoek. De methoden zijn hieronder kort omschreven:

Huismethode A

Pyridine, chlooranilinen en dodecylbenzeen

Componenten: pyridine Monochlooranilines: 2-chlooraniline, 3-chlooraniline, 4-chlooraniline Dichlooranilines: 2,6-dichlooraniline, 2,4+2,5-dichlooraniline (als som), 2,3-dichlooraniline, 3,5-dichlooraniline, 3,4-dichlooraniline Trichlooranilines: 2,4,6-trichlooraniline, 2,4,5-trichlooraniline, 2,3,4-trichlooraniline, 3,4,5-trichlooraniline tetrachlooraniline pentachlooraniline dodecylbenzeen Extractie en analysemethode: De methode die is gehanteerd voor de bepaling van bovengenoemde verbindingen is gebaseerd op EPA 8131. Uitgangspunt is een schudextractie van het grondmonster (50 g) met 125 ml van een mengsel van dichloormethaan en aceton (1:1 v/v) gedurende 15 min. Het extract is na drogen met natriumsulfaat geanalyseerd op een gaschromatograaf met massaspectrometrische detectie. De enige afwijking ten opzichte van EPA 8131 is dat voor AW2000 een directe injectie van het aceton/dichloormethaan extract is gedaan. Bij EPA 8131 wordt het extract eerste overgebracht naar tolueen. Dit is tegenwoordig niet meer nodig omdat het aceton/dichloormethaan extract zonder problemen kan worden geanalyseerd. Door de extracten niet over te dampen naar tolueen worden verliezen door verdamping vermeden, waardoor de terugvinding van de vluchtige verbindingen (m.n. pyridine en de monochlooranilines) hoger is.

Huismethode B

Organotin

Componenten: tributyltin (TBT) trifenyltin (TFT) Extractie en analysemethode: De analysemethode is gebaseerd op de RIKZ methode A 645. Het grondmonster (ca. 1,0 gram cryogeen vermalen monster) is geëxtraheerd door de grond gedurende 5 minuten te roeren met een mengsel van methanol (15 ml), azijnzuur (1,5 ml) en hexaan (7 ml). Tevens is er in-situ geëthyleerd met natriumtetraethylboraat. Het verkregen extract is gezuiverd door het extract over een aluminiumoxide kolom te elueren. Het eluaat is vervolgens geconcentreerd waarna kwantificering op een gaschromatograaf met massaspectrometrische detectie plaatsvindt. De resultaten zijn uitgedrukt op basis van mg Sn/kg ds per tinverbinding. Voor de AW2000 monsters heeft de analyse plaatsgevonden volgens de RIKZ A645 methode met de volgende opmerkingen: – De calibratie is uitgevoerd met behulp van een één punts calibratie op basis van een externe standaard. Het gebruik van een externe standaard voor de berekening van het gehalte in een monster is een standaard procedure die bij bijna alle GC-MS analyses is toegepast. – Het eindvolume van het extract is vastgesteld door middel van het terugwegen van de puntbuis.

Huismethode C

Carbaryl/Carbofuran

Componenten: carbaryl carbofuran Extractie en analysemethode: De extractie en analyse is uitgevoerd volgens EPA 8270D en EPA 3545 (Accelerated Solvent Extraction (ASE)). Van het monster is 15 gram ingewogen en vermengd met Isolute. Isolute is een droogmiddel wat in ASE wordt toegepast. Dit mengsel is kwantitatief overgebracht in een ASE-buis en bij hoge temperatuur (100 °C) en druk (1500–2000 psi) geëxtraheerd met dichloormethaan. Het extract is teruggewogen en verdeeld over een 10 ml en een 2 ml vial. De 10 ml vial is bewaard in de vriezer en kan worden gebruikt voor mogelijke heranalyses, de 2 ml vial is voor de analyse gebruikt. De componenten zijn bepaald met een gaschromatograaf met massaspectrometrische detectie.

Huismethode D

Ftalaten

Componenten: dimethylftalaat, diethylftalaat, dibutylftalaat, dutylbenzylftalaat, bis(ethylhexyl)ftalaat, di-isobutylftalaat Extractie en analysemethode: Het cryogeen vermalen monster (25 g) wordt geëxtraheerd (15 min) met 50 ml aceton. Vervolgens wordt 50 ml petroleumether aan het mengsel toegevoegd en opnieuw geschud (15 min). Het extract wordt gewassen met 100 ml demiwater. De organische fase (petroleumether) wordt gedroogd met 10 g natriumsulfaat en vervolgens onder stikstof geconcentreerd tot 1 ml. Het verkregen extract wordt geanalyseerd op een gaschromatograaf met massaspectrometrische detectie. Vanwege onontkoombare contaminatieproblemen konden in AW2000 de ftalaten niet op achtergrondniveau worden vastgesteld. De aantoonbaarheidsgrenzen voor de ftalaten zijn afkomstig uit: Jong de V., M.A.E. van de Berg, S.D.S. Poelloe, W. Broer. Juli 2004. AW2000 Eindrapport. Alcontrol Laboratories.

Huismethode E

Oplosmiddelen en Glycolen

Componenten: Oplosmiddelen methanol, 2-propanol, acrylonitril, methylethylketon, ethylacetaat, 1-butanol, butylaceaat, cyclohexanon Glycolen: ethyleenglycol, diethyleenglycol Extractie en analysemethode: De extractie en analyse worden uitgevoerd conform EPA 1667. Hierbij is de extractie in viervoud op deelmonsters van 50 gram uitgevoerd. De verkregen extracten zijn samengevoegd en gezamenlijk voorbewerkt. Vervolgens zijn de extracten gefiltreerd om eventuele zwevende deeltjes te verwijderen. De analyse is uitgevoerd met behulp van een gaschromatograaf met een FID-detector. De analyse van de oplosmiddelen en de glycolen zijn afzonderlijk uitgevoerd aangezien voor deze twee groepen verbindingen andere instellingen voor het analyse-instrument nodig zijn.