Volkenrecht

Hoge Raad bevestigt dat (voormalige) overheidsfunctionarissen in civiele zaken functionele immuniteit van jurisdictie genieten voor overheidshandelingen. Deze immuniteit kent, naar de huidige stand van het internationaal gewoonterecht, geen uitzondering, zelfs niet bij ernstige verwijten zoals oorlogsmisdrijven.

De Hoge Raad oordeelt dat een staat (VS) immuniteit van jurisdictie toekomt in een arbeidsgeschil als de werknemer is aangenomen voor specifieke functies in de uitoefening van overheidstaken, conform art. 11(2)(a) VN-Verdrag. De concrete, door de werkneemster zelf erkende taken zijn hierbij doorslaggevend.

Internationale organisaties genieten op basis van ongeschreven volkenrecht immuniteit van jurisdictie. Deze immuniteit is niet absoluut en vereist een proportionaliteitstoets onder art. 6 EVRM, waarbij de beschikbaarheid van een redelijk alternatief rechtsmiddel voor de rechtzoekende, zoals een contractueel afwikkelingsmechanisme, doorslaggevend is.

De immuniteit van een centrale bank tegen beslag op grond van internationaal gewoonterecht is beperkt tot eigendommen van de bank zelf. Geld van commerciële banken, dat slechts wordt vervoerd door de centrale bank voor een publiek doel, valt hier niet onder.

Bij een beroep op immuniteit van executie geldt een presumptie van immuniteit voor goederen van een vreemde staat. De schuldeiser moet aannemelijk maken dat de goederen niet voor publieke doeleinden bestemd zijn. De 'onmiddellijke bestemming' van de goederen is daarbij geen doorslaggevend criterium.

De Hoge Raad wijst het verzoek van de Russische Federatie tot schorsing van de tenuitvoerlegging van de Yukos-arbitragevonnissen af. Een voorlopig oordeel over de cassatieklachten en een belangenafweging rechtvaardigen de schorsing niet, ondanks het aanwezige restitutierisico.

De Hoge Raad oordeelt dat Nederland een WAO-uitkering aan een inwoner van Portugal alleen mag belasten als aan alle drie de voorwaarden in artikel 18, lid 2, van het belastingverdrag is voldaan. De voorwaarden zijn cumulatief en niet alternatief.

De uitzondering op het rookverbod voor rookruimtes in horeca-inrichtingen is onverbindend. Art. 8 lid 2 WHO Kaderverdrag heeft rechtstreekse werking en verplicht tot effectieve bescherming tegen tabaksrook in alle voor het publiek toegankelijke binnenruimtes, inclusief speciaal aangewezen rookruimtes.

De Hoge Raad oordeelt dat Nederlandse rechters voortaan ambtshalve moeten toetsen of een niet-verschenen vreemde staat immuniteit van jurisdictie toekomt. Deze nieuwe regel, een breuk met eerdere rechtspraak, geldt voor zaken die na 1 januari 2018 aanhangig worden gemaakt.

De rechter heeft op grond van art. V lid 1 Verdrag van New York discretionaire bevoegdheid om een in het buitenland vernietigd arbitraal vonnis alsnog te erkennen en ten uitvoer te leggen. Deze bevoegdheid mag echter slechts in bijzondere gevallen worden toegepast.

De immuniteit van consulaire archieven van een honorair consul vereist strikte scheiding van privé- en bedrijfsdocumenten. De zendstaat kan echter afstand doen van deze onschendbaarheid, wat een zelfstandige grond is om een beroep op immuniteit te verwerpen en de inbeslagname rechtmatig te achten.

Deelnemers aan een niet-internationaal gewapend conflict, zoals de LTTE in Sri Lanka, genieten geen combattantenimmuniteit. Handelingen gepleegd in dit conflict kunnen daarom worden vervolgd onder de Nederlandse commune strafwetgeving, inclusief de terrorismewetgeving, naast het humanitair oorlogsrecht.

De Hoge Raad oordeelt dat leden van een gewapende groepering in een niet-internationaal gewapend conflict, zoals de LTTE in Sri Lanka, geen combattantenimmuniteit genieten en vervolgd kunnen worden voor terrorisme onder Nederlands strafrecht, ook wanneer handelingen plaatsvinden in het kader van dat conflict.

In een niet-internationaal gewapend conflict sluit de toepasselijkheid van internationaal humanitair recht de toepassing van nationaal (commuun) strafrecht, zoals terrorismewetgeving, niet uit. Deelneming aan de LTTE kan daarom worden vervolgd als deelneming aan een terroristische organisatie onder de Nederlandse strafwet.

Deelnemers aan een niet-internationaal gewapend conflict genieten geen immuniteit voor strafvervolging onder nationaal recht. Het humanitair oorlogsrecht (gemeenschappelijk artikel 3 Verdragen van Genève) sluit de toepassing van de commune (terrorisme)strafwetgeving niet uit. Handelingen kunnen gelijktijdig als terroristisch misdrijf worden gekwalificeerd.

Het ontbreken van een spoedprocedure of voorlopige voorziening bij een alternatieve rechtsgang van een internationale organisatie schendt niet automatisch het recht op toegang tot de rechter. Er moet in het concrete geval worden beoordeeld of het wezen van dat recht wordt aangetast.

De immuniteit van jurisdictie van een internationale organisatie (EOO) wordt niet doorbroken als er voor de bescherming van fundamentele rechten, zoals het stakingsrecht, een redelijk alternatief rechtsmiddel beschikbaar is voor de individuele personeelsleden, ook al hebben de vakbonden zelf geen directe toegang tot die rechtsgang.

Artikel 8 lid 2 WHO-Kaderverdrag heeft rechtstreekse werking, omdat het te bereiken resultaat – effectieve bescherming tegen tabaksrook – onvoorwaardelijk en voldoende nauwkeurig is. De beleidsvrijheid van de staat om maatregelen te kiezen, doet hieraan niet af. De uitzondering op het rookverbod voor kleine cafés is onverbindend.