Artikel 4 (Openbaarheid en beslotenheid rechterlijke zittingen)
1. Tenzij bij de wet anders is bepaald, zijn, op straffe van nietigheid, de zittingen openbaar.
2. Om gewichtige redenen kan het onderzoek ter zitting geheel of gedeeltelijk plaatsvinden met gesloten deuren. In het proces-verbaal van de zitting worden de redenen vermeld.
3. Indien in zaken betreffende het personen- en familierecht of waarop artikel 803 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering van overeenkomstige toepassing is de zitting geheel of gedeeltelijk openbaar is, worden in het proces-verbaal van de zitting de redenen daarvoor vermeld.
Uitleg in duidelijke taal
1. Tenzij bij de wet anders is bepaald, zijn, op straffe van nietigheid, de zittingen openbaar.
Dit betekent dat zittingen in beginsel voor iedereen toegankelijk zijn (openbaar). Een uitzondering hierop is alleen mogelijk als bij de wet anders is bepaald. Als een zitting niet openbaar is zonder dat de wet dit toestaat, dan is die zitting ongeldig (dit is de betekenis van op straffe van nietigheid).
2. Om gewichtige redenen kan het onderzoek ter zitting geheel of gedeeltelijk plaatsvinden met gesloten deuren. In het proces-verbaal van de zitting worden de redenen vermeld.
Dit lid stelt dat om gewichtige redenen het onderzoek ter zitting geheel of voor een deel kan plaatsvinden achter gesloten deuren. In het proces-verbaal van de zitting (het officiële verslag) moeten de redenen hiervoor worden vermeld.
3. Indien in zaken betreffende het personen- en familierecht of waarop artikel 803 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering van overeenkomstige toepassing is de zitting geheel of gedeeltelijk openbaar is, worden in het proces-verbaal van de zitting de redenen daarvoor vermeld.
Dit lid handelt over situaties waarin zaken betreffende het personen- en familierecht of zaken waarop artikel 803 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering van overeenkomstige toepassing is, worden behandeld. Als in dergelijke zaken, die vaak niet openbaar zijn, de zitting toch geheel of gedeeltelijk openbaar is, dan moeten in het proces-verbaal van de zitting de redenen daarvoor worden vermeld.
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2018:1806 - Geen rol voor burgerlijke rechter in strafproces: de grens van aanvullende rechtsbescherming
De burgerlijke rechter kan geen voorzieningen treffen die uitsluitend dienen ter bescherming van processuele belangen in een procedure bij een andere rechter, zoals het strafproces. Partijen zijn voor dergelijke verzoeken aangewezen op de regels en mogelijkheden van die specifieke rechtsgang.
ECLI:NL:HR:2023:658 - Openbaarheid rechtspraak: recht op informatie over aanhangige civiele procedures
De Hoge Raad oordeelt dat gerechten, binnen de grenzen van de privacywetgeving, aan derden opgave moeten doen van aanhangige civiele procedures. Dit volgt uit het beginsel van openbaarheid van rechtspraak, ook nu fysieke rolzittingen grotendeels zijn afgeschaft.
ECLI:NL:HR:2016:689
ECLI:NL:HR:2020:2008 - Coronamaatregelen en de openbaarheid van de rechtspraak: een nadere duiding
Een zitting is ook 'in het openbaar' als het publiek wegens coronamaatregelen niet wordt toegelaten, mits de pers wel toegang heeft. De controleerbaarheid van de rechtspraak, het doel van openbaarheid, is hiermee voldoende gewaarborgd en dit vormt geen schending van het openbaarheidsbeginsel.
ECLI:NL:HR:2017:1311
ECLI:NL:HR:2019:145
ECLI:NL:HR:1915:AG1773 - Guldemond/Noordwijkerhout: Bevoegdheid burgerlijke rechter bij overheidsingrijpen
Guldemond/Noordwijkerhout Arrest
De bevoegdheid van de burgerlijke rechter wordt bepaald door het recht waarop de eiser zijn vordering baseert (objectum litis). Indien de vordering is gegrond op een burgerlijk recht, is de burgerlijke rechter bevoegd, ongeacht of de overheid als verweerder een publiekrechtelijke verweer voert.