Artikel 68 (Ne bis in idem beginsel)
1. Behoudens de gevallen waarin rechterlijke uitspraken voor herziening vatbaar zijn, kan niemand andermaal worden vervolgd wegens een feit waarover te zijnen aanzien bij gewijsde van de rechter in Nederland, Aruba, Curaçao, Sint Maarten of de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba onherroepelijk is beslist.
2. Is het gewijsde afkomstig van een andere rechter, dan heeft tegen dezelfde persoon wegens hetzelfde feit geen vervolging plaats in geval van:
1°. vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging; 2°. veroordeling, indien een straf is opgelegd, gevolgd door gehele uitvoering, gratie of verjaring der straf.
3. Niemand kan worden vervolgd wegens een feit dat te zijnen aanzien in een vreemde staat onherroepelijk is afgedaan door de voldoening aan een voorwaarde, door de bevoegde autoriteit gesteld ter voorkoming van strafvervolging.
Uitleg in duidelijke taal
1. Behoudens de gevallen waarin rechterlijke uitspraken voor herziening vatbaar zijn, kan niemand andermaal worden vervolgd wegens een feit waarover te zijnen aanzien bij gewijsde van de rechter in Nederland, Aruba, Curaçao, Sint Maarten of de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba onherroepelijk is beslist.
Dit betekent letterlijk dat, met uitzondering van situaties waarin rechterlijke uitspraken nog herzien kunnen worden, een persoon niet opnieuw vervolgd mag worden voor een feit waarover een rechter in Nederland, Aruba, Curaçao, Sint Maarten of de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba al een onherroepelijke beslissing heeft genomen ten aanzien van die persoon.
2. Is het gewijsde afkomstig van een andere rechter, dan heeft tegen dezelfde persoon wegens hetzelfde feit geen vervolging plaats in geval van:
Dit betekent letterlijk: Als de onherroepelijke rechterlijke beslissing (het gewijsde) van een andere rechter komt, mag dezelfde persoon niet opnieuw vervolgd worden voor hetzelfde feit in de volgende gevallen:
1°. vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging;
Dit betreft de situatie van vrijspraak of wanneer de rechtsvervolging is ontslagen.
2°. veroordeling, indien een straf is opgelegd, gevolgd door gehele uitvoering, gratie of verjaring der straf.
Dit betreft de situatie van een veroordeling, op voorwaarde dat er een straf is opgelegd en deze straf volledig is uitgevoerd, er gratie is verleend, of de straf is verjaard.
3. Niemand kan worden vervolgd wegens een feit dat te zijnen aanzien in een vreemde staat onherroepelijk is afgedaan door de voldoening aan een voorwaarde, door de bevoegde autoriteit gesteld ter voorkoming van strafvervolging.
Dit betekent letterlijk dat een persoon niet vervolgd kan worden voor een feit als deze zaak ten aanzien van die persoon in een ander land (vreemde staat) al onherroepelijk is afgehandeld doordat voldaan is aan een voorwaarde die een bevoegde autoriteit heeft gesteld om strafvervolging te voorkomen.
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2022:1252 - Hoge Raad stelt kaders voor procesafspraken in strafzaken - 26 september 2022
Procesafspraken zijn toegestaan, maar de rechter behoudt zijn zelfstandige verantwoordelijkheid. De rechter moet toetsen of de verdachte vrijwillig, geïnformeerd en ondubbelzinnig afstand doet van verdedigingsrechten, en is niet gebonden aan het voorstel als de uitkomst onredelijk is in verhouding tot de ernst van de zaak.
ECLI:NL:HR:2011:BM9102 - Nieuwe toepassing ne bis in idem: verduidelijking criterium 'hetzelfde feit' - 31 januari 2011
De Hoge Raad verduidelijkt de toetsingsmaatstaf voor 'hetzelfde feit' (art. 68 Sr). De rechter moet de juridische aard van de feiten (o.a. rechtsgoederen, strafmaxima) en de gedraging van de verdachte (aard, tijd, plaats, omstandigheden) vergelijken. Een aanzienlijk verschil hierin betekent geen sprake van 'hetzelfde feit'.
ECLI:NL:HR:2015:434 - Alcoholslotprogramma: Samenloop bestuursrecht en strafrecht leidt tot vervolgingsbeletsel - 2 maart 2015
Strafrechtelijke vervolging voor rijden onder invloed is in strijd met de beginselen van een goede procesorde als aan de verdachte voor hetzelfde feit de onherroepelijke verplichting tot deelname aan het alcoholslotprogramma (ASP) is opgelegd. Dit leidt tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie.
ECLI:NL:HR:2017:1111 - Hoge Raad verruimt criteria voor eendaadse samenloop en voortgezette handeling - 19 juni 2017
De Hoge Raad verruimt de criteria voor eendaadse samenloop en de voortgezette handeling. De focus verschuift van de juridische strekking van delicten naar de feitelijke samenhang van de gedragingen en de vraag of de verdachte in wezen één verwijt wordt gemaakt.
ECLI:NL:HR:1999:AA3838 - Hoge Raad - 1 november 1999
ECLI:NL:HR:2002:AE3728 - Hoge Raad - 1 juli 2002
ECLI:NL:HR:2015:1503 - Wijziging tenlastelegging: de grenzen van 'hetzelfde feit' bij diefstal en heling - 8 juni 2015
De Hoge Raad oordeelt dat een wijziging van de tenlastelegging van (medeplichtigheid aan) diefstal met geweld naar heling niet is toegestaan. Het verschil in de beschermde rechtsgoederen en de strafmaxima is te groot om nog te kunnen spreken van 'hetzelfde feit' in de zin van artikel 313 Sv.
ECLI:NL:HR:2018:831 - Samenloop tussen poging doodslag en openlijke geweldpleging: één feitencomplex - 4 juni 2018
De Hoge Raad oordeelt dat poging tot doodslag en openlijke geweldpleging, gepleegd op dezelfde tijd en plaats, een eendaadse samenloop (art. 55 Sr) kunnen vormen. Hoewel de strekking van de delicten uiteenloopt, wordt de verdachte in wezen één verwijt gemaakt van het samenhangende feitencomplex.
ECLI:NL:HR:1994:AD2076 - Hoge Raad - 28 maart 1994
ECLI:NL:HR:2017:1115 - Hoge Raad verruimt criteria voor eendaadse samenloop en voortgezette handeling - 19 juni 2017
De Hoge Raad verruimt het toepassingsbereik van eendaadse samenloop en de voortgezette handeling. Een enigszins uiteenlopende strekking van strafbepalingen staat toepassing niet in de weg. Beslissend is of de gedragingen zodanig samenhangen dat de verdachte in wezen één verwijt wordt gemaakt.