Artikel 42 (Strafuitsluitingsgronden wettelijk voorschrift en ambtsuitoefening)
1. Niet strafbaar is hij die een feit begaat ter uitvoering van een wettelijk voorschrift.
2. Niet strafbaar is de ambtenaar die in de rechtmatige uitoefening van zijn taak en in overeenstemming met zijn geweldsinstructie geweld gebruikt.
3. Met een ambtenaar wordt gelijkgesteld een persoon in de openbare dienst van een vreemde staat die in Nederland op door het volkenrecht toegelaten wijze zijn bediening uitoefent.
Uitleg in duidelijke taal
1. Niet strafbaar is hij die een feit begaat ter uitvoering van een wettelijk voorschrift.
Dit betekent letterlijk: Een persoon is niet strafbaar wanneer hij een feit pleegt om een wettelijk voorschrift uit te voeren.
2. Niet strafbaar is de ambtenaar die in de rechtmatige uitoefening van zijn taak en in overeenstemming met zijn geweldsinstructie geweld gebruikt.
Dit houdt in: Een ambtenaar is niet strafbaar als hij geweld gebruikt tijdens de rechtmatige uitoefening van zijn taak en dit geweldgebruik in overeenstemming is met zijn geweldsinstructie.
3. Met een ambtenaar wordt gelijkgesteld een persoon in de openbare dienst van een vreemde staat die in Nederland op door het volkenrecht toegelaten wijze zijn bediening uitoefent.
Dit betekent: Een persoon die in de openbare dienst is van een vreemde staat en die in Nederland op een manier die door het volkenrecht is toegestaan zijn functie (bediening) uitoefent, wordt voor de toepassing van lid 2 gelijkgesteld met een ambtenaar.
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2021:1090 - Afwijzing getuigenverzoek bij beroep op noodtoestand en het ondervragingsrecht
Het verdedigingsrecht om een getuige à charge te horen (Keskin-doctrine) geldt niet als het verzoek niet ziet op betwisting van de belastende verklaring, maar op onderbouwing van een beroep op noodtoestand. Het hof mocht het verzoek afwijzen als het de verweren hypothetisch beoordeelt.
ECLI:NL:HR:1959:135
ECLI:NL:HR:2020:1488 - Grenzen aan politiegeweld: proportionaliteit en subsidiariteit bij aanhoudingsvuur
Een politieagent die een beroep doet op de strafuitsluitingsgrond van handelen ter uitvoering van een wettelijk voorschrift (art. 42 Sr) na vuurwapengebruik, moet hebben voldaan aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. Het schieten op een wegrennende, ongewapende verdachte is disproportioneel en niet subsidiair.
ECLI:NL:HR:2005:AT5936
ECLI:NL:HR:2021:211 - Proportionaliteit politiegeweld: de grenzen van de nekklem bij aanhouding
Het te lang en met kracht toepassen van een nekklem door een politieagent, zeker wanneer andere agenten assisteren, is disproportioneel. Een beroep op de rechtvaardigingsgrond van een wettelijk voorschrift (art. 42 Sr) faalt dan, waardoor de handeling een onrechtmatige mishandeling vormt.