Wetboek van Strafrecht

1°. bij de verdachte tijdens het begaan van het feit gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens bestond; en

Dit houdt in dat de rechter moet vaststellen dat er bij de verdachte, op het moment dat hij het strafbare feit beging, sprake was van een gebrekkige ontwikkeling of een ziekelijke stoornis van zijn geestelijke vermogens.

2°. het door hem begane feit een misdrijf is waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van vier jaar of meer is gesteld dan wel behoort tot een van de misdrijven omschreven in de artikelen 132, 285, eerste lid, 285b, en 395 van het Wetboek van Strafrecht, 175, tweede lid, onderdeel b, of derde lid in verbinding met het eerste lid, onderdeel b, van de Wegenverkeerswet 1994, en 11, tweede lid, van de Opiumwet.

Dit betekent dat het feit dat de verdachte heeft begaan, een misdrijf moet zijn. Voor dit misdrijf moet volgens de wet een gevangenisstraf van vier jaar of meer kunnen worden opgelegd. Als alternatief kan het ook gaan om een van de specifiek opgesomde misdrijven, namelijk die welke omschreven zijn in de artikelen 132, 285, eerste lid, 285b, en 395 van het Wetboek van Strafrecht, of in artikel 175, tweede lid, onderdeel b, of derde lid in verbinding met het eerste lid, onderdeel b, van de Wegenverkeerswet 1994, of in artikel 11, tweede lid, van de Opiumwet.

2. Bij toepassing van het vorige lid kan de rechter afzien van het opleggen van straf, ook indien hij oordeelt dat het feit wel aan de verdachte kan worden toegerekend.

Dit lid stelt dat wanneer de rechter terbeschikkingstelling oplegt (zoals beschreven in het eerste lid), hij kan besluiten om geen andere straf op te leggen. Dit kan de rechter zelfs doen als hij van mening is dat het strafbare feit wel aan de verdachte kan worden toegerekend (verwijtbaar is).

3. Ten behoeve van het oordeel, bedoeld in het eerste lid, doet de rechter een met redenen omkleed, gedagtekend en ondertekend advies overleggen van ten minste twee gedragsdeskundigen van verschillende disciplines, waaronder een psychiater, die de betrokkene hebben onderzocht. Zodanig advies dient door de gedragsdeskundigen gezamenlijk dan wel door ieder van hen afzonderlijk te zijn uitgebracht. Indien dit advies eerder dan een jaar voor de aanvang van de terechtzitting is gedagtekend, kan de rechter hiervan slechts gebruik maken met instemming van het openbaar ministerie en de verdachte. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen nadere regels worden gesteld over dit advies.

Dit betekent dat de rechter, om tot het oordeel te komen zoals genoemd in het eerste lid (over de terbeschikkingstelling), een advies moet laten overleggen. Dit advies moet voorzien zijn van redenen (met redenen omkleed), een datum (gedagtekend) en een handtekening. Het advies moet afkomstig zijn van minimaal twee gedragsdeskundigen uit verschillende vakgebieden (disciplines), waarvan er één een psychiater moet zijn. Deze deskundigen moeten de betreffende persoon (betrokkene) hebben onderzocht. Dit advies kan door de gedragsdeskundigen samen (gezamenlijk) of ieder apart (afzonderlijk) worden uitgebracht. Als het advies meer dan een jaar voor het begin van de rechtszaak (terechtzitting) is gedateerd, mag de rechter het alleen gebruiken als het openbaar ministerie en de verdachte hiermee instemmen. Er kunnen via een algemene maatregel van bestuur (een soort uitvoeringsbesluit van de regering) verdere regels worden vastgesteld over dit advies.

4. Het derde lid blijft buiten toepassing, indien de betrokkene weigert medewerking te verlenen aan het onderzoek dat ten behoeve van het advies moet worden verricht. Voor zover mogelijk rapporteren de gedragsdeskundigen gezamenlijk dan wel een ieder van hen afzonderlijk over de reden van de weigering. De rechter doet zich zoveel mogelijk een ander advies of rapport overleggen dat hem over de wenselijkheid of noodzakelijkheid van een last als bedoeld in het eerste lid kan voorlichten en aan de totstandkoming waarvan de betrokkene wel bereid is om medewerking te verlenen.

Dit lid stelt dat de regel uit het derde lid (over het verplichte advies van gedragsdeskundigen) niet geldt als de betreffende persoon (betrokkene) weigert mee te werken aan het onderzoek dat nodig is voor dat advies. De gedragsdeskundigen moeten dan, voor zover dat kan, samen of apart rapporteren over de reden waarom de betrokkene medewerking weigert. De rechter moet dan proberen om een ander advies of rapport te verkrijgen. Dit andere advies of rapport moet de rechter informeren (voorlichten) over of het wenselijk of noodzakelijk is om een bevel tot terbeschikkingstelling (last als bedoeld in het eerste lid) op te leggen. Hierbij geldt dat de betrokkene wel bereid moet zijn om aan de totstandkoming van dit alternatieve advies of rapport mee te werken.

5. Bij het geven van een last als bedoeld in het eerste lid neemt de rechter in aanmerking de inhoud van de overige adviezen en rapporten die over de persoonlijkheid van de verdachte zijn uitgebracht, alsmede de ernst van het begane feit of de veelvuldigheid van voorafgegane veroordelingen wegens misdrijf.

Dit betekent dat wanneer de rechter een bevel tot terbeschikkingstelling (last als bedoeld in het eerste lid) oplegt, hij rekening moet houden met (in aanmerking neemt) de inhoud van andere adviezen en rapporten die zijn opgesteld over de persoonlijkheid van de verdachte. Daarnaast moet de rechter ook kijken naar de ernst van het gepleegde feit en hoe vaak de verdachte eerder is veroordeeld voor misdrijven (veelvuldigheid van voorafgegane veroordelingen wegens misdrijf).

6. Indien betrokkene verdacht wordt van een misdrijf dat gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam als bedoeld in artikel 38e van het Wetboek van Strafrecht en hij weigert medewerking te verlenen aan enig onderzoek als bedoeld in het vierde lid kan de officier van justitie de voorzitter van de multidisciplinaire commissie, bedoeld in het negende lid, gelasten dat die commissie aan hem een advies uitbrengt over de aanwezigheid en de bruikbaarheid van persoonsgegevens betreffende een mogelijke gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens van betrokkene, ten aanzien waarvan de verdachte niet bereid is om medewerking te verlenen aan de verstrekking. De leden van de multidisciplinaire commissie zijn bevoegd persoonsgegevens, waaronder persoonsgegevens betreffende de gezondheid, op te vragen van artsen en gedragsdeskundigen en daarvan kennis te nemen. Op een verzoek van de multidisciplinaire commissie is de arts of gedragsdeskundige verplicht de persoonsgegevens van betrokkene aan de multidisciplinaire commissie te verstrekken. De multidisciplinaire commissie brengt uiterlijk 30 dagen na de last, bedoeld in de eerste volzin, gemotiveerd advies uit aan de officier van justitie over de aanwezigheid en bruikbaarheid van de persoonsgegevens in relatie tot de aanwezigheid van een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens tijdens het begaan van het feit. Van een last, bedoeld in de eerste volzin, doet de officier van justitie mededeling aan de verdachte, onder medezending van het advies van de multidisciplinaire commissie.

Dit lid beschrijft een procedure voor specifieke situaties. Als de betrokkene wordt verdacht van een misdrijf dat gericht is tegen de lichamelijke integriteit (onaantastbaarheid van het lichaam, zoals genoemd in artikel 38e Wetboek van Strafrecht) of daarvoor gevaar veroorzaakt, én hij weigert mee te werken aan een onderzoek (zoals bedoeld in het vierde lid), dan kan de officier van justitie een speciale commissie inschakelen. De officier van justitie kan de voorzitter van de multidisciplinaire commissie (genoemd in het negende lid) bevelen (gelasten) dat deze commissie advies uitbrengt. Dit advies gaat over de vraag of er persoonsgegevens beschikbaar en bruikbaar zijn die wijzen op een mogelijke gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens van de betrokkene. Het gaat hierbij om gegevens waarvoor de verdachte geen toestemming geeft om ze te verstrekken. De leden van deze multidisciplinaire commissie hebben de bevoegdheid om persoonsgegevens, inclusief gezondheidsgegevens, op te vragen bij artsen en gedragsdeskundigen en deze in te zien. Als de commissie zo'n verzoek doet, is de arts of gedragsdeskundige verplicht om de persoonsgegevens van de betrokkene aan de commissie te geven. De multidisciplinaire commissie moet uiterlijk 30 dagen nadat de officier van justitie het bevel heeft gegeven, een gemotiveerd advies sturen aan de officier van justitie. Dit advies gaat over de aanwezigheid en bruikbaarheid van de persoonsgegevens in verband met een mogelijke gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens van de betrokkene ten tijde van het plegen van het feit. De officier van justitie moet de verdachte informeren over dit bevel en stuurt daarbij het advies van de multidisciplinaire commissie mee.

7. De persoonsgegevens van betrokkene die aan de multidisciplinaire commissie zijn verstrekt, kunnen uitsluitend worden gebruikt ten behoeve van een rapport of advies als bedoeld in het vijfde lid. Voor de toepassing van de eerste volzin behoeft de officier van justitie een schriftelijke machtiging, op diens vordering te verlenen door de penitentiaire kamer. Bij deze vordering legt de officier van justitie het advies van de multidisciplinaire commissie over. Indien de officier van justitie, op basis van het advies van de multidisciplinaire commissie, afziet van het doen van een vordering, doet hij hiervan mededeling aan de verdachte en de commissie. In dit artikel wordt onder penitentiaire kamer verstaan: de meervoudige kamer, bedoeld in artikel 67 van de Wet op de rechterlijke organisatie, in de samenstelling, bedoeld in het derde lid van dat artikel.

Dit lid bepaalt dat de persoonsgegevens van de betrokkene die aan de multidisciplinaire commissie zijn gegeven, alleen (uitsluitend) gebruikt mogen worden voor een rapport of advies zoals genoemd in het vijfde lid. Om deze gegevens daadwerkelijk te mogen gebruiken (toepassing van de eerste volzin), heeft de officier van justitie een schriftelijke toestemming (machtiging) nodig. Deze machtiging wordt op verzoek (vordering) van de officier van justitie verleend door de penitentiaire kamer. Bij dit verzoek moet de officier van justitie het advies van de multidisciplinaire commissie overleggen. Als de officier van justitie besluit om, op basis van het advies van de commissie, geen verzoek om machtiging te doen, dan moet hij dit laten weten aan de verdachte en aan de commissie. In dit artikel wordt met "penitentiaire kamer" bedoeld: de meervoudige kamer die is omschreven in artikel 67 van de Wet op de rechterlijke organisatie, en wel in de samenstelling zoals bedoeld in het derde lid van dat artikel.

8. Alvorens te beslissen, hoort de penitentiaire kamer de verdachte. De penitentiaire kamer kan de voorzitter van de multidisciplinaire commissie horen. De penitentiaire kamer doet schriftelijk mededeling van zijn beslissing aan de verdachte. De gegevens blijven onder de multidisciplinaire commissie, totdat de penitentiaire kamer een onherroepelijke beslissing heeft genomen. Indien de penitentiaire kamer machtiging verleent voor het gebruik van de persoonsgegevens, verstrekt de voorzitter van de multidisciplinaire commissie onverwijld de persoonsgegevens aan de gedragsdeskundigen, bedoeld in het vierde lid. Binnen negentig dagen na een onherroepelijke afwijzende beslissing van de penitentiaire kamer of een mededeling van de officier van justitie aan de commissie dat geen vordering wordt gedaan als bedoeld in het zesde lid, worden de persoonsgegevens betreffende de gezondheid van betrokkene die de commissie onder zich heeft, vernietigd. Tegen de beschikking van de penitentiaire kamer staat voor het openbaar ministerie of de verdachte beroep in cassatie open. De artikelen 446 tot en met 448 van het Wetboek van Strafvordering zijn van overeenkomstige toepassing.

Dit lid regelt de procedure bij de penitentiaire kamer. Voordat de penitentiaire kamer een beslissing neemt over de machtiging (genoemd in lid 7), moet zij de verdachte horen. De penitentiaire kamer kan ook de voorzitter van de multidisciplinaire commissie horen. De beslissing van de penitentiaire kamer wordt schriftelijk meegedeeld aan de verdachte. De persoonsgegevens blijven bij de multidisciplinaire commissie totdat de penitentiaire kamer een definitieve (onherroepelijke) beslissing heeft genomen. Als de penitentiaire kamer toestemming (machtiging) geeft voor het gebruik van de persoonsgegevens, dan geeft de voorzitter van de multidisciplinaire commissie deze gegevens direct (onverwijld) aan de gedragsdeskundigen die genoemd worden in het vierde lid. Als de penitentiaire kamer de machtiging definitief afwijst, of als de officier van justitie aan de commissie laat weten dat hij geen verzoek om machtiging zal doen (zoals bedoeld in het zesde lid), dan moeten de gezondheidsgegevens van de betrokkene die de commissie heeft, binnen negentig dagen worden vernietigd. Zowel het openbaar ministerie als de verdachte kunnen tegen de beslissing (beschikking) van de penitentiaire kamer in beroep gaan bij de Hoge Raad (beroep in cassatie). De artikelen 446 tot en met 448 van het Wetboek van Strafvordering (die gaan over de procedure bij cassatie) zijn hierop van toepassing.

9. Onze Minister stelt een multidisciplinaire commissie in die tot taak heeft te adviseren over de aanwezigheid en de bruikbaarheid van persoonsgegevens betreffende de gezondheid. De multidisciplinaire commissie bestaat uit een tweetal artsen, onder wie een psychiater, een gedragsdeskundige en een tweetal juristen. De voorzitter van de commissie is een arts, die tevens psychiater is. Bij algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld over de werkwijze, de geheimhouding, en de besluitvorming van de multidisciplinaire commissie, alsmede over de gegevens in het advies.

Dit lid bepaalt dat "Onze Minister" (de verantwoordelijke minister) een multidisciplinaire commissie instelt. De taak van deze commissie is om te adviseren over of er persoonsgegevens over de gezondheid van een betrokkene aanwezig zijn en of deze bruikbaar zijn, zoals relevant voor de procedure beschreven in lid 6. De commissie bestaat uit een tweetal artsen, onder wie een psychiater, een gedragsdeskundige en een tweetal juristen. De voorzitter van de commissie is een arts, die tevens psychiater is. Bij algemene maatregel van bestuur worden regels gesteld over de werkwijze, de geheimhouding, en de besluitvorming van de multidisciplinaire commissie, alsmede over de gegevens in het advies.