Artikel 159 (Beding niet-wijziging echtscheidingsovereenkomst)
1. Bij de overeenkomst kan worden bedongen dat zij niet bij rechterlijke uitspraak zal kunnen worden gewijzigd op grond van een wijziging van omstandigheden. Een zodanig beding kan slechts schriftelijk worden gemaakt.
2. Het beding vervalt, indien de overeenkomst is aangegaan vóór de indiening van het verzoek tot echtscheiding, tenzij dit binnen drie maanden na de overeenkomst is ingediend. Het voorgaande is van overeenkomstige toepassing bij een gemeenschappelijk verzoek.
3. Ondanks een zodanig beding kan op verzoek van een der partijen de overeenkomst door de rechter bij de echtscheidingsbeschikking of bij latere beschikking worden gewijzigd op grond van een zo ingrijpende wijziging van omstandigheden, dat de verzoeker naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet langer aan het beding mag worden gehouden.
Uitleg in duidelijke taal
1. Bij de overeenkomst kan worden bedongen dat zij niet bij rechterlijke uitspraak zal kunnen worden gewijzigd op grond van een wijziging van omstandigheden. Een zodanig beding kan slechts schriftelijk worden gemaakt.
Dit betekent dat partijen in hun overeenkomst kunnen afspreken (bedongen) dat deze overeenkomst niet door een rechterlijke uitspraak gewijzigd zal kunnen worden als de omstandigheden veranderen (op grond van een wijziging van omstandigheden). Een dergelijke afspraak (een zodanig beding) kan alleen schriftelijk worden gemaakt.
2. Het beding vervalt, indien de overeenkomst is aangegaan vóór de indiening van het verzoek tot echtscheiding, tenzij dit binnen drie maanden na de overeenkomst is ingediend. Het voorgaande is van overeenkomstige toepassing bij een gemeenschappelijk verzoek.
Dit lid stelt dat het beding (de afspraak uit lid 1) zijn geldigheid verliest (vervalt) als de overeenkomst is gesloten (aangegaan) voordat het verzoek tot echtscheiding bij de rechtbank is ingediend. Een uitzondering hierop is wanneer dit verzoek tot echtscheiding binnen drie maanden nadat de overeenkomst is gesloten, alsnog wordt ingediend. Wat hiervoor is gesteld (het voorgaande), geldt op een vergelijkbare manier (is van overeenkomstige toepassing) wanneer partijen samen een verzoek tot echtscheiding indienen (bij een gemeenschappelijk verzoek).
3. Ondanks een zodanig beding kan op verzoek van een der partijen de overeenkomst door de rechter bij de echtscheidingsbeschikking of bij latere beschikking worden gewijzigd op grond van een zo ingrijpende wijziging van omstandigheden, dat de verzoeker naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet langer aan het beding mag worden gehouden.
Dit betekent dat, zelfs als een beding zoals genoemd in lid 1 (een zodanig beding) bestaat, de rechter de overeenkomst toch kan wijzigen. Dit kan gebeuren op verzoek van één van de partijen, hetzij in de officiële echtscheidingsuitspraak (echtscheidingsbeschikking) of in een latere rechterlijke uitspraak (bij latere beschikking). De voorwaarde hiervoor is dat er sprake is van een dermate grote verandering in de situatie (een zo ingrijpende wijziging van omstandigheden), dat het volgens de normen van wat redelijk en eerlijk is (naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid) niet langer van de partij die het verzoek indient (de verzoeker) verwacht kan worden dat deze zich aan het beding houdt.
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2019:1689
ECLI:NL:HR:2021:422
ECLI:NL:HR:2015:3635
ECLI:NL:HR:2004:AO1974
ECLI:NL:HR:1974:AC4375
ECLI:NL:HR:2003:AF9468
ECLI:NL:HR:2013:CA1970
ECLI:NL:HR:2022:1493 - Niet-wijzigingsbeding door advocaat geldig; ouderschapsverlof en draagkracht
Een niet-wijzigingsbeding in een door een gezamenlijke advocaat ondertekend echtscheidingsverzoek is geldig. Bij het vaststellen van kinderalimentatie moet een inkomensvermindering door ouderschapsverlof worden beoordeeld aan de hand van alle omstandigheden van het geval en niet zomaar als 'eigen keuze' worden afgedaan.