ECLI:NL:RBDHA:2024:13678 - Rechtbank Den Haag - 26 augustus 2024

Zittingsplaats Groningen

Bestuursrecht

zaaknummers: NL24.23906 en AWB24/9661

geboren op [geboortedatum], van Iraakse nationaliteit, V-nummer: [nummer], (gemachtigde: mr. L.J. Meijering),

alsmede

de minister van Asiel en Migratie (voorheen de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid), de minister, (gemachtigde: mr. G.M. Bouius).

Procesverloop

Bij besluit van 29 mei 2024 (hierna: het plaatsingsbesluit) heeft het COa besloten om eiseres op grond van artikel 10, eerste lid aanhef en onder h en i, en artikel 11, eerste lid, van de Regeling verstrekkingen asielzoekers en andere categorieën vreemdelingen 2005 (Rva 2005) te plaatsen in een Handhavings- en Toezichtlocatie (HTL) te Hoogeveen.

Bij besluit van 1 juni 2024 (hierna: de vrijheidsbeperkende maatregel) heeft de minister aan eiseres de maatregel van beperking van de vrijheid opgelegd, zoals bedoeld in artikel 56, eerste lid, van de Vreemdelingenwet 2000 (Vw).

Eiseres heeft tegen het plaatsingsbesluit (AWB 24/9661) en tegen de vrijheidsbeperkende maatregel (NL24.23906) beroep ingesteld.

Het COa heeft een verweerschrift ingediend.

De rechtbank heeft het beroep op 28 juni 2024 op zitting behandeld. Eiseres is, met bericht van verhindering, niet verschenen. De staatssecretaris en het COa hebben zich laten vertegenwoordigen door hun gemachtigde. De rechtbank heeft het onderzoek ter zitting gesloten. Het is de rechtbank niet mogelijk gebleken binnen zes weken na sluiting van het onderzoek uitspraak te doen. Op 5 augustus 2024 heeft de rechtbank de uitspraaktermijn met zes weken verlengd.

Overwegingen

1. Het COa heeft bij het plaatsingsbesluit besloten om eiseres met ingang van 1 juni 2024 in de HTL te Hoogeveen te plaatsen. Door het COa is geconstateerd dat eiseres zich schuldig heeft gemaakt aan gedragingen die zijn te kwalificeren als gedragingen met een zeer grote impact. Eiseres verblijft sinds 1 januari 2024 in de opvang van het COa en is sindsdien meerdere malen negatief in beeld geweest. Eiseres heeft meermaals incidenten veroorzaakt, waaronder verwijtbaar brandgevaar, viermaal agressie en geweld tegen personen fysiek en tweemaal agressie en geweld tegen personen verbaal. Het COa heeft in het licht van deze gebeurtenissen verschillende acties ondernomen om een positieve gedragsverandering bij eiseres teweeg te brengen, zo heeft het COa een waarschuwingsbrief gestuurd, gesprekken met eiseres gevoerd en heeft eiseres een ROV4 time-out en een ROV6 time-out opgelegd gekregen.

1.1. Door het COa is geconstateerd, dat eiseres op 29 mei 2024 een medewerkster van het COa in het gezicht heeft geslagen. Eiseres heeft daarbij met gestrekte armen om zich heen geslagen en heeft zich verbaal agressief geuit jegens de medewerkster. De bril van de medewerkster van het COa is door de klap kapot gegaan en ze heeft aangifte gedaan van mishandeling. De gedragingen van eiseres zijn door het COa aangemerkt als gedragingen met een zeer grote impact. De zienswijze van eiseres naar aanleiding van het voornemen om de maatregel op te leggen heeft het COa geen aanleiding gegeven om een ander standpunt in te nemen. Volgens het COa is er sprake van herhaaldelijk negatief gedrag sinds eiseres is toegetreden tot de opvang van het COa. Het COa constateert dat eerdere maatregelen niet tot de gewenste gedragsverandering hebben geleid. Omdat eiseres blijft volharden in onacceptabel en agressief gedrag, en om de veiligheid op de reguliere locatie te waarborgen heeft het COa besloten om eiseres in de HTL op te nemen.

2. De minister heeft eiseres door middel van de vrijheidsbeperkende maatregel verplicht om zich met ingang van 1 juni 2024 op te houden in een deel van de gemeente Hoogeveen, te weten binnen de op de bij het besluit gevoegde plattegrond aangegeven gebieden. Volgens de minister vordert het belang van de openbare orde het opleggen van de maatregel op grond van artikel 56 van de Vw. Ter zake wordt verwezen naar het plaatsingsbesluit van het COa van 29 mei 2024 en de incidenten, die daarin zijn opgenomen. De minister is niet gebleken van omstandigheden die in de weg staan aan het opleggen van de vrijheidsbeperkende maatregel.

Is eiseres zonder rechtstitel in haar vrijheid beperkt?

3. Eiseres stelt zich op het standpunt feitelijk en zonder rechtstitel in haar vrijheid te zijn beperkt. Eiseres is feitelijk op 29 mei 2024 in de HTL geplaatst. Aan eiseres is de vrijheidsontnemende maatregel pas opgelegd en uitgereikt op 1 juni 2024. De vrijheid van eiseres is daarmee drie dagen op onrechtmatige wijze beperkt.

3.1. De rechtbank constateert dat de minister aan eiseres schadevergoeding heeft aangeboden voor drie dagen onrechtmatige vrijheidsbeperking. De rechtbank overweegt dat, nu de minister schadevergoeding heeft aangeboden voor de periode dat eiseres zonder rechtstitel in haar vrijheid is beperkt, de beroepsgrond geen verdere bespreking behoeft, nu partijen hierover niet van mening verschillen.

Voldoet de plaatsing aan het legaliteitsbeginsel?

4. Eiseres stelt dat het COa in het plaatsingsbesluit niet heeft kunnen volstaan met een verwijzing naar het Maatregelenbeleid nu dit beleid niet op grond van artikel 3:42 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in samenhang met artikel 5 van de Bekendmakingswet is gepubliceerd in de Staatscourant. Volgens eiseres brengt dit met zich dat de aanvaardbaarheid van het beleid in elk afzonderlijk geval dient te worden aangetoond door degene, die dit beleid hanteert. Eiseres voert voorts aan dat plaatsing in de HTL een bestuurlijke sanctie is en dat om die reden hoofdstuk 5 van de Awb van toepassing is. Op grond van artikel 5:4, tweede lid van de Awb, dient deze sanctie te voldoen aan het legaliteitsvereiste en om die reden voldoende duidelijk, voorzienbaar en kenbaar te zijn. De huisregels hebben geen wettelijke grondslag, zijn niet gepubliceerd en dus onvoldoende voorzienbaar en zijn niet voldoende specifiek, omdat ze te ruim zijn geformuleerd, aldus eiseres.

4.1. De rechtbank overweegt dat het Maatregelenbeleid niet is gepubliceerd in de Staatscourant. Daartoe bestaat ook geen wettelijke verplichting. Het beleid is wel gepubliceerd op de website van het COa.[1] Nu geen sprake is van formele publicatie, brengt dat met zich dat het COa in iedere zaak afzonderlijk dient te motiveren, waarom in dat geval is overgegaan tot plaatsing in de HTL. Naar het oordeel van de rechtbank heeft het COa in dit geval in voldoende mate gemotiveerd waarom is overgegaan tot plaatsing in de HTL. In het plaatsingsbesluit is gemotiveerd uiteengezet, dat sprake is van een gedraging met een zeer grote impact. De rechtbank stelt vast dat eiseres de gebeurtenissen op 29 mei 2024 niet heeft bestreden en gaat aldus uit van de verslaglegging van het incident door het COa, zoals uiteengezet onder r.o. 1.1. De rechtbank stelt voorts vast dat de huisregels ook zijn gepubliceerd op de website van het COa.[2] Naar het oordeel van de rechtbank zijn de huisregels, waarvan het COa stelt dat eiseres die heeft overtreden, voldoende concreet geformuleerd. Het COa heeft daarnaast in het plaatsingsbesluit ook voldoende gemotiveerd welke huisregels zijn overtreden door eiseres en op welke wijze dit heeft geleid tot plaatsing in de HTL.

Is de HTL te klein om te kunnen kwalificeren als een bepaald gedeelte van Nederland?

5. Eiseres betoogt dat de door de minister opgelegde vrijheidsbeperkende maatregel zoals bedoeld in artikel 56 van de Vw, in strijd is met artikel 2, vierde protocol van het EVRM. Volgens eiseres kan dit artikel niet dienen als grondslag voor de verplichting om in de HTL inclusief twee luchtplaatsen (‘binnentuin’ en ‘groenstrook’) te verblijven. Artikel 56 van de Vw biedt enkel de mogelijkheid om op een gebied groter dan één plaats binnen hekken en muren te moeten verblijven. Daarbij verwijst eiseres naar artikel 5.1 van het Vreemdelingenbesluit 2000 (Vb), waaruit de verplichting voor de vreemdeling volgt om zich in een bepaald gedeelte van Nederland te bevinden. Het HTL-gebouw met luchtplaatsen binnen de muren en hekken is volgens eiseres te klein om te kunnen worden gekwalificeerd als een bepaald gedeelte van Nederland. Eiseres betwist daarbij dat sprake zou zijn van een openbaar park, waar betrokkenen kunnen lopen, nu het in de praktijk slechts om een kleine groenstrook gaat.

5.1. De rechtbank overweegt dat eiseres in haar beroepsgronden haar eigen visie heeft geformuleerd hoe volgens haar artikel 5.1 van het Vb moet worden uitgelegd. De rechtbank deelt de visie van eiseres niet. Er is daarbij ook niet nader onderbouwd wat volgens eiseres minimaal moet worden verstaan onder een bepaald gedeelte van Nederland. Dat het gebouw van de HTL en de bijbehorende groenstrook niet onder die kwalificatie zou kunnen vallen, is de rechtbank niet gebleken.

Is er sprake van vrijheidsontneming?

6. Voorts stelt eiseres zich op het standpunt dat plaatsing in de HTL onrechtmatige vrijheidsontneming betreft. Eiseres voert aan dat er, gelet op de gevolgen van het verlaten van de HTL, voor betrokkenen geen realistische keuze bestaat om de HTL eerder te verlaten en dat er geen juridische garantie bestaat dat de vrijheidsbeperkende maatregel wordt opgeheven bij het verlaten van de HTL. Hierdoor lopen betrokkenen het risico een strafbaar feit te plegen bij het verlaten van de HTL. Tot slot voert eiseres aan dat bij plaatsing in de HTL het risico bestaat dat iemand langer dan, of zelfs voor onbeperkte tijd, de maximale verblijfsduur van 13 weken in de HTL verblijft.

6.1 De rechtbank overweegt dat de stellingen van eiseres eerder in de uitspraken van 10 juli 2020[3] en van 3 februari 2023[4] van deze rechtbank en zittingsplaats aan de orde zijn gekomen. In die uitspraken is de rechtbank tot de conclusie gekomen dat, alhoewel de beperkingen, die zijn beschreven een verregaande restrictie van de bewegingsvrijheid van de vreemdeling vormen, dit niet leidt tot de conclusie dat de plaatsing van die vreemdeling in de HTL in strijd is met artikel 5 van het EVRM. Daartoe achtte de rechtbank doorslaggevend dat de vreemdeling de mogelijkheid had om de HTL vrijwillig te verlaten. In haar uitspraak van 16 februari 2024[5] heeft de meervoudige kamer van deze rechtbank en zittingsplaats nogmaals bevestigd, dat de HTL een vorm van vrijheidsbeperking, niet van ontneming, is. De rechtbank ziet in het betoog van eiseres geen aanleiding om daar in het onderhavige geval anders over te oordelen. Eiseres heeft daarbij zelf ook niet langer dan 13 weken in de HTL verbleven en de enkele mogelijkheid dat iemand langer dan 13 weken in de HTL kan verblijven maakt niet dat de rechtbank aanleiding ziet om te oordelen dat er in het geval van eiseres sprake is van onrechtmatige vrijheidsontneming.

Is eiseres onrechtmatig gefouilleerd?

7. Eiseres betoogt dat iedere persoon, die op de HTL wordt geplaatst, in ieder geval bij binnenkomst wordt gefouilleerd door COa-medewerkers. Eiseres voert aan dat dit niet vrijwillig gebeurt, nu weigering een overtreding van de huisregels betekent. Eiseres stelt dat medewerkers van het COa noch de buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) bevoegd zijn om te fouilleren. Plaatsing in de HTL is volgens eiseres daarmee onrechtmatig.

7.1. Het COa stelt zich op het standpunt dat personen, die op de HTL worden geplaatst, niet worden gefouilleerd door medewerkers van het COa, maar door boa’s van de Dienst Vervoer & Ondersteuning (DV&O). Het COa stelt dat deze boa’s wel degelijk bevoegd zijn tot fouillering en verwijst hierbij naar het besluit van de Minister van 27 mei 2024[6], strekkende tot aanvulling van de opsporingsbevoegdheid van buitengewoon opsporingsambtenaren bij DV&O. In dit besluit is nogmaals bevestigd, dat de boa’s van DV&O bevoegd zijn tot onder andere dwang- en geweldsbevoegdheden, zoals fouillering. In de toelichting bij het besluit is helder uiteengezet aan welke wettelijke bepalingen de boa’s van DV&O hun bevoegdheid ontlenen. De fouilleringsbevoegdheid is niet ontleend aan de huisregels, aldus het COa.

7.2. Tussen partijen is in geschil of de boa’s van DV&O bevoegd zijn om te fouilleren. De rechtbank stelt vast dat er in het geval van eiseres geen aanknopingspunten zijn dat er bij haar binnenkomst dwangmiddelen zijn toegepast door COa-medewerkers of boa’s en gaat er daarom vanuit dat het fouilleren in het geval van eiseres op basis van vrijwilligheid heeft plaatsgevonden. De rechtbank ziet zich derhalve niet genoodzaakt een oordeel te vellen over de mogelijke toepassing van dwangmiddelen door boa’s bij binnenkomst in de HTL en ziet hierin ook geen reden om de plaatsing in de HTL in het geval van eiseres om die reden onrechtmatig te achten.

Is er sprake van een contra-indicatie?

8. Eiseres voert ten slotte aan dat zij niet behoort tot de doelgroep die in HTL geplaatst wordt. Eiseres stelt dat er sprake is van medische problematiek en dat niet wordt gemotiveerd in het besluit welke behandeling, dan wel begeleiding, in het kader van de medische problematiek gaat plaatsvinden. Dit maakt de plaatsing in de HTL onrechtmatig volgens eiseres.

8.1. De rechtbank is van oordeel dat het COa de medische omstandigheden van eiseres voldoende heeft meegewogen bij oplegging van het plaatsingsbesluit. De rechtbank overweegt dat, voor zover eiseres meent dat sprake is van een contra-indicatie, omdat er sprake is van medische problematiek, het COa zorgvuldig heeft gehandeld door GZA op 29 mei 2024 te raadplegen. GZA heeft aangegeven dat er geen medische belemmeringen bestaan voor plaatsing in de HTL in het geval van eiseres en heeft aangegeven dat het de zorg kan overnemen.

Conclusie en gevolgen

9. De beroepen zijn ongegrond.

10. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.

Beslissing

De rechtbank:

verklaart de beroepen ongegrond;
wijst het verzoek om schadevergoeding af.

Deze uitspraak is gedaan door mr. F. Sijens, rechter, in aanwezigheid van mr. K.E. Mulder, griffier op 27 augustus 2024 en openbaar gemaakt door middel van geanonimiseerde publicatie op rechtspraak.nl.

de griffier de rechter

Afschrift verzonden aan partijen op:

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak, voor zover het betreft het beroep tegen het plaatsingsbesluit, kan hoger beroep worden ingesteld bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State binnen vier weken na de dag van bekendmaking. Tegen deze uitspraak, voor zover het betreft het beroep tegen de vrijheidsbeperkende maatregel, staat geen rechtsmiddel open. De uitspraak is bekendgemaakt op:

Zie https://www.coa.nl/sites/default/files/2023-09/Maatregelenbeleid%20COA.pdf.

Zie https://www.coa.nl/sites/default/files/2021-03/COA-huisregels.pdf.

Rechtbank Den Haag, zittingsplaats Groningen, 10 juli 2020, ECLI:NL:RBDHA:2020:6252.

Rechtbank Den Haag, zittingsplaats Groningen, 3 februari 2023, ECLI:NL:RBDHA:2023:1079.

Rechtbank Den Haag, zittingsplaats Groningen, 16 februari 2024, ECLI:NL:RBDHA:2024:1889.

Met nummer 5464217.

Voetnoten