Personen en Familierecht

De Hoge Raad oordeelt dat het Gemeenschappelijk Hof zijn rechtsvormende taak niet heeft overschreden door het huwelijk in Curaçao open te stellen voor personen van gelijk geslacht. Het opheffen van de vastgestelde discriminatie op grond van de Staatsregeling woog zwaarder dan het belang van rechterlijke terughoudendheid.

De vordering op de niet-handelende echtgenoot voor schulden van de gewone huishouding (art. 1:85 BW) verjaart na vijf jaar (art. 3:307 BW), niet na twintig. De ratio van art. 1:85 BW rechtvaardigt geen langere verjaringstermijn dan die voor de handelende echtgenoot geldt.

Het bewijsvermoeden van art. 1:141 lid 3 BW, dat vermogen wordt vermoed te zijn gevormd uit te verrekenen inkomsten, ziet ook op schulden. Of een schuld in de verrekening moet worden betrokken, hangt echter af van de huwelijkse voorwaarden en vereist een afzonderlijke motivering.

Voor vervangende toestemming tot erkenning is instemming met de verwekking vereist (art. 1:204 lid 4 BW). Bij kunstmatige bevruchting omvat dit het gehele traject. Er is pas sprake van 'instemming' als partners samen hebben gekozen voor dit traject, niet als één partner later instapt.

De Hoge Raad vernietigt een hofbeschikking omdat het hof buiten de grenzen van de rechtsstrijd is getreden door een lager bedrag voor de behoefte vast te stellen dan door de man was erkend. Tevens was de beslissing over de ingangsdatum onvoldoende gemotiveerd.

Een rechterlijke vaststelling van de verdeling van een gemeenschap (art. 3:185 BW) fixeert de verdelingsdatum, ook als er voorwaarden aan de uitvoering zijn verbonden. Deze voorwaarden zien op de executie en veranderen niet dat de verdeling op de datum van de uitspraak is vastgesteld.

Voor informeel samenlevenden geldt geen specifieke wettelijke regeling voor vergoedingsrechten bij investering in een gemeenschappelijk goed. Een dergelijk recht kan niet worden gebaseerd op de eenvoudige gemeenschap zelf, maar moet worden beoordeeld aan de hand van het algemene verbintenissenrecht.

Goederen die in de wettelijke gemeenschap van goederen vallen, zijn vatbaar voor conservatoir beslag (art. 94a Sv) voor een ontnemingsvordering tegen één echtgenoot. De civielrechtelijke mogelijkheid tot verhaal op gemeenschapsgoederen voor een privéschuld (art. 1:96 BW) is hiervoor de grondslag.

Een lening van ouders, zelfs met fiscale motieven en rentecompensatie, is in beginsel een gemeenschapsschuld. De Hoge Raad oordeelt dat de onderliggende bedoeling de juridische aard van de overeenkomst als lening niet verandert, tenzij specifieke wettelijke uitzonderingen van toepassing zijn.

Een perspectiefbesluit kan niet zelfstandig via de geschillenregeling van art. 1:262b BW aan de rechter worden voorgelegd. Wel moet de rechter het besluit beoordelen als dit nodig is om te beslissen over een ander geschil betreffende de uitvoering van de ondertoezichtstelling.

De Hoge Raad oordeelt dat art. 1:87 BWA (Aruba) niet met terugwerkende kracht geldt. Vergoedingsrechten voor investeringen van vóór het huwelijk moeten worden beoordeeld aan de hand van het algemene verbintenissenrecht, niet via het huwelijksvermogensrecht. De zaak wordt vernietigd wegens onjuiste rechtsopvatting.

De rechter is niet verplicht om eerst te beoordelen of omgang in het belang van het kind is, voordat een DNA-onderzoek wordt bevolen. De rechter kan direct overgaan tot een belangenafweging, waarbij het belang van het kind om zijn afstamming te kennen vooropstaat.

Een rechter mag niet buiten de grenzen van de rechtsstrijd treden door een lagere partneralimentatie toe te kennen dan de onderhoudsplichtige heeft aangeboden. Bij de draagkrachtbepaling van een ondernemer moet de rechter ingaan op stellingen over een verwijtbare, zelf veroorzaakte inkomensdaling.

Het aanwenden van een privé-erfenis voor kosten van de huishouding leidt niet tot een vergoedingsrecht ten laste van de gemeenschap, indien dit gebeurt ter voldoening aan de wettelijke draagplicht van art. 1:84 BW. Een rechtsgrond voor de betaling neutraliseert de vergoedingsaanspraak.

Vergoedingsvorderingen tussen echtgenoten verjaren niet na vijf jaar. De Hoge Raad oordeelt dat de aard van de huwelijkse verhouding zich verzet tegen analoge toepassing van de korte verjaringstermijnen uit Boek 3 BW, omdat van echtgenoten niet verwacht kan worden dat zij tijdens het huwelijk rechtsmaatregelen treffen.

Een niet-wijzigingsbeding in een door een gezamenlijke advocaat ondertekend echtscheidingsverzoek is geldig. Bij het vaststellen van kinderalimentatie moet een inkomensvermindering door ouderschapsverlof worden beoordeeld aan de hand van alle omstandigheden van het geval en niet zomaar als 'eigen keuze' worden afgedaan.

De Hoge Raad herhaalt de regels voor pensioenverevening bij een DGA. De commerciële waarde en de betaalbaarheid van afstorting worden beoordeeld op het moment van feitelijke afstorting, niet de scheidingsdatum. Een tekort wordt in beginsel evenredig gedeeld. Een vergoedingsrecht ontstaat als privévermogen is aangewend voor gemeenschapsschulden.

De Hoge Raad onthoudt zich van het beantwoorden van prejudiciële vragen over de erkenning van ouderschap na internationaal draagmoederschap. Aangezien er wetgeving in voorbereiding is, zou beantwoording de rechtsvormende taak van de Hoge Raad te buiten gaan. De feitenrechter krijgt een voorlopige handreiking.

Het fundamentele recht van een kind om te weten van wie het afstamt, prevaleert in beginsel boven het recht op privacy van de vermoedelijke biologische vader. De stress en gevorderde leeftijd van de vader zijn slechts onder uitzonderlijke omstandigheden reden om hiervan af te wijken.

De Hoge Raad beantwoordt geen prejudiciële vragen over genderneutrale geslachtsregistratie. Omdat de wetgever recent actief is geworden met wetgeving hierover, zou een rechterlijk oordeel de rechtsvormende taak van de rechter te buiten gaan. De wetgever is nu aan zet.

Een kantonrechter mag niet rechtstreeks maatregelen opleggen aan een werknemer van een bewindvoerder. De toezichthoudende bevoegdheid richt zich uitsluitend op de bewindvoerder zelf. Een maatregel tegen een werknemer vereist een wettelijke grondslag, die in de wet op beschermingsbewind ontbreekt.

Bij een verzoek van een gestelde biologische vader om een DNA-test, omgang en informatie, moet de rechter een belangenafweging maken op basis van art. 8 EVRM, zelfs als het kind binnen een huwelijk is geboren. Het verzoek mag niet zonder meer worden afgewezen.

Bepalingen in naar vreemd recht gesloten huwelijkse voorwaarden kunnen buiten toepassing worden gelaten als de toepassing ervan kennelijk onverenigbaar is met de Nederlandse openbare orde. Dit treft alleen de strijdige bepalingen, niet de gehele overeenkomst, en vereist een beoordeling van de concrete omstandigheden.

Een rechterlijke uitspraak is onbegrijpelijk gemotiveerd als deze stoelt op een afspraak die tijdens de zitting zou zijn gemaakt, terwijl het proces-verbaal van die zitting niet alleen geen bevestiging hiervan bevat, maar juist een vermelding die op het tegendeel duidt.

Het recht op vernietiging van gegevens in een jeugdhulpdossier (art. 7.3.9 Jeugdwet) is voorbehouden aan de persoon aan wie rechtstreeks hulp is verleend en voor wie het dossier is aangelegd. Anderen die in het dossier worden genoemd moeten terugvallen op de algemene privacywetgeving (AVG).

Een maatregel van een kantonrechter in zijn toezichthoudende taak, die een werknemer van een bewindvoerder verbiedt taken uit te voeren, is een 'rechterlijke beslissing' ex art. 13a RO. Een klacht hierover via de klachtenregeling is daarom niet mogelijk.

Als een Gecertificeerde Instelling (GI) voor een geschil over schoolkeuze de specifieke procedure van art. 1:265e BW kan gebruiken, mag zij niet de algemenere weg van een schriftelijke aanwijzing (art. 1:263 BW) of geschillenregeling (art. 1:262b BW) bewandelen vanwege de ruimere rechtsbescherming voor de ouder.

Een procedure over het ontslag van een curator, bewindvoerder of mentor is een 'zaak van curatele, onderbewindstelling of mentorschap'. Daarom zijn naaste familieleden, zoals bedoeld in art. 798 lid 2 Rv, ook belanghebbenden en moeten zij in de procedure worden betrokken.

De Hoge Raad vernietigt een beschikking waarin partneralimentatie wordt vastgesteld, omdat de onderliggende draagkrachtberekening van het hof onbegrijpelijk is. De berekening bevatte fouten, zoals een dubbele aftrek van woonlasten en een onnavolgbare verwerking van de kosten voor stiefkinderen.

Pleegouders hebben in beginsel geen toestemming nodig van de met gezag belaste ouders voor een vakantie met een uit huis geplaatst kind. Wel moeten zij de gecertificeerde instelling (GI) om toestemming vragen als de vakantie de omgangsregeling met de ouders raakt.

De rechter moet behoedzaam omgaan met het opleggen van een terugbetalingsverplichting voor te veel betaalde alimentatie. Een gebruiksvergoeding voor de echtelijke woning kan de behoefte aan partneralimentatie verhogen. Het hof mag niet buiten de grenzen van de rechtsstrijd treden door indexering onbesproken te laten.

Een rechter mag een gespecificeerd bewijsaanbod niet passeren door vooruit te lopen op de uitkomst (verboden prognose). Een nevenverzoek in een echtscheidingszaak dat tot onnodige vertraging leidt, moet niet-ontvankelijk worden verklaard en niet inhoudelijk worden afgewezen.

Een ouder kan op grond van art. 810a lid 2 Rv geen deskundigenonderzoek verzoeken zolang een door de GI noodzakelijk geacht onderzoek nog niet heeft kunnen plaatsvinden door de gebrekkige medewerking van diezelfde ouder. Het recht op een contra-expertise ontstaat pas nadat een onderzoek is afgerond.

Een vonnis over de vernietiging van een effectenleaseovereenkomst bindt een echtgenoot die geen partij was niet. Echter, een onherroepelijke uitspraak tussen de níet-handelende echtgenoot en de wederpartij over de vernietiging (art. 1:89 BW) heeft wél werking jegens de handelende echtgenoot.

Voor de uitzondering op het toestemmingsvereiste bij borgtocht (art. 1:88 lid 5 BW) moet worden getoetst of de specifieke rechtshandeling waarvoor de zekerheid wordt gegeven, zoals uitstel van betaling ter afwending van een faillissement, tot de normale bedrijfsuitoefening behoort, niet de oorspronkelijke onderliggende schuld.

De rechter heeft de vrijheid om een passende methode te kiezen om de waardevermeerdering door belegging van overgespaard inkomen te begroten. Of een stamrecht onder te verrekenen inkomen valt, hangt af van de uitleg van de huwelijkse voorwaarden (Haviltex-maatstaf).

Een minderjarige kan in een door een ouder gestart hoger beroep een informeel verzoek doen op grond van art. 1:377g BW. Dit geeft het hof de bevoegdheid om de omgangsregeling ambtshalve in volle omvang te beoordelen, buiten de grenzen van het ingestelde hoger beroep.

Een naar destijds geldend recht nietige buitenlandse erkenning leidt niet tot verkrijging van het Nederlanderschap. Dit verandert niet door een mogelijke strijd met art. 8 EVRM. Wel kunnen bezit van staat, bekrachtiging of een latere wettiging alsnog tot het Nederlanderschap leiden.

De Hoge Raad oordeelt dat de motivering van een hof over een 'potovereenkomst' naast huwelijkse voorwaarden onbegrijpelijk kan zijn. Tevens dient bij een vergoedingsrecht beoordeeld te worden of investeringen in een erfpachtgoed het vermogen van de erfpachter hebben gebaat, ook via waardevermeerdering van het erfpachtrecht zelf.

De uitsluiting van cassatieberoep bij kinderontvoering (art. 13 lid 8 Uwik) geldt niet voor een bevoegdheidsbeslissing. In zaken van kinderontvoering naar een niet-verdragsland wordt de rechtsmacht van de Nederlandse rechter bepaald aan de hand van art. 3 Rv, waarbij de eerdere gewone verblijfplaats van het kind een belangrijke aanknopingsfactor is.

Voor informeel samenwonenden geldt geen analoog vergoedingsrecht zoals bij gehuwden. Een vordering tot vergoeding van een investering in de woning van de ander moet worden beoordeeld aan de hand van het algemene verbintenissenrecht (overeenkomst, ongerechtvaardigde verrijking) of de redelijkheid en billijkheid.

Bij een finale verrekening rust de stelplicht en bewijslast voor de omvang en waarde van het te verrekenen vermogen op de echtgenoot die verrekening vordert. Het bewijsvermoeden van art. 1:141 lid 3 BW ziet enkel op de herkomst van het vermogen, niet op de waarde ervan.

Een echtgenoot die privévermogen op een gemeenschappelijke rekening stort, behoudt een vergoedingsrecht op de gemeenschap. Dat de gelden vervolgens worden geconsumeerd of besteed aan huishoudelijke kosten, doet hier in beginsel niet aan af. De bewijslast ligt bij de andere echtgenoot om aan te tonen dat dit recht is verminderd.

Een prejudiciële beslissing is geen 'wijziging van omstandigheden' (art. 1:401 lid 1 BW), maar kan wel meebrengen dat een alimentatieovereenkomst is aangegaan met 'grove miskenning van de wettelijke maatstaven' (art. 1:401 lid 5 BW), wat een wijziging rechtvaardigt.

De erkenning van een buitenlandse rechtshandeling wordt getoetst aan de actuele openbare orde (ex nunc), maar de verkrijging van het Nederlanderschap als gevolg daarvan wordt beoordeeld naar het recht dat gold op het moment van die rechtshandeling (ex tunc) vanwege de rechtszekerheid.

De Hoge Raad oordeelt dat een gecertificeerde instelling (GI) niet langer op basis van een schriftelijke aanwijzing contact mag beperken buiten een uithuisplaatsing. Hiervoor moet de GI zich wenden tot de rechter via art. 1:265g BW, dat ruimere rechtsbescherming biedt.

De Staat is niet aansprakelijk voor een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) als de RvdK mocht menen zich een verantwoord oordeel te kunnen vormen. De RvdK moet zich uitsluitend door het belang van het kind laten leiden, niet door het afwegen van ouderlijke belangen.

De bijzondere regeling voor voorlopige voorzieningen in scheidingsprocedures (art. 821-826 Rv) is uitputtend. Er is daarom geen ruimte om via de algemene regeling van art. 223 Rv een voorlopige voorziening te vragen die onder het bereik van de bijzondere regeling valt.

De vraag of een financiering is aangegaan ten behoeve van de normale bedrijfsuitoefening (art. 1:88 lid 5 BW) hangt niet af van alternatieve manieren om een bedrijfsdoel te bereiken. De rechter moet alle omstandigheden meewegen, met name de functie van de financiering voor de vennootschap.

Het afnemen of vervallen van de lotsverbondenheid na echtscheiding is geen grond om een partneralimentatieverplichting te beëindigen. De Hoge Raad stelt dat voor een dergelijke ingrijpende beslissing hoge motiveringseisen gelden, waaraan het verzwijgen van een erfenis niet voldoet.