financieel recht

Vertragingsrente en incassokosten tellen in beginsel niet mee bij de beoordeling of een krediet is vrijgesteld van de Richtlijn consumentenkrediet. Dit is anders als de kredietgever er als verdienmodel op anticipeert dat de consument zijn betalingsverplichting niet nakomt.

Een bank in afwikkeling mag niet alle kosten doorberekenen aan rekeninghouders. De Hoge Raad vernietigt het oordeel van het hof omdat de motivering voor de redelijkheid en omvang van de doorbelaste kosten onvoldoende is en de uitleg van de eigen eerdere beslissing onbegrijpelijk.

De verjaringstermijn voor een schadeclaim tegen een bank begint pas te lopen als de cliënt daadwerkelijk bekend is met de schade én voldoende zekerheid heeft dat deze is veroorzaakt door foutief handelen van de bank, niet reeds bij bekendheid met enkel financieel nadeel.

De verjaringstermijn voor een vordering op een bank start pas als de cliënt daadwerkelijk bekend is met het tekortschietend handelen. Bekendheid met nadelige gevolgen, zoals een negatieve waarde van een renteswap, betekent niet automatisch dat de cliënt ook bekend is met de specifieke, verborgen tekortkomingen van de bank.

De bevoegdheid én verplichting van een financiële onderneming om een variabele beloning terug te vorderen op grond van art. 1:127 lid 3 Wft, is niet afhankelijk van het bestaan van uitgeschreven beleid of procedures. Het ontbreken hiervan staat de uitoefening van de clawback niet in de weg.

Bij een gedwongen aandelenoverdracht onder de Wft heeft de rechter, net als in onteigeningszaken, een zelfstandige, actieve rol in het vaststellen van de schadeloosstelling. De rechter is niet gebonden aan de standpunten van partijen en moet ambtshalve onderzoek doen.

Art. 20 Pensioenwet verbiedt niet de wijziging van een onvoorwaardelijke toeslag die afhankelijk is van actieve deelname aan de pensioenregeling. Het verbod is evenmin van toepassing op wijzigingen in de uitvoeringsovereenkomst tussen werkgever en pensioenuitvoerder, ook als die de financiering beïnvloeden.

De Hoge Raad bekrachtigt de schadeloosstelling voor onteigende SNS-effecten. De waardebepaling, gebaseerd op een objectief toekomstperspectief (langjarige run-off) en een specifieke uitleg van achterstellingsclausules, wordt door de Hoge Raad niet als onjuist of onbegrijpelijk beschouwd, waarmee de feitelijke beoordelingsruimte van de Ondernemingskamer wordt gerespecteerd.

Een financieel adviseur moet een cliënt die een gegarandeerd pensioen omzet in een beleggingsproduct niet alleen waarschuwen voor het beleggingsrisico en het rekenrenterisico afzonderlijk, maar ook voor het cumulatieve effect en de verhoogde onzekerheid die uit de combinatie van deze risico's voortvloeit.

Een tussenpersoon geeft vergunningplichtig advies bij een gepersonaliseerde aanbeveling voor een specifiek effectenleaseproduct. Als Dexia wist dat advies zonder vergunning werd gegeven, moet zij alle schade vergoeden. Het doorgeven van een order door een onbevoegde tussenpersoon leidt niet tot deze zware sanctie.

Een bank die een bankgarantie stelt, moet onder bijzondere omstandigheden de kenbare belangen van de begunstigde in acht nemen. Dit kan meebrengen dat de bank, ondanks het abstracte karakter van de garantie, acht moet slaan op de onderliggende rechtsverhouding.

Een bank kan op grond van haar bijzondere zorgplicht verplicht zijn een zakelijke betaalrekening aan te bieden aan een niet-consument. Het belang van deelname aan het maatschappelijk verkeer weegt zwaar, ook als integriteitsrisico's het weigeren van contante stortingsfaciliteiten rechtvaardigen.

De rechter moet een vordering tot verklaring voor recht dat onrechtmatig is gehandeld los beoordelen van de vraag of schade is ontstaan. Bij een speculatieve belegging met een onzekere toekomstige waardeontwikkeling, kan schade doorgaans nog niet worden begroot en is abstracte schadebegroting niet mogelijk.

Een rechter mag bij de schadebegroting de feitelijke grondslag niet aanvullen door uit te gaan van een hypothetisch scenario dat afwijkt van de door beide partijen ingenomen stellingen. Hiermee treedt de rechter buiten de grenzen van de rechtsstrijd (art. 149 Rv).

De plicht van een consument om niet-toegestane betalingen te melden, start pas bij daadwerkelijke, subjectieve bekendheid. Een bank mag in haar voorwaarden niet bepalen dat dit al begint wanneer de klant de fraude 'had behoren te ontdekken', omdat dit in strijd is met dwingend consumentenrecht.

Het leerstuk van kansschade is toepasbaar wanneer onzekerheid over de schade voortvloeit uit de vraag hoe de benadeelde zelf zou hebben gehandeld. Het verlies van de kans op een betere uitkomst, zelfs als die kans klein is, vormt de schade waarvoor c.s.q.n.-verband vereist is.

Het uitvoeren van Hawala- of ondergronds bankieren valt onder het begrip 'geldtransfer' uit de Europese Richtlijn Betaaldiensten. Daarom is het een vergunningplichtige activiteit onder de Wft, ook als er geen sprake is van een girale overboeking en het systeem complex is met meerdere verrekeningen.

Een vordering van een bank op een cliënt uit een lening is overdraagbaar aan een niet-bank. Hoewel de specifieke zorgplichten van de bank niet overgaan, wordt de rechtspositie van de cliënt beschermd door de inhoud van de vordering, verweermiddelen en de redelijkheid en billijkheid.

Een vordering van een bank op een cliënt is overdraagbaar aan een niet-bank. De zorgplichten van de bank gaan niet als zodanig over, maar de vordering is beperkt door die plichten. De niet-bank is bovendien gebonden aan de redelijkheid en billijkheid.

Een aanvraagformulier voor een effectenleaseproduct is een 'order' als het zodanig specifiek is dat een concrete transactie kan worden gebaseerd op de daarin vermelde gegevens. De Hoge Raad stelt dat de feitenrechter dit per geval moet beoordelen.

Voor aansprakelijkheid van een bank is een causaal verband vereist tussen de specifieke zorgplichtschending en de schade. Algemene handelingen die de beleggingsbeslissing beïnvloedden zijn onvoldoende. Ook mag de toerekening van schade niet gebaseerd worden op een andere, niet vastgestelde, zorgplichtschending.

De omvang van de bijzondere zorgplicht van een bank hangt af van alle omstandigheden van het geval. Ook als een cliënt geen ‘professionele belegger’ is in de zin van de Wft, moeten diens deskundigheid, ervaring en vermogenspositie worden meegewogen.

Een hof kan een grief tegen een toegewezen reconventionele vordering niet afdoen wegens gebrek aan belang, en tegelijkertijd via een herstelarrest die vordering bekrachtigen. Een dergelijke tegenstrijdige en onbegrijpelijke beslissing leidt tot vernietiging in cassatie.

Bij de beoordeling of een beding voor eenzijdige rentewijziging oneerlijk is, moeten alle omstandigheden worden meegewogen. Met name het recht van de consument om de lening kosteloos af te lossen of om te zetten, is een relevant beding dat in de cumulatieve beoordeling moet worden betrokken.

De Hoge Raad onderscheidt de mededelingsplicht in het kader van dwaling van de waarschuwingsplicht uit de bijzondere zorgplicht. Het hof heeft ten onrechte de zwaardere eisen van de waarschuwingsplicht toegepast op de mededelingsplicht, wat tot vernietiging leidt.

De Hoge Raad oordeelt dat een bank bij een renteswap moet waarschuwen voor risico's als marginverplichtingen. Bij vernietiging wegens dwaling moet de cliënt, die wel risicoafdekking wilde, de waarde van een passend alternatief product vergoeden, niet de daadwerkelijk betaalde swaprente, conform art. 6:210 lid 2 BW.

Voor een beroep op dwaling bij renteswaps is nadeel niet vereist, maar de gevolgen van vernietiging kunnen worden beperkt om onredelijke voordelen te voorkomen. Een bank voldoet aan haar mededelingsplicht met duidelijke productinformatie. Een verborgen marge is zelden een succesvolle grond voor dwaling.

De Hoge Raad oordeelt dat de toetssteen 'summierlijk blijkt' in art. 3:159ij lid 1 (oud) Wft een terughoudende rechterlijke beoordeling van een overdrachtsplan van DNB inhoudt. De wetswijziging van 'marginale toetsing' naar 'summierlijk blijken' beoogde geen intensievere toets.

Dit arrest verduidelijkt de voorwaarden voor een negatieve verklaring voor recht, oordeelt dat advies van een in-huis adviseur van de aanbieder is verdisconteerd in het 'hofmodel', en stelt dat gestandaardiseerde buitengerechtelijke werkzaamheden niet voor separate vergoeding in aanmerking komen.

Voor kwade trouw bij onverschuldigde betaling (art. 6:205 BW) is subjectieve kennis van de ontvanger vereist. Bij een vernietigbare overeenkomst betekent dit dat de ontvanger ten tijde van de betaling wist of vermoedde dat de vernietigingsbevoegdheid daadwerkelijk zou worden ingeroepen.

Een professionele kredietverstrekker heeft een zelfstandige zorgplicht om overkreditering van een consument te voorkomen. Deze plicht omvat het controleren van de financiële gegevens van de consument en kan niet worden afgeschoven op de door de consument ingeschakelde tussenpersoon.

Een bank mag zich niet verhalen op een pandrecht op de bankvordering van een klant voor bedragen die na het peilmoment van art. 54 Fw zijn bijgeschreven. Dit zou een ongeoorloofde doorkruising zijn van het in art. 54 Fw neergelegde verrekeningsverbod en het beginsel van paritas creditorum.

De Hoge Raad oordeelt dat een lagere rechter niet mag afwijken van de [B]/Dexia-regel. De omstandigheid dat Dexia contracteerde met een klant geadviseerd door een onvergunde tussenpersoon, is zo ernstig dat Dexia de volledige schade moet vergoeden, ongeacht eigen schuld van de klant.

Art. 1:125 lid 2 Wft (maximering vertrekvergoeding) is niet van openbare orde. Een rechter hoeft deze bepaling dus niet ambtshalve toe te passen, ook al leidt overtreding tot nietigheid. De Hoge Raad verwerpt het beroep wegens gebrek aan belang.

De hoge drempel van een persoonlijk ernstig verwijt voor bestuurdersaansprakelijkheid jegens derden geldt onverkort, ook wanneer de vennootschap specifieke wettelijke beschermingsnormen (zoals de Wte 1995) schendt. Collegiale verantwoordelijkheid van het bestuur leidt niet automatisch tot persoonlijke aansprakelijkheid voor individuele bestuurders.

Banken hadden ook vóór 2006 een ongeschreven zorgplicht om overkreditering bij hypotheken te voorkomen via een inkomens- en vermogenstoets. Schending van deze onderzoeksplicht is op zichzelf niet onrechtmatig; er moet ook daadwerkelijk sprake zijn van overkreditering volgens de destijds geldende normen.

Een collectieve actie stuit de verjaring voor vernietiging van effectenleaseovereenkomsten. Deze stuitende werking eindigt niet bij de schikking, maar pas met de rechterlijke beslissing op het WCAM-verzoek. De termijn van art. 3:316 lid 2 BW vangt pas dan aan.

De Hoge Raad stelt een vaste, uniforme methode vast voor voordeelstoerekening in effectenleasezaken. Genoten voordelen worden eerst in mindering gebracht op de schade bestaande uit betaalde en onbetaalde termijnen (in chronologische volgorde) en pas daarna op een eventuele restschuld.

Een opt-out verklaring onder de Wet collectieve afwikkeling massaschade (WCAM) moet worden gericht aan de daartoe in de overeenkomst aangewezen persoon, zoals een notaris. Een mededeling aan de wederpartij is ongeldig. Dit is cruciaal voor de rechtszekerheid, behoudens onaanvaardbaarheid naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid.

De Staat is niet aansprakelijk voor de schade van Fortis-beleggers. De uitlatingen van de minister waren, in de context van de financiële crisis, niet misleidend voor een redelijk geïnformeerde belegger, die moest begrijpen dat de reddingsoperatie primair gericht was op spaarders en financiële stabiliteit.

Een cliëntenremisier die naast het aanbrengen van cliënten ook beleggingsadvies geeft, is vergunningplichtig onder de Wte 1995. Een bank die wist of behoorde te weten van dit adviseren en de cliënt toch accepteerde, handelt onrechtmatig, wat leidt tot een zwaardere schadevergoedingsplicht.

Een effectenlease-aanbieder die wist of behoorde te weten dat een cliënt werd aangebracht door een cliëntenremisier die zonder vergunning adviseerde, moet in beginsel de volledige schade van de belegger vergoeden. De standaard eigen schuld-verdeling vervalt dan op grond van de billijkheid.

Een professionele kredietverstrekker heeft een bijzondere zorgplicht jegens een particuliere borg om te waarschuwen voor risico's. Deze plicht geldt onverkort, ook als de borg een ervaren zakenman is. Een onjuiste voorstelling over de kans om aangesproken te worden, kan dwaling opleveren.

Een 'telefoonabonnement inclusief toestel' is koop op afbetaling en consumentenkrediet. De prijs van de telefoon moet apart vermeld worden. Zo niet, dan moet de rechter de overeenkomst (deels) ambtshalve ongeldig verklaren, ook in een verstekzaak, ter bescherming van de consument.

De maatschappelijke functie van een bank brengt een bijzondere zorgplicht mee jegens derden, die mede strekt ter bescherming tegen lichtvaardigheid en gebrek aan kunde. Deze zorgplicht is niet beperkt tot klanten en kan een onderzoeksplicht inhouden bij ongebruikelijk betalingsverkeer op rekeningen van een rekeninghouder.

De bijzondere zorgplicht van een bank jegens een particuliere belegger eindigt niet nadat de belegger instemt met het niet-uitvoeren van een stop loss order. De bank moet de cliënt, die de ontstane situatie niet veroorzaakte, uitdrukkelijk wijzen op de risico's van het alsnog aanhouden van de aandelen.

De verjaringstermijn voor vernietiging door een echtgenoot (art. 1:89 BW) start bij feitelijke bekendheid met de overeenkomst, niet bij kennis van de vernietigingsbevoegdheid. Een rechter moet echter, binnen de rechtsstrijd, ambtshalve onderzoeken of een consumentenovereenkomst oneerlijke bedingen bevat conform de Europese Richtlijn.

Bij schadevergoeding wegens schending van de zorgplicht bij effectenlease is wettelijke rente verschuldigd vanaf het moment dat de schade is geleden. Dit betekent dat de rente over elke betaalde termijn of aflossing loopt vanaf de dag van de betreffende betaling, niet vanaf de einddatum van de overeenkomst.

Een abstracte bankgarantie is zelfstandig ten opzichte van de onderliggende rechtsverhouding. Een bank mag uitbetaling wegens bedrog of willekeur weigeren, ook zonder wetenschap van de begunstigde. De weigering moet echter onverwijld en met voldoende gespecificeerde redenen worden meegedeeld die het beroep op bedrog kunnen dragen.

De Hoge Raad oordeelt, in lijn met het Vie d’Or-arrest, dat een financieel toezichthouder zoals AFM een ruime beleids- en beoordelingsvrijheid toekomt. De rechter toetst terughoudend of de toezichthouder in redelijkheid tot zijn beslissingen kon komen, rekening houdend met het toezichthoudersdilemma.