Artikel 423 (Uitspraakmogelijkheden gerechtshof hoger beroep)
1. Het gerechtshof kan het vonnis hetzij geheel bevestigen, hetzij gedeeltelijk bevestigen en gedeeltelijk vernietigen, hetzij geheel vernietigen. Het gerechtshof bevestigt het vonnis geheel hetzij met gehele of gedeeltelijke overneming hetzij met aanvulling of verbetering van gronden. Ingeval het vonnis geheel of gedeeltelijk wordt vernietigd, doet het gerechtshof wat de rechtbank had behoren te doen, behoudens terugwijzing op grond van het tweede lid.
2. Indien de hoofdzaak niet door de rechtbank is beslist en het onderzoek daarvan gevolg moet zijn van de vernietiging van het vonnis, doet het gerechtshof de zaak zelf af, tenzij terugwijzing naar dezelfde rechtbank door de advocaat-generaal of de verdachte ter terechtzitting is verlangd. Terugwijzing vindt ook zonder uitdrukkelijk gebleken verlangen van de verdachte plaats indien de verdachte niet ter terechtzitting aanwezig is en de dagvaarding om op de terechtzitting in hoger beroep te verschijnen of de aanzegging of oproeping voor de nadere terechtzitting aan de verdachte niet in persoon is gedaan of betekend en zich geen andere omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat de dag van de terechtzitting of van de nadere terechtzitting de verdachte tevoren bekend was. In geval van terugwijzing doet de rechtbank recht met inachtneming van ’s hofs arrest.
3. In geval van vernietiging van het vonnis is het gerechtshof niettemin bevoegd bepaalde gedeelten daarvan in zijn arrest over te nemen.
4. Indien bij samenloop van meerdere feiten ééne hoofdstraf is uitgesproken en het hooger beroep slechts ingesteld is ten aanzien van een of meer dier feiten, wordt, in geval van vernietiging ten aanzien van de straf, bij het arrest de straf voor het andere feit of de andere feiten bepaald.
Uitleg in duidelijke taal
1. Het gerechtshof kan het vonnis hetzij geheel bevestigen, hetzij gedeeltelijk bevestigen en gedeeltelijk vernietigen, hetzij geheel vernietigen. Het gerechtshof bevestigt het vonnis geheel hetzij met gehele of gedeeltelijke overneming hetzij met aanvulling of verbetering van gronden. Ingeval het vonnis geheel of gedeeltelijk wordt vernietigd, doet het gerechtshof wat de rechtbank had behoren te doen, behoudens terugwijzing op grond van het tweede lid.
Dit betekent dat het gerechtshof met betrekking tot het vonnis van de lagere rechter de volgende mogelijkheden heeft: het kan het vonnis ofwel geheel bevestigen (in stand laten), ofwel gedeeltelijk bevestigen en gedeeltelijk vernietigen (gedeeltelijk in stand laten en gedeeltelijk ongedaan maken), ofwel geheel vernietigen (geheel ongedaan maken). Wanneer het gerechtshof het vonnis geheel bevestigt, kan dit gebeuren door de gronden (de redenen voor de uitspraak) geheel of gedeeltelijk over te nemen, of door de gronden aan te vullen of te verbeteren. In het geval dat het vonnis geheel of gedeeltelijk wordt vernietigd, neemt het gerechtshof zelf een beslissing zoals de rechtbank die had moeten nemen, behoudens (tenzij) er sprake is van terugwijzing naar de rechtbank op basis van (op grond van) het tweede lid van dit artikel.
2. Indien de hoofdzaak niet door de rechtbank is beslist en het onderzoek daarvan gevolg moet zijn van de vernietiging van het vonnis, doet het gerechtshof de zaak zelf af, tenzij terugwijzing naar dezelfde rechtbank door de advocaat-generaal of de verdachte ter terechtzitting is verlangd. Terugwijzing vindt ook zonder uitdrukkelijk gebleken verlangen van de verdachte plaats indien de verdachte niet ter terechtzitting aanwezig is en de dagvaarding om op de terechtzitting in hoger beroep te verschijnen of de aanzegging of oproeping voor de nadere terechtzitting aan de verdachte niet in persoon is gedaan of betekend en zich geen andere omstandigheid heeft voorgedaan waaruit voortvloeit dat de dag van de terechtzitting of van de nadere terechtzitting de verdachte tevoren bekend was. In geval van terugwijzing doet de rechtbank recht met inachtneming van ’s hofs arrest.
- de verdachte is niet ter terechtzitting aanwezig,
- ÉN de dagvaarding om op de terechtzitting in hoger beroep te verschijnen, of de aanzegging of oproeping voor de nadere terechtzitting, is aan de verdachte niet in persoon gedaan of betekend (officieel overhandigd),
- ÉN er heeft zich geen andere omstandigheid voorgedaan waaruit voortvloeit (blijkt) dat de dag van de terechtzitting of van de nadere terechtzitting de verdachte tevoren bekend was. In geval van terugwijzing doet de rechtbank opnieuw uitspraak (recht) en moet daarbij rekening houden met (met inachtneming van) de uitspraak van het gerechtshof (’s hofs arrest).
3. In geval van vernietiging van het vonnis is het gerechtshof niettemin bevoegd bepaalde gedeelten daarvan in zijn arrest over te nemen.
Dit betekent dat, ook als het gerechtshof het vonnis vernietigt, het gerechtshof niettemin bevoegd is (toch de macht heeft) om bepaalde gedeelten van dat vernietigde vonnis in zijn arrest (eigen uitspraak) over te nemen.
4. Indien bij samenloop van meerdere feiten ééne hoofdstraf is uitgesproken en het hooger beroep slechts ingesteld is ten aanzien van een of meer dier feiten, wordt, in geval van vernietiging ten aanzien van de straf, bij het arrest de straf voor het andere feit of de andere feiten bepaald.
Dit betekent: als er sprake is van samenloop van meerdere feiten (meerdere strafbare feiten die tegelijk worden behandeld) waarvoor ééne hoofdstraf is opgelegd, en het hooger beroep is slechts ingesteld ten aanzien van een of meer dier feiten (dus niet voor alle feiten waarvoor die ene straf is opgelegd), dan wordt, in geval van vernietiging ten aanzien van de straf (als de uitspraak over de straf wordt vernietigd), bij het arrest (in de uitspraak van het gerechtshof) de straf voor het andere feit of de andere feiten bepaald (vastgesteld).
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2018:1413 - Wraking is geen verkapt rechtsmiddel: motiveringsgebrek als wrakingsgrond - 24 september 2018
Een rechterlijke (tussen)beslissing of de motivering daarvan kan geen grond voor wraking vormen. Dit is slechts anders als de motivering, naar objectieve maatstaven gemeten, niet anders kan worden verstaan dan als een blijk van vooringenomenheid van de rechter. Wraking is geen verkapt rechtsmiddel.
ECLI:NL:HR:2016:2026 - Bewijsmotivering na vernietiging van een mondeling vonnis door het hof - 5 september 2016
Als het hof een mondeling vonnis vernietigt en zelf tot een bewezenverklaring komt, moet het de inhoud van de bewijsmiddelen volledig uitschrijven in zijn arrest. Verwijzen naar de bewijsmiddelen in het vonnis van de eerste aanleg is dan onvoldoende, tenzij de verdachte heeft bekend.
ECLI:NL:HR:1994:AD2076 - Hoge Raad - 28 maart 1994
ECLI:NL:HR:1996:ZD0442 - Hoge Raad - 6 mei 1996
ECLI:NL:HR:1954:3 - Hoge Raad - 22 februari 1954
ECLI:NL:HR:1978:AC6373 - Hoge Raad - 23 oktober 1978
ECLI:NL:GHAMS:2024:1274 - Gerechtshof Amsterdam - 7 mei 2024
ECLI:NL:HR:2008:BC1311 - Hoge Raad - 21 januari 2008
ECLI:NL:HR:2010:BM0256 - Bevestigen of vernietigen in hoger beroep: de reikwijdte van artikel 423 Sv - 12 juli 2010
De Hoge Raad verduidelijkt wanneer een hof het vonnis van de rechtbank moet vernietigen. Vernietiging is aangewezen als het hof tot een ander oordeel komt over de beslissingen van artikel 348 en 350 Sv, zoals de bewezenverklaring, strafbaarheid of de sanctie. Een wijziging in de bewezenverklaring verzet zich tegen bevestiging.
ECLI:NL:HR:2015:709 - Het Kaolo-arrest: Belediging door straattaal en procesverzuim zonder belangenschade - 23 maart 2015
Het woord 'kaolo' kan worden aangemerkt als beledigend in de zin van art. 266 Sr. Het ontbreken van het proces-verbaal van de terechtzitting in eerste aanleg leidt niet tot nietigheid van het onderzoek als de verdachte daardoor niet in zijn belang is geschaad.