Artikel 51 (Daderschap rechtspersonen en leidinggevenden)
1. Strafbare feiten kunnen worden begaan door natuurlijke personen en rechtspersonen.
2. Indien een strafbaar feit wordt begaan door een rechtspersoon, kan de strafvervolging worden ingesteld en kunnen de in de wet voorziene straffen en maatregelen, indien zij daarvoor in aanmerking komen, worden uitgesproken:
1°. tegen die rechtspersoon, dan wel 2°. tegen hen die tot het feit opdracht hebben gegeven, alsmede tegen hen die feitelijke leiding hebben gegeven aan de verboden gedraging, dan wel 3°. tegen de onder 1° en 2° genoemden te zamen.
3. Voor de toepassing van de vorige leden wordt met de rechtspersoon gelijkgesteld: de vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid, de maatschap, de rederij en het doelvermogen.
Uitleg in duidelijke taal
1. Strafbare feiten kunnen worden begaan door natuurlijke personen en rechtspersonen.
Dit lid stelt dat strafbare feiten gepleegd kunnen worden door zowel natuurlijke personen (mensen) als door rechtspersonen (zoals een BV of stichting).
2. Indien een strafbaar feit wordt begaan door een rechtspersoon, kan de strafvervolging worden ingesteld en kunnen de in de wet voorziene straffen en maatregelen, indien zij daarvoor in aanmerking komen, worden uitgesproken:
Dit lid bepaalt dat wanneer een rechtspersoon een strafbaar feit pleegt, er strafvervolging kan worden ingesteld. Bovendien kunnen de straffen en maatregelen die de wet voorschrijft, worden opgelegd aan de hierna genoemde partijen, mits deze straffen en maatregelen voor hen van toepassing zijn.
1°. tegen die rechtspersoon, dan wel
Dit betekent dat de strafvervolging, met de bijbehorende straffen en maatregelen, gericht kan worden tegen de rechtspersoon zelf.
2°. tegen hen die tot het feit opdracht hebben gegeven, alsmede tegen hen die feitelijke leiding hebben gegeven aan de verboden gedraging, dan wel
Dit betekent dat de strafvervolging, met de bijbehorende straffen en maatregelen, ook gericht kan worden tegen de personen die opdracht hebben gegeven tot het plegen van het strafbare feit. Eveneens kan dit gericht worden tegen de personen die feitelijke leiding hebben gegeven aan de verboden gedraging (het strafbare feit).
3°. tegen de onder 1° en 2° genoemden te zamen.
Dit betekent dat de strafvervolging, met de bijbehorende straffen en maatregelen, gezamenlijk gericht kan worden tegen de rechtspersoon (genoemd onder 1°) én de personen die opdracht of feitelijke leiding hebben gegeven (genoemd onder 2°).
3. Voor de toepassing van de vorige leden wordt met de rechtspersoon gelijkgesteld: de vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid, de maatschap, de rederij en het doelvermogen.
Dit lid verduidelijkt dat voor de toepassing van de voorgaande leden (lid 1 en 2), de volgende entiteiten gelijkgesteld worden met een rechtspersoon, ook al hebben zij geen formele rechtspersoonlijkheid: de vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid (zoals een VOF of CV), de maatschap, de rederij en het doelvermogen (een vermogen met een bepaald doel).
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2014:3474 - Overzichtsarrest Medeplegen: de afbakening met medeplichtigheid en de vereiste bijdrage - 1 december 2014
De Hoge Raad zet de criteria voor medeplegen uiteen. Een bewezenverklaarde intellectuele of materiële bijdrage moet van voldoende gewicht zijn. Het louter aanwezig zijn en zich niet distantiëren is onvoldoende. De rechter moet bij een niet-uitvoerende rol nauwkeurig motiveren waarom de samenwerking nauw en bewust was.
ECLI:NL:HR:2019:793 - Overzichtsarrest vordering benadeelde partij: schadebegroting en motivering - 27 mei 2019
De Hoge Raad geeft een overzicht van de regels voor de vordering van de benadeelde partij. Dat de omvang van schade is geschat (art. 6:97 BW), staat toewijzing niet in de weg, mits de rechter zijn oordeel toereikend motiveert aan de hand van vaststaande feiten.
ECLI:NL:HR:2016:733 - Feitelijk leidinggeven: overzichtsarrest over criteria en opzetvereiste - 25 april 2016
De Hoge Raad geeft een overzicht van de criteria voor strafrechtelijke aansprakelijkheid voor 'feitelijk leidinggeven' (art. 51 Sr). Eerst moet het strafbare feit van de rechtspersoon worden vastgesteld, daarna het feitelijk leidinggeven, waarvoor ten minste voorwaardelijk opzet op de verboden gedraging is vereist.
ECLI:NL:HR:2016:1316 - Medeplegen van bankoverval door telefonische aansturing zonder fysieke aanwezigheid - 4 juli 2016
Een cruciale, planmatige bijdrage vóór de uitvoering van een delict, zoals een telefoontje naar een 'insider' om een bankoverval te faciliteren, kan van voldoende gewicht zijn om als medeplegen te kwalificeren, ook zonder fysieke aanwezigheid van de verdachte tijdens de overval zelf.
ECLI:NL:HR:2003:AF7938 - Hoge Raad - 20 oktober 2003
ECLI:NL:HR:2014:3637 - Overzichtsarrest Medeplegen: Criteria voor Nauwe en Bewuste Samenwerking - 15 december 2014
De Hoge Raad formuleert aandachtspunten voor het onderscheid tussen medeplegen en medeplichtigheid. Voor medeplegen is een intellectuele of materiële bijdrage van voldoende gewicht vereist. De rechter moet de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking specifiek motiveren, zeker als de bijdrage niet in de gezamenlijke uitvoering ligt.
ECLI:NL:HR:2011:BP6581 - Medeplegen vereist meer dan alleen functioneel daderschap als eigenaar - 23 mei 2011
De Hoge Raad oordeelt dat voor het bewijs van medeplegen een nauwe en bewuste samenwerking is vereist. Het enkele feit dat een verdachte als eigenaar van een growshop zeggenschap heeft en verantwoordelijk is, is onvoldoende om medeplegen aan te nemen en duidt eerder op functioneel daderschap.
ECLI:NL:HR:2011:BM8028 - Strafbaarheid rechtspersoon onder oude Drank- en Horecawet en automaatverkoop - 7 februari 2011
Een rechtspersoon kon vóór 14 september 2005 niet strafrechtelijk aansprakelijk zijn voor overtreding van de Drank- en Horecawet, omdat de lex specialis van artikel 45 destijds artikel 51 Sr uitsloot. Daarnaast is van 'zelfstandig betrekken' uit een automaat geen sprake als een caissière de transactie moet activeren.
ECLI:NL:HR:1988:AB9608 - Hoge Raad - 5 december 1988
ECLI:NL:HR:2017:2655 - Beboeten ontbonden VOF en terugwerkende kracht inhoudingsplicht - 19 oktober 2017
Een naheffingsaanslag loonheffing kan niet met terugwerkende kracht worden opgelegd voor de oprichtingsdatum van een vof. Voor boetes opgelegd na 1 juli 2009 vervalt de bevoegdheid daartoe als de vof is ontbonden en dit kenbaar is voor derden of bekend is bij de inspecteur.