Artikel 166 (Rechterlijke beslissing getuigenverhoor)
1. De rechter kan op verzoek van een partij de in artikel 87, derde lid, bedoelde toestemming verlenen voor het horen van getuigen tijdens de mondelinge behandeling of ambtshalve bevelen getuigen voor de mondelinge behandeling op te roepen. Op verzoek van een partij of ambtshalve kan de rechter ook een afzonderlijk getuigenverhoor bevelen. Een verhoor van getuigen vindt plaats als bewijs door getuigen bij de wet is toegelaten en een partij bewijs heeft aangeboden van feiten die betwist zijn en die tot de beslissing van de zaak kunnen leiden.
2. De rechter kan ook zelf door hem aangewezen personen als getuigen doen oproepen. In dat geval kan de oproeping door de griffier plaatsvinden.
3. Het verhoor van getuigen vindt plaats op de mondelinge behandeling, bedoeld in artikel 87, derde lid, of op een afzonderlijke zitting.
4. De rechter vermeldt in de beslissing, voor zover mogelijk, aan welke partij en van welke feiten bewijs wordt opgedragen. Als het getuigenverhoor op een afzonderlijke zitting plaatsvindt, vermeldt de rechter dit in elk geval in de beslissing waarin het getuigenverhoor wordt bevolen en vermeldt hij ook de plaats waar, en de dag en het uur waarop de getuigen zullen worden gehoord. Plaats, dag en uur van het getuigenverhoor kunnen ook later door de rechter worden vastgesteld.
Uitleg in duidelijke taal
1. De rechter kan op verzoek van een partij de in artikel 87, derde lid, bedoelde toestemming verlenen voor het horen van getuigen tijdens de mondelinge behandeling of ambtshalve bevelen getuigen voor de mondelinge behandeling op te roepen. Op verzoek van een partij of ambtshalve kan de rechter ook een afzonderlijk getuigenverhoor bevelen. Een verhoor van getuigen vindt plaats als bewijs door getuigen bij de wet is toegelaten en een partij bewijs heeft aangeboden van feiten die betwist zijn en die tot de beslissing van de zaak kunnen leiden.
Dit betekent letterlijk dat de rechter de bevoegdheid heeft om, op verzoek van een procespartij, toestemming te geven voor het horen van getuigen gedurende de mondelinge behandeling zoals omschreven in artikel 87, derde lid. De rechter kan ook uit eigen beweging (ambtshalve) bevelen dat getuigen worden opgeroepen voor deze mondelinge behandeling. Zowel op verzoek van een partij als ambtshalve kan de rechter tevens een separaat getuigenverhoor gelasten. Een getuigenverhoor wordt gehouden indien aan de volgende voorwaarden is voldaan: bewijslevering door getuigen moet wettelijk zijn toegestaan, een partij moet bewijs hebben aangeboden van specifieke feiten, deze feiten moeten door de wederpartij betwist zijn, en de feiten moeten relevant zijn voor de uiteindelijke beslissing in de zaak.
2. De rechter kan ook zelf door hem aangewezen personen als getuigen doen oproepen. In dat geval kan de oproeping door de griffier plaatsvinden.
Dit betekent letterlijk dat de rechter eveneens de bevoegdheid heeft om personen die hij zelf selecteert, als getuigen te laten oproepen. Indien de rechter hiervan gebruikmaakt, kan de griffier (de administratief medewerker van de rechtbank) de formele oproeping van deze getuigen verzorgen.
3. Het verhoor van getuigen vindt plaats op de mondelinge behandeling, bedoeld in artikel 87, derde lid, of op een afzonderlijke zitting.
Dit betekent letterlijk dat het daadwerkelijke horen van de getuigen kan plaatsvinden tijdens de mondelinge behandeling zoals gespecificeerd in artikel 87, derde lid, ofwel tijdens een aparte, daarvoor bestemde zitting.
4. De rechter vermeldt in de beslissing, voor zover mogelijk, aan welke partij en van welke feiten bewijs wordt opgedragen. Als het getuigenverhoor op een afzonderlijke zitting plaatsvindt, vermeldt de rechter dit in elk geval in de beslissing waarin het getuigenverhoor wordt bevolen en vermeldt hij ook de plaats waar, en de dag en het uur waarop de getuigen zullen worden gehoord. Plaats, dag en uur van het getuigenverhoor kunnen ook later door de rechter worden vastgesteld.
Dit betekent letterlijk dat de rechter in zijn beslissing (waarin het getuigenverhoor wordt toegestaan of bevolen) dient aan te geven, voor zover dat mogelijk is, welke partij de bewijslast draagt en op welke specifieke feiten het bewijs betrekking moet hebben. Indien het getuigenverhoor tijdens een afzonderlijke zitting zal plaatsvinden, moet de rechter dit expliciet vermelden in de beslissing die het getuigenverhoor beveelt. In dat geval vermeldt de rechter tevens de locatie, de datum en het tijdstip waarop de getuigen zullen worden gehoord. De rechter heeft ook de mogelijkheid om de plaats, dag en het uur van het getuigenverhoor op een later moment vast te stellen.
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2004:AO7817 - Hoge Raad - 8 juli 2004
ECLI:NL:HR:2016:49 - Bewijsaanbod in hoger beroep: eisen aan specificiteit en nieuwe getuigen - 14 januari 2016
Een partij die in hoger beroep een bewijsaanbod doet, hoeft in beginsel niet toe te lichten wat nog niet eerder gehoorde getuigen zullen verklaren. De rechter mag een dergelijk bewijsaanbod niet passeren door vooruit te lopen op de waardering van het nog te leveren bewijs.
ECLI:NL:HR:2011:BO6106 - Verjaring, stelplicht en bewijsaanbod bij vernietiging effectenleaseovereenkomst door echtgenote - 27 januari 2011
Aan de stelplicht van een partij die zich beroept op verjaring mogen geen hoge eisen worden gesteld als de relevante feiten, zoals de subjectieve bekendheid van een echtgenote met een overeenkomst, zich geheel in de privésfeer van de wederpartij afspelen. Een bewijsaanbod moet dan worden toegelaten.
ECLI:NL:HR:2015:3009 - Bewijsaanbod in hoger beroep: eisen aan het horen van nieuwe getuigen - 8 oktober 2015
Een bewijsaanbod om getuigen te horen die nog niet eerder zijn gehoord, mag niet worden gepasseerd met als enige reden dat deze getuigen niet direct betrokken waren bij de onderhandelingen of dat niet is toegelicht hoe hun verklaringen afbreuk doen aan eerdere getuigenverklaringen.
ECLI:NL:HR:2022:1112 - Hoge Raad: Ruime Toetsingsmaatstaf voor Voorlopig Getuigenverhoor - 14 juli 2022
Een verzoek om een voorlopig getuigenverhoor mag niet worden afgewezen omdat de gestelde feiten de vordering nog niet bewijzen. Het verhoor dient juist om opheldering te verkrijgen over de feiten, zodat de verzoeker zijn rechtspositie beter kan beoordelen, ook wat betreft de gebondenheid van de wederpartij.
ECLI:NL:HR:2013:BZ8766 - Bewijsrecht: geen recht op nader bewijs na ongebruikte contra-enquête - 25 april 2013
Een partij die voorshands bewezen geachte stellingen heeft en de kans op contra-enquête ongebruikt laat, verliest binnen dezelfde instantie haar recht op nadere bewijslevering. De rechter hoeft haar dan niet alsnog toe te laten tot bewijs, tenzij het gaat om nieuwe feiten of bewijsmateriaal.
ECLI:NL:HR:2011:BU3922 - Reikwijdte voorlopig getuigenverhoor en de bevoegdheid van de rechter-commissaris - 15 december 2011
De rechter-commissaris mag het horen van getuigen in een voorlopig getuigenverhoor slechts weigeren als de goede procesorde dit eist. Tegenbewijs in contra-enquête mag ook gericht zijn op het aantasten van de betrouwbaarheid van reeds afgelegde verklaringen, en is niet beperkt tot de stellingen van de verzoeker.
ECLI:NL:HR:2016:65 - Bewijsaanbod in hoger beroep en producties in een vreemde taal - 14 januari 2016
Het hof mag Duitstalige producties niet zonder meer weigeren. Voor Engels, Duits en Frans is een vertaling niet standaard nodig, tenzij de rechter dit wenselijk acht. Daarnaast mag een bewijsaanbod in hoger beroep niet worden afgewezen omdat niet is vermeld wat de getuigen zullen verklaren.
ECLI:NL:HR:2014:3075 - Specificatie-eis bewijsaanbod in hoger beroep: grenzen aan rechterlijke waardering - 30 oktober 2014
Een bewijsaanbod in hoger beroep, ter onderbouwing van een stelling waarover al een schriftelijke verklaring is overgelegd, mag niet worden gepasseerd op grond van de waardering van die verklaring door de rechter. De rechter loopt daarmee ten onrechte vooruit op de bewijsvoering.
ECLI:NL:HR:2020:1313 - Bewijsaanbod, verboden prognose en nevenvoorziening in echtscheidingszaak - 16 juli 2020
Een rechter mag een gespecificeerd bewijsaanbod niet passeren door vooruit te lopen op de uitkomst (verboden prognose). Een nevenverzoek in een echtscheidingszaak dat tot onnodige vertraging leidt, moet niet-ontvankelijk worden verklaard en niet inhoudelijk worden afgewezen.