Artikel 53 (Vernietiging rechtshandeling terugwerkende kracht rechterlijke matiging)
1. De vernietiging werkt terug tot het tijdstip waarop de rechtshandeling is verricht.
2. Indien de reeds ingetreden gevolgen van een rechtshandeling bezwaarlijk ongedaan gemaakt kunnen worden, kan de rechter desgevraagd aan een vernietiging geheel of ten dele haar werking ontzeggen. Hij kan aan een partij die daardoor onbillijk wordt bevoordeeld, de verplichting opleggen tot een uitkering in geld aan de partij die benadeeld wordt.
Uitleg in duidelijke taal
1. De vernietiging werkt terug tot het tijdstip waarop de rechtshandeling is verricht.
Dit betekent dat de vernietiging juridisch effect heeft vanaf het exacte moment dat de rechtshandeling oorspronkelijk werd uitgevoerd, alsof de rechtshandeling vanaf dat beginpunt nooit heeft bestaan.
2. Indien de reeds ingetreden gevolgen van een rechtshandeling bezwaarlijk ongedaan gemaakt kunnen worden, kan de rechter desgevraagd aan een vernietiging geheel of ten dele haar werking ontzeggen. Hij kan aan een partij die daardoor onbillijk wordt bevoordeeld, de verplichting opleggen tot een uitkering in geld aan de partij die benadeeld wordt.
Dit houdt in dat, wanneer de gevolgen die al zijn ontstaan door een rechtshandeling moeilijk zijn terug te draaien (bezwaarlijk ongedaan gemaakt kunnen worden), de rechter op verzoek kan beslissen dat de vernietiging niet, of slechts gedeeltelijk, haar terugwerkende kracht behoudt (haar werking ontzeggen). Bovendien kan de rechter een partij die door deze situatie op een onredelijke manier voordeel verkrijgt (onbillijk wordt bevoordeeld), de verplichting opleggen om een geldbedrag te betalen (uitkering in geld) aan de partij die hierdoor nadeel ondervindt (benadeeld wordt).
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2008:BC2837
ECLI:NL:HR:2021:1677 - Ambtshalve toetsing en sanctionering van informatieplichten bij consumentenovereenkomsten op afstand
De Hoge Raad oordeelt dat de rechter ambtshalve moet toetsen of de handelaar heeft voldaan aan specifieke en essentiële informatieplichten bij overeenkomsten op afstand. Bij een ernstige schending kan de rechter de overeenkomst gedeeltelijk vernietigen, bijvoorbeeld door een prijsvermindering op te leggen.
ECLI:NL:HR:2019:1046 - Hoge Raad over Dwaling, Nadeel en Mededelingsplicht bij Renteswaps
Voor een beroep op dwaling bij renteswaps is nadeel niet vereist, maar de gevolgen van vernietiging kunnen worden beperkt om onredelijke voordelen te voorkomen. Een bank voldoet aan haar mededelingsplicht met duidelijke productinformatie. Een verborgen marge is zelden een succesvolle grond voor dwaling.
ECLI:NL:HR:2002:AD7321
ECLI:NL:HR:2020:213 - Bedrog bij sollicitatie: nutteloosheid arbeidsovereenkomst geen vereiste voor vernietiging
Een werkgever kan een arbeidsovereenkomst vernietigen wegens bedrog door de werknemer. Het is hiervoor geen extra vereiste dat de arbeidsovereenkomst (vrijwel) geheel nutteloos is gebleken. Eventueel voordeel voor de werkgever wordt meegewogen bij de ongedaanmaking van prestaties, niet bij de vernietiging zelf.
ECLI:NL:HR:2005:AT2620
ECLI:NL:HR:2002:AE8185
ECLI:NL:HR:2024:208 - Vernietiging Aandelenkoop: Voorwaarden voor Ontzegging Terugwerkende Kracht (Art. 3:53 lid 2 BW)
De Hoge Raad verduidelijkt de toepassing van art. 3:53 lid 2 BW na vernietiging van een aandelenkoop. De enkele waardedaling van aandelen maakt ongedaanmaking niet per se 'bezwaarlijk'. Een geldelijke uitkering vereist 'onbillijke bevoordeling' van een partij, niet slechts 'benadeling' van de ander.