Artikel 113 (Inbezitneming door verschaffing feitelijke macht)
1. Men neemt een goed in bezit door zich daarover de feitelijke macht te verschaffen.
2. Wanneer een goed in het bezit van een ander is, zijn enkele op zichzelf staande machtsuitoefeningen voor een inbezitneming onvoldoende.
Uitleg in duidelijke taal
1. Men neemt een goed in bezit door zich daarover de feitelijke macht te verschaffen.
Dit betekent dat een persoon een goed in bezit neemt door de feitelijke macht over dat goed voor zichzelf te verkrijgen (zich te verschaffen).
2. Wanneer een goed in het bezit van een ander is, zijn enkele op zichzelf staande machtsuitoefeningen voor een inbezitneming onvoldoende.
Dit houdt in dat, indien een goed reeds in het bezit van een ander is, het uitoefenen van slechts enkele op zichzelf staande machtsuitoefeningen niet voldoende is (oftewel: onvoldoende zijn) om van een inbezitneming te spreken.
Gerelateerde rechtspraak
ECLI:NL:HR:2017:309 - Verjaring van Grond: Eigendomsverlies is Onrechtmatige Daad - 23 februari 2017
Eigendomsverkrijging door een bezitter te kwader trouw (art. 3:105 BW) is mogelijk, ook als de eigenaar het land had moeten inspecteren om de inbezitneming te ontdekken. De voormalig eigenaar kan vervolgens wel schadevergoeding vorderen op grond van onrechtmatige daad, eventueel in de vorm van teruglevering van de grond.
ECLI:NL:HR:2015:2743 - Verkrijgende verjaring: de onjuiste maatstaf bij pretentie van eigendom - 17 september 2015
De theoretische mogelijkheid dat een gebruiker ook houder (zoals een huurder) had kunnen zijn, is onvoldoende om bezit met eigendomspretentie uit te sluiten. Er moeten objectieve aanwijzingen zijn dat de machtsuitoefening daadwerkelijk als die van een houder moet worden aangemerkt.
ECLI:NL:PHR:2024:804 - Parket bij de Hoge Raad - 1 augustus 2024
ECLI:NL:HR:2023:784 - Hoge Raad: Devolutieve werking en de maatstaf voor inbezitneming bij verjaring - 25 mei 2023
De Hoge Raad verduidelijkt de devolutieve werking van het hoger beroep: een in eerste aanleg afgewezen verweer herleeft, ook zonder (incidenteel) appel. Daarnaast is voor inbezitneming van grond het volledig afsluiten voor de eigenaar geen beslissend vereiste; het gaat om de uitoefening van feitelijke macht naar verkeersopvatting.
ECLI:NL:HR:2011:BQ5989 - Arrest Muller/Hoogheemraadschap: Koper kan bezitter worden voor levering - 8 september 2011
Een koper kan, vooruitlopend op de juridische levering, de feitelijke macht over een registergoed zodanig uitoefenen dat hij naar verkeersopvattingen als bezitter wordt beschouwd. Dit is mogelijk wanneer hij krachtens de rechtsverhouding met de verkoper gerechtigd is zich het verkochte toe te eigenen en zich als eigenaar gedraagt.
ECLI:NL:HR:2009:BJ7836 - Hoge Raad - 5 november 2009
ECLI:NL:RBZWB:2024:7066 - Rechtbank Zeeland-West-Brabant - 10 september 2024
ECLI:NL:RBGEL:2024:5394 - Rechtbank Gelderland - 12 augustus 2024
ECLI:NL:HR:2024:1606 - Inbezitneming publieke grond: geen strengere maatstaf, wel contextuele beoordeling - 7 november 2024
De Hoge Raad oordeelt dat voor de inbezitneming van publieke grond geen afzonderlijke, strengere maatstaf geldt. De beoordeling geschiedt aan de hand van de reguliere criteria van art. 3:108 BW, waarbij de publieke bestemming van de grond als een van de relevante omstandigheden wordt meegewogen.